Hori so za nurjenje

Mittwoch, 24. September 2025 geschrieben von:

Wuměłstwo, rjemjesło a kreatiwita zwjazuja wobdźělnikow 19. mjezynarodneje rězbarskeje dźěłarnički w Miłočanskej skale. Dwě njedźeli je dźewjeć wuměłcow z cyłeho swěta w kreatiwnej zhromadnosći dźěłało. Su swoje ideje do drjewa a wšelakich družin kamjenja přetworili a cyle rozdźělne skulptury zhotowili.

Hayk Tokmajyan zhotowi hižo loni na rězbarskej dźěłarničce w Miłočanskej skale skulpturu z titulom „oratorij“. „Wona předstaješe hudźbu. Myslu sej, zo hudźbu w kamjenju začuwam a słyšu“, wón powěda. Je wot materiala wotwisne, kak tuta hudźba za njeho klinči: „Marmor ma hinašu melodiju hač twjerdy a hłuboki zornowc.“ Lětsa dźěłaše armenski wuměłc na nurjacej so žonje ze zornowca. Rozpalitosć za nurjenje je jeho inspirěrowała. „Pod wodu wšitko namakaš: zwěrjata, žołmy, pohib. Sym samo alegorisku krabu do kamjenja sadźił – hdyž hladam na krabu, začuwam wjeselo a lochkosć.“

Mjeztym zo docpě tydźenja w letiskej stolicy euforija basketbulistow swój wjeršk, zetkachu so tež angažowani dźiwadłownicy w syći „EnAct on move“ z cyłeje Europy w Rize. Zaměr zetkanja w starodawnej Mazā Gilde bě mjezynarodna wuměna wo temje „diwersita“ w amaterskim dźiwadle.

Zetkachu so skupiny z pjeć krajow, zo bychu w dźěłarničkach a přednoškach wšelake dimensije mnohotnosće wu­slědźili. Diskutowachu wo jeje wuznamje w mjezynarodnych dźiwadłowych projektach, kaž tež w dźěle jednotliwych skupin.

Wobdźělili su so hosćićeljo letiskeho amaterskeho dźiwadłoweho zwjazka, čłonojo belgiskeho dźiwadła „OPENDOEK“, inkluziwneho kulturneho centruma „Sijraffen“ z Norwegskeje, wu­měłča a dźiwadłowy pedagoga ze Słowjenskeje kaž tež zastupjerjo zwjazka němskeho amaterskeho dźiwadła. Mjez nimi bě tež Křesćan Schröter z projekta ZARI – syć za serbsku rěč a regionalnu identitu z Budyšina, zo by perspektiwu wšelakorosće rěčow a mjeńšinow w Europje do diskusije zapřijał.

Jan Franc Mužik

Mittwoch, 24. September 2025 geschrieben von:
Na njeho dyrbimy skedźbnić, dokelž jeho wozjewjenja w rakuskich nowinach 1844/45 zwjetša K. A. Mosakej-Kłoso­polskemu připisuja. Wón narodźi so 20. septembra 1820 w Budyšinje jako syn krawca. Wot 1839 do 1842 běše z chowancom Serbskeho seminara w Praze. Ľudovit Štúr, kotryž zezna jeho nana 1839 na puću do Łužicy, sam so z nim dopisowaše 1844. Po maturje so za druhim studijom rozhladowaše. Dwě lěće starši Jan Pětr Jordan zmóžni Mu­žikej přistup do nowinow Ost und West w Praze a do Österreichische Blätter für Literatur und Kunst we Wienje. Jeho ­bibliografisce hódny „Geschichtlicher Überblick des Sorbenwendenthums und seiner Literatur“ nazhoni wulku kedźbnosć w slawistice. Tamne tři přinoški w Ost und West su rozprawy wo po­dawkach we Łužicy, drasće a charakteru Serbow a słowniku Pfula/Jordana. Wšě njejsu objektiwne, ale Jordanej přichilne. 1846 wróći so do Budyšina, bydleše na Sukelnskej a skutkowaše jako kopist a posrědkowar čeledźe. W Maćicy a w Towarstwje Cyrila a Metoda so njeje ­angažował. Dnja 16. nowembra 1871 tu zemrě. Franc Šěn

Dobry poskitk (hišće) bjez přehlada

Dienstag, 23. September 2025 geschrieben von:

Rakecy (SN/bn). Serbske ewangelske Bjesady wuhotowachu minjenu sobotu swoju lětušu dźěłarničku w Rakečanskej farskej bróžni. Ćežišćo swětneho dźěla zarjadowanja tworješe serbskosć w interneće. Superintendent Krystof Rummel powita něhdźe 20 zajimcow a zahaji dźěłarničku z nutrnosću. Wosebje wuzběhny, zo njestej starosć a lubosć samozrozumliwej a zo sej tuž dźakownosć zasłužitej. Ze slědowacym přednoškom pod nadpismom „Serbšćina a serbska kultura w digitalnym swěće – dohlady a pokazki“ sposrědkowa Lubina Malinkowa přehlad aktualnych poskitkow w interneće. Mjez druhim předstaji kanalej „Sorbian music“ a „Serbski TV“, kotrejž spřistupnitej na platformje YouTube aktualnu serbsku hudźbu resp. literaturu. Najlěpšej opciji, so w syći wo Serbach informować, stej po jeje słowach strona sorabicon.de a prezenca studija Lucija. Skedźbniwši nimo toho na stronu Serbskeho ewangelskeho towarstwa wona podšmórny, zo steja tam mjeztym wšitke čisła měsačnika Pomhaj Bóh digitalnje k dispoziciji.

Premjera při wuwoznym mosće F60

Montag, 22. September 2025 geschrieben von:
Premjera interaktiwneje inscenacije „Mjaseckoma“, kotruž wuhotowarjej Delnjoserbske kulturne towarstwo Studnja a wuměłstwowy kolektiw Santa Christina jako „imersiwne pućowanje k měsačkej“ wopisujetej, je minjeny pjatk wopytowarjow ­kołowokoło bywšeje jamy Klěśišća-Sewjer putała. Jako pasažěrojo z wosebitej ­awdijotechniku wuhotowaneho woza podachu so na „performatwinu ekskursiju do paralelneho swěta“. Tuta wotbłyšćowaše stawizny a rysowaše móžny přichod areala, kiž je předewšěm za atrakciju „ležaca Eiffelowa wěža Łužicy“ znaty. Pjeć dalšich předstajenjow je planowanych, a to na prěnimaj kóncomaj tydźenja oktobra. Foto: NC/Konstanze Kušyc

W cyrkwi Marije a Marty w Budyšinje wotmě so tydźenja koncert składnostnje 80. róčnicy kónca Druheje swětoweje wójny. Ze swojim programom „Zo njech dobra Němska kćěje ...“ prezentowaše ­dujerski kwintet Opus 45 zhromadnje z w Budyšinje rodźenym dźiwadźelnikom Romanom Knižku hnujacu hudźbnu hommage na stawizny, kotraž drje mnohim připosłucharjam hišće dołho w pomjatku wostanje.

W srjedźišću zhromadneho projekta třoch Budyskich gymnazijow – Friedricha-Schilleroweho, Philippa Melanchthonoweho a serbskeho gymnazija – steješe ­hesło „Dopominanje, napominanje a nadźija“. Před 650 šulerkami a šulerjemi Opus 45 skutkownje pokaza, kak ­zamóže hudźba dopomnjenki zachować a mosty mjez zašłosću a přitomnosću twarić. Wobsahowe ćežišćo koncerta bě kónc wójny w Budyšinje, štož so w tekstach nazornje tematizowaše. Roman Knižka čitaše z wulkej intensitu z dźenikow, listow a rozprawow časowych swědkow wo poslednich wójnskich dnjach w swojim ródnym měsće Budyšinje, z čimž spožči programej přidatnu emocionalnu a rozswětlowacu dimensiju.

Wažnosć literarneho přełožowanja

Freitag, 19. September 2025 geschrieben von:

Literarne přełožowanje je za kóždu ­narodnu literaturu wažny wobstatk. Njeńdźe jenož wo to, ludźom tekst spřistupnić, kiž je snano w jim njezrozumliwej rěči napisany. Dźe wo wosebite wašnje literarneho tworjenja, kiž so ­intensiwnje z wěstym tekstom zaběra. Dźe wo rozwiće swójskeje kultury a rěče, wo zapřijeće šěršeho horiconta do swójskeho małeho swěta. Nic podarmo rěka přełožowar w jendźelskej rěči interpreter.

Wuslědk wuměny wuměłstwa

Freitag, 19. September 2025 geschrieben von:
Wustajeńca Choćebuskeho Serbskeho muzeja „Poezija přirody – Serbske wuměłstwo zetkawa awstralski dot-painting“ bě wuměłči Christinje Grätz (nalěwo) dźens tydźenja ze składnosću, we wobłuku wodźenja a slědowaceje rozmołwy na podiju mjez druhim z dr. Birgit Scheps-Bretschneider z Lipšćanskeho Grassi-muzeja a dr. Fabianom Jacobsom ze Serbskeho instituta přeradźić, kak je k přehladce dóšło: Na słužbnym přebytku w Awstralskej je domoródnym serbskej bosěrowanej jejce dariła. Woni dźakowachu so jej ze swójskimi wuměłskimi twórbami w stilu dot-paintinga. Přehladka je hišće hač do zajutřišeje njedźele přistupna. Foto: Andrea Pawlikowa

Wužadanje, zetkawanje a dopóznaće

Donnerstag, 18. September 2025 geschrieben von:

W mytowanej seriji „Against All Gods“ reprezentuje Glorija Lanzyna katolske křesćanstwo

Šěsć dźělow wopřijaca reportaža „Against All Gods – WG wěry“ je njedawno Němske telewizijne myto w kategoriji „najlěpši infotainment“ dobyła. Produkcija sćelaka ZDF je loni šěroki publikum zahoriła. Nazymu ma dalša stafla slědować. Lisa-Maria Cyžec je so z Gloriju Lanzynej, kotraž tam katolske křesćanstwo reprezentuje, wo wěrje, wosobinskich wužadanjach a nazhonjenjach rozmołwjała.

Kak napjate bě, nimale tydźeń z ludźimi druhich nabožinow bydlić?

Sezonu naročnje zahajili

Mittwoch, 17. September 2025 geschrieben von:

Budyšin (CRM/SN). Jean Kurt Forest, Jan Rawp, Alexander Zemlinsky a Dimitrij Šostakowič – štyri mjena raz mjenje, raz bóle znatych komponistow jewjachu so minjenu njedźelu w programje 1. sinfoniskeho koncerta Serbskeho ludoweho ansambla tuteje sezony. Orchester domu, nětko pod mjenom Serbska komorna filharmonija wustupujo, nawjedo­waše agilna šefdirigentka Katharina Dickopf­. Spěwna solistka běše renoměrowana sopranistka Romy Petrick.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND