Maćica po změnje

Mittwoch, 25. September 2024 geschrieben von:
Budyšin (SN). Maćica Serbska (MS), załožena w lěće 1847 w Budyšinje, je najstarše serbske towarstwo. Z wobnowjenjom po politiskim přewróće 1989/90 staji sej mjez druhim nadawk, wědomostnu zaběru ze stawiznami, rěču a kulturu Serbow spěchować a sorabistisku wědu šěrić. Na mjezynarodnej konferency „Wědu šěrić – Wissen schaffen – Wědu šyriś“ w nowembru 2022 składnostnje 175. róčnicy dozałoženja MS wěnowachu so referentki a referenća z tu- a wukraja wosebje wožiwjenju a dźěłu towarstwa tutoho časa. Nowa antologija pod titulom „Wědomosć za wšitkich. Maćica Serbska/Maśica Serbska po 1990“ dokumentuje wobšěrne skutkowanje MS w zašłych 30 lětach a zdobom wuslědki konferency w lěće 2022. Z tym wudospołnja w lěće 1997 wudatu knižku „Trać dyrbi Serbstwo“ wo staršich stawiznach towarstwa. Jako 38. zešiwk wuńdźe zběrnik z přinoškami 18 awtorkow a awtorow w Małym rjedźe Serbskeho instituta (SI). Wudawaćelki dr. Anja Pohončowa, dr. Theresa Jacobsowa a dr. Ines Kellerowa su sobudźěłaćerki SI a zdobom čłonki MS. Na předań je wudaće w Serbskej centralnej bibliotece, digitalna wersija je wot jutřišeho pod www. serbski-institut.

„Sociokultura žada sej fleksibilitu“

Dienstag, 24. September 2024 geschrieben von:

Budyšin (SN/bn). „Wjeselu so stać so z dźělom cyłka a dźakuju so předsydstwu a cyłemu mustwu, kotrež je minjene měsacy přechada přewšo profesionelnje zmištrowało.“ Z tymle słowami předstaji so dźensa Madeleine Tost, nowa jednaćelka Budyskeho towarstwa Kamjentny dom, kotraž po nimale lětnej wakancy Torstena Wiegela naslěduje. Z „Rudnych horin pochadźaca“ Tost je so po studiju europskich studijow a stawiznow na Techniskej uniwersiće Kamjenica w Annaberg-Bucholzu čestnohamtsce sociokulturje wěnowała. Mjez druhim je filmowe zetkawanišćo Neues Konsulat sobu załožiła a němsko-čěski festiwal Land-Art-Treffen w Loučné pod Klínovcem sobu organizowała. Powołansce skutkowaše w Rudnohórskim dźiwadle, Měšćanskich dźiwadłach Kamjenica a jako jednaćelka sociokulturneho centruma Alte Brauerei w Annaberg-Bucholzu.

Festiwale nic kaž hotele hódnoćić

Montag, 23. September 2024 geschrieben von:

Budyšin (SN/bn). Němska sekcija mjezynarodneho komiteja zarjadowarjow festiwalow folklory a tradicionalneho wuměłstwa CIOFF je swoju lětušu hłownu zhromadźiznu předwčerawšim w Budyskej Röhrscheidtowej bašće wuhotowała. Wobšěrny dnjowy porjad wopřijimaše mjez druhim rozprawy předsydstwa, pokładnicy a zamołwiteje za koordinaciju naležnosćow z Towaršnosću za hudźbne předstajenja a mechaniske prawa rozmnožowanja GEMA. Po wuwjazanju předsydstwa přihłosowaše dohromady něhdźe 20 delegatow přiwzać Andréja ­Eikermanna do nawodnistwa němskeje sekcije CIOFF. Dokelž wotměje so regularna wólbna zhromadźizna hakle klětu, wukonja tele zastojnstwo přechodnje jako přisydnik.

Składnostnje 70. narodnin w Kulowje narodźeneho a w Choćebuzu skutkowaceho komponista Ulricha Pogody ­wuhotowa Serbski ludowy ansambl njedawno w Choćebuskim konserwatoriju portretowy koncert. Solist na pišćelach běše Tomaš Žur, bywši kantor ­při katedrali swj. Jadwigi w Berlinje, kiž woswjeći njedawno tohorunja swoje ­jubilejne sydomdźesaćiny běše so ­tohorunja w Kulowje narodźił. Wobeju serbskeju hudźbnikow zwjazuje kolegialne přećelstwo.

Interkulturelny tydźeń zahajili

Montag, 23. September 2024 geschrieben von:
„Swjedźeń zetkawanja“ wotmě so předwčerawšim na Budyskich Žitnych wikach. Ludźo ze wšelakich etnijow, nabožinow a kulturow zeńdźechu so za blidami kaž tež na jewišću małowuměłstwa. Hesłu zarjadowanja wotpowědujo wužichu wopytowarjo přiležnosć, so „mjez sobu wuměnić a so lěpje zeznawać“. Organizowany bu swjedźeń wot towarstwa Witajće do Budyšina. Swjedźeń bě zdobom zazběh Interkulturelneho tydźenja, w kotrehož wobłuku wuhotuja retomas najwšelakorišich zarjadowanjow, kaž na přikład dźiwadłowe a filmowe předstajenja, koncerty a dźěłarnički, mjez druhim w Budyšinje, Kamjencu a we Wojerecach. Foto: Carmen Schumann

„Złota“ hudźbna nazyma

Freitag, 20. September 2024 geschrieben von:

Choćebuska hudźbna nazyma słuša k najwuznamnišim kulturnym wjerškam we Łužicy. Lětsa wuhotuja koncertowy rjad 50. raz. Załoženskemu zaměrej wotpowědujo wopřijima program wospjet wjacore prapremjery serbskich komponistow.

Wo knihach a kniharni (20.09.24)

Freitag, 20. September 2024 geschrieben von:
Spěšnišo hač myslene je ćeta nazyma k nam dóšła, a při tajkim dešću kaž zašły kónc tydźenja wostawam woprawdźe radšo nutřka na swojim křesle abo konopeju. Sezona kachletepjenja je so w tym zwisku tež hnydom zahajiła. A byrnjež so wjedro hišće raz kaž připowědźene k lěpšemu změniło, započina so čas, zo sej rjanu knihu do ruki bjerješ. Tak poruča to tež re­daktor Pětr Šołta kóždemu, přetož Serbska protyka za lěto 2025 je wušła. Zajimawa a pisana podawa nam mjez druhim dohlad do Kamjenca a Chrósćic, wšako swjećitej město a wjes w Swjatym lěće swoje 800. róčnicu wobstaća. Wězo wjedźe jězba tež po Łužicy kaž do Małeho Wjelkowa, ­Běłeje dźěry abo Krapowa abo dale přez wulke morjo do swěta. Tam na přikład podamy so do Sundance w USA, abo smy z kolesom po puću přez Nashville do New Orleansa. Skedźbnić pak chcu Was dźensa hišće na dalšu nowostku, kotraž w LND bórze wuńdźe. Lubina Popjelina, młoda mać a gymnazialna wučerka, je zapodała pisany potpurij najwšelakorišich hrónčkow, zwjazanych z nawodom masaže po ručce, noze abo chribjeće dźěsća.

Bjedrich Awgust Bergan

Donnerstag, 19. September 2024 geschrieben von:
15. požnjenca 1824 narodźi so farar Bjedrich Awgust Bergan w Dołhej Boršći jako syn kantora a wučerja Jana Bergana. Swojeho nadarjeneho syna pósła na Budyski gymnazij, hdźež bě z čłonom towarstwa Societas Slavica Budissinensis. Pokročowaše na Zhorjelskim gymnaziju a maturowaše „z chwalbu“. Na Wrócławskej uniwersiće studowaše Bergan teologiju. Po tym běše štyri lěta w Rózborku a wot 1852 do 1898 z woblubowanym fararjom we Wulkich Zdźarach. Serbsku rěč a zmyslenje spěchowaše. Kruće škitaše serbstwo před germanizaciju pruskeho stata a měješe při tym swojich wosadnych za sobu. Bergan bě wot załoženja z čłonom Maćicy Serbskeje a wot 1897 samo čestny Maćicar. Wón bě přećel susodneho fararja a basnika Handrija Zejlerja z Łaza. Z hamtskim bratrom Jaroměrom Hendrichom ­Imišom w Hodźiju haješe dobre zwiski. Jako wuměnkar přesydli so 1898 do Drježdźan, hdźež 1901 zemrě. Pochowany pak bu we Wulkich Zdźarach. Wosada postara so wo mólbu, na kotrejž je zwobraznjeny. Tutu ­powěsnychu potom do cyrkwinskeje rum­nosće „Wón bě swěrny serbski wótčinc, kiž serbstwo spěchowaše a škitaše.

17. septembra 1939 bě a je historiski měznik wójny w Pólskej. Na tutym dnju njećekny jenož pólske knježerstwo z kraja do Rumunskeje, ale na přikaz Stalina překroči tež Čerwjena armeja sowjetsko-pólsku mjezu. Wona měješe zapadnu Ukrainu a zapadne kónčiny Běłoruskeje zaso za Sowjetski zwjazk wróćo zdobyć. W měrowym zrěčenju we Versaillesu 1919 bě so postajiło, zo słušeja tute kónčiny Ruskej. Rěce Narew a San so jako ­rusko-pólska hranica postajištej. To bě tehdyši wonkowny minister Wulkeje ­Britaniskeje George Curzon namjetował. W nowembru 1918 wozrodźena Pólska nadběhowaše 1920 Sowjetsku Rusku. Pólska wobsadźi Zapadnu Ukrainu kaž tež zapadne kónčiny Běłoruskeje a južnu Litawsku ze stolicu Wilnu a přirjadowaše je do Pólskeje.

Wuměna kulturow w Hornjej Łužicy

Mittwoch, 18. September 2024 geschrieben von:

Wot lěta 1975 wotměwa so kónc septembra po cyłej Němskej Interkulturelny tydźeń. Pod hesłom „Nowe rumy“ wuhotuja w tym zwisku lětsa dohromady něhdźe 5 000 zarjadowanjow we wjace hač 700 městach resp. gmejnach. ­Wospjet wobdźěleja so wjacori akterojo z Hornjeje Łužicy.

Budyšin (SN/bn). Zazběh twori mjeztym pjaty „Swjedźeń zetkanja“ na Budyskich žitnych wikach. Interkulturelny tydźeń w sprjewinym měsće koordinowace towarstwo Majak připowědźi „tójšto skupinow rozdźělnych narodnosćow“, kotrež „21. septembra swoje nałožki, reje, spěwy a kulinariske speciality“ pod Bohatej wěžu předstaja. Hač do kónca měsaca slěduja na přikład dźěłarnički, přednoški a w koperaciji z festiwalom Witajće dru­hdźe dźiwadłowe předstajenja. Budyski Serbski muzej poskići nimo toho wo­dźeni pod hesłom „Słowjanske poćahi w serbskej kulturje a prěni dohlad do wosebiteje ukrainskeje wustajeńcy“, raz pólsce a raz rusce.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND