Hendrich Jordan
Wučer, kantor a spisowaćel Hendrich Jordan zemrě 3. nalětnika 1910 w delnjołužiskich Popojcach. 37 lět bě wón tam wučerił, kantorił a jako narodny prócowar wuspěšnje skutkował. „Kajku lubosć, kajku česć běše sebi Jordan zdobył, zjewi so wosebje při jeho chowanju. Ze wšěch stron zeńdźechu so Serbja z črjódami, zo bychu zhromadnje z Němcami jemu poslednju česć dali. Městopředsyda delnjoserbskeje Maśicy, knjez farar Jan Krušwica, prědowaše při rowje, a w mjenje Serbskeje Maćicy wołaše jemu farar Matej Handrik-Slepjanski poslednje božemje do rowa.“ Tak pisaše tehdyši Wochožanski farar Bogumił Šwjela w nekrologu Maćicy Serbskeje.
Wot 58 delnjoserbskich knihow, w lětach 1880 do 1905 wudatych, bě Jordan sam 16 spisał a wot druhich awtorow dźewjeć wudał. Do nich słušachu we Wojerecach ćišćane kaž „Drobjeńce ze serbskeje historije“ a „Prjedne źaseś lět Maśicy Serbskeje w Dolnej Łužycy“.
Tójšto zhromadnosćow wotkryli a póst přetorhnyli
Budyšin (SN/bn). „Lubi přećeljo, witam was w poprawom hižo njeeksistowacym Thespis-centrumje. Byrnjež spěchowanje tohole projekta wuběžało, so njepodawamy. Dźakuju so w tym zwisku předewšěm społnomócnjenemu Sakskeje za wukrajnikow Geertej Mackenrothej za wotewrjene wucho a podpěru.“ Z tymile słowami zahaji intendant Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła Lutz Hillmann program „Na wuchodźe rodźena“ w połnje wobsadźenym Budyskim socio-dźiwadłowym centrumje. Mackenroth (CDU) wuzběhny, zo sej „towaršnostnu fantaziju, kajkuž tule wuwiwaće“, jara chwali, a zo chce so za to zasadźować, najebać „łoskoćiwe wjetšiny w Sakskim krajnym sejmje“ projektej nadal zjawne srědki přewostajeć.
Zjawnu dwurěčnosć w Delnjej Łužicy wuhódnoćili
Choćebuz (NC/KP/JFK)). Pod hesłom „Mjeńšinowe rěče w zjawnym rumje“ je Choćebuska Šula za delnjoserbsku rěč a kulturu minjeny pjatk studijny dźeń z třomi přednoškami w Choćebuskim Serbskim domje wuhotowała. Syman Blum a Evan Bleakly ze Serbskeho instituta (SI) předstajištaj projekt „Serbske elementy rěčneje krajiny Delnja Łužica“, w kotrymž mjez druhim dwurěčne nadróžne tafle, popisanja zjawnych twarjenjow a zarjadnišćow kaž tež wabjenske plakaty přepytujetaj. Tak zwěsćištaj, zo je w serbskim sydlenskim rumje něhdźe 80 procentow wjesnych taflow dwurěčnych, z něhdźe 4 000 dokumentowanych taflow pak jenož něhdźe 56 procentow. Často jewja so w tym zwisku zmylki, kiž buchu mjeztym zdźěla wuporjedźene. Zo zjawny ćišć něšto wuskutkuje, dopokazaštaj na přikładźe w Nowym Casniku wozjewjeneho dopisa čitarja, kritizowacy jeničce němski plakat za Superkokot 2023: Wědomostnikaj dokumentowaštaj lěto pozdźišo tež jednorěčne serbske wabjenje za zarjadowanje.
Ze zašłosće přez přitomnosć do přichoda
Budyšin (SN/bn). „Nachklänge – Dozynki. Essays und Wortmeldungen – Eseje a přizjewjenja k słowu“ rěka w Ludowym nakładnistwje Domowina wušła zběrka, z kotrejž Benedikt Dyrlich swoju dwuzwjazkowu awtobiografiju „Doma we wućekach“ wudospołnja. Wčera je ju něhdźe 30 zajimcam w Smolerjec kniharni premjernje předstajił. Dźakujo so wšitkim na publikaciji sobuskutkowacym wuzběhny wosebje lektora Pětra Thiemanna, kiž „je cyły projekt wot wšeho spočatka produktiwnje přewodźał“ a Dietricha Šołtu za přełožk dotal jeničce w serbšćinje wozjewjenych tekstow. Po słowach Thiemanna je zběrka wuslědk procesa, kotryž bu w lěće 2012 zahajeny. „Ze spočatnje planowaneho manuskripta z něhdźe 250 stronami su naposledk dwaj dwudźělnej zwjazkaj w serbšćinje a němčinje a dwurěčne wudospołnjenje z cyłkownje 1 842 stronami nastali. Dźakuju so awtorej za tele hoberske dźěło, přełožowarjej za wuběrne přełožki a nic naposledk Monice Dyrlichowej za ćichi ko-lektorat“, Thiemann zjima.
Hižo wjace hač pjeć lětdźesatkow na jewišćach skutkowaca grande ...
Pawoł Šenkar
Wjele štomow porubał, zo by druhdźe nowe sadźał
Interview z Wojerowskim wyšim měšćanostu Torstenom Rubanom-Zehom (SPD) wo změnje strukturow w měsće
Wuznam projektow wo demokratiji je zašłe lěta na hódnoće přidobył. Milenka Rječcyna je so z Wojerowskim wyšim měšćanostu Torstenom Rubanom-Zehom (SPD) rozmołwjała.
Njedawno hakle je město Wojerecy wospjet pod hesłom „Přećiwo zabyću“ wustupowało (SN rozprawjachu). Što woznamjenjeja tajke projekty za město Wojerecy? Kotry wuskutk maja wone na město Wojerecy?
Archiw zmóžnja praktiski přistup k stawiznam
Berlin (SN/bn). Zwjazkowa załožba za předźěłanje diktatury SED spřistupnja dźěl swojeho wobšěrneho fotoweho archiwa. Wotnětka hodźi so 65 000 historiskich wobrazow online přehladać. Fotografije wotbłyšćuja zapado- kaž tež wuchodoněmske perspektiwy na Němsku demokratisku republiku a na dźělenu Němsku. Wone dokumentuja politiske podawki, wšědny dźeń ludnosće, protestne hibanja kaž tež měrliwu rewoluciju 1989/90 a slědowacu transformacisku fazu. Rešeršu wolóža nowa datowa banka, kotruž chcedźa wobstajnje rozšěrić.
„Wobrazy tomu polěkuja, stawizny dodnić a zrozumić. Z nowym poskitkom zmóžnjamy wědomostnikam, pedagogam a zajimowanej zjawnosći direktny přistup k tutym jónkrótnym časowym dokumentam“, cituje nowinarska zdźělenka załožby nawodu archiwa dr. Matthiasa Buchholza. Za njekomercielne wužiwanje steja digitalizaty pod https://fotoarchiv.bundesstiftung-aufarbeitung.de zadarmo k dispoziciji.
Digitalny přichod paslić
Wědomosć w słužbje praksy: Forum wo digitalizaciji serbskeje kultury
Budyšin/Choćebuz (SN/mb). Załožerski centrum „Startowy blok B2“ w delnjołužiskej metropoli budźe zapřichodny tydźeń štwórtk a pjatk (20./21.měrca) městnosć foruma „Serbske žiwjenske swěty w digitalnej dobje“. Hač do 6. měrca móža so zajimcy hišće na webstronje Serbskeho instituta (SI) w rubrice „zarjadowanja“ přizjewić. Kaž hłowna zamołwita Anca Claudia Prodan, wědomostna sobudźěłaćerka SI, našemu wječornikej rozkładźe, chcedźa zajimcam a wšelakim akteram platformu za wuměnu poskićeć. Zaměr je, zhromadnje „přichod paslić a digitalne rumy tworić“. Jako wosebity poskitk předstaja prěni dźeń nawječor interaktiwnu wustajeńcu serbskich digitalnych produktow. Zajimowani wustajerjo njech so pola sobuzarjadowarja DOMPRO (Domowina Delnja Łužica projekt tzwr.) přizjewja, link je tohorunja na stronje SI wozjewjeny.
Finisaža wustajeńcy a awkcija na dobro młodźiny
Budyšin (SN/bn). Finisaža wustajeńcy plakatow, kotrež bě spěwytwórc Paul Geigerzähler w minjenych 20 lětach přewažnje za swójske zarjadowanja zhotowił, přiwabi předwčerawšim něhdźe 50 zajimcow do „dobreje jstwy“ Budyskeho towarstwa Dźěłań dźeń. Zakónčenje přehladki bě zdobom awkcija wubranych eksponatow. Podawši anekdotisce pozadki ke kóždemu objektej wodźěštaj Geigerzähler a Florian Kaulfürst po njej. Jako najbóle požadane wopokazachu so wabjenske postery za koncertaj pod hesłom „Wočiń woči – Zhromadnje přećiwo rasizmej a fašizmej“, křidoćišć prěnjeje pokazki na rjad „Hody nimo – Punk rock fever“ a unikatna reprodukcija konterfaja Marje Grólmusec. Přesadźenje wunosy dohromady 550 eurow. Pjenjezy přewostaja Budyskemu samozarjadowanemu młodźinskemu klubej Kurti, kotryž je tuchwilu bjez kruteho domicila. Čłonki a čłonojo kluba dźakowachu so za dar, skedźbniwši na ćeže namakać nowe rumnosće za swoje aktiwity.
