Stare a praprastare namakanki
ROSTLINKU, drje najstaršu hdy na pódźe zemje narosćenu, su w Praskim Narodnym muzeju „wuslědźili“. Skamjentnjene, šěsć centimetrow wysoke stwjelco, bě tam njewobkedźbowane 150 lět ležało. Wědomostnicy Narodneho muzeja, přirodowědneje fakulty Karloweje uniwersity a geologiskeho instituta Akademije wědomosćow Čěskeje republiki, wobdźěleni na přewšo žadnej namakance, maja ju za 430 milionow lět staru. Kaž woni twjerdźa, tónle swědk z prawěkow dopokazuje, zo bě tehdy flora na suchej zemi hižo zamóhła kislik produkować. Zwěsćić tež móžachu, zo je fosil swój čas francoski geologa a paleontologa Joachim Barrande namakał w skałach pola Loděnic blisko Berouna. Jeho zběrka bě přešła do Wótčinskeho, nětčišeho Narodneho muzeja w Praze. Wědomostnicy měnja, zo njeje namakanka zajimawa jeno swojeje staroby, ale tohorunja wulkosće dla. Dotal najstarše, w Irskej nadeńdźene rostlinki su jenož někotre milimetry „wulke“, a dalše, we Wulkej Britaniskej a Brazilskej zwěsćene stwjelčka njepřesahuja wjace hač 2,5 centimetrow.
Koalicija dojednana
Kamera mordarja filmowała?
Angela Merkel słowakskeho premiera namołwja pad wuswětlić
Bratislava/Berlin (SŽ/K). Słowakska policija ma kamerowe sekwency, na kotrychž je zapopadnjeny móžny mordar přepytowaceho nowinarja Jána Kuciaka a jeho slubjeneje Martiny Kušníroveje. Tule powěsć je słowakska Pravda publikowała, powołujo so na čěski dźenik Mladá fronta dnes. Kaž wobrazy wobswědčeja, bě skućićel něšto króć za sobu w Kuciakowej chěži był. Jeho wobličo wšak njeje spóznajomne, štož identifikaciju chětro poćežuje.
Pólska k změnam zwólniwa
Waršawa (dpa/SN). Pólske knježerstwo je k dalšim kompromisam nastupajo dwělomnu justicnu reformu zwólniwe, zo by hrožacym sankcijam Europskeje unije tola hišće zadźěwało. Narodnokonserwatiwni su za to parlamentej naćisk wo reformje najwyšeho sudnistwa předpołožili, powěsćernja PAP rozprawja. Nowela, kotruž dyrbi parlament schwalić, najwyšemu sudnistwu znjemóžnja, płaćiwe sudniske wusudy bjeze wšeho zaso zběhnyć. W Brüsselu běchu tute rjadowanje kritizowali. Zamołwity komisar Frans Timmermans bě Pólskej samo ultimatum stajił. Najnowše planowane změny wón drje zasadnje wita, nima pak je za dosahace. Pólska powołuje so na swoju suwerenitu a argumentuje, zo je dotalna justica zestarjena a koruptna.
Knježaca strona Prawo a sprawnosć bě wot lěta 2015 z wjacorymi zakonjemi justicu přetworiła a sej ju po měnjenju kritikarjow podćisnyła. Hladajo na to je komisija EU přećiwo Pólskej sankciske jednanje po artiklu 7 europskeho zrěčenja zahajiła. W najhóršim padźe móhli Waršawje prawo sćazać, w ministerskej radźe EU sobu wothłosować směć.
Při hórniskim njezbožu na juhu Pólskeje staj znajmjeńša dwaj ...
Zhromadnosć znazornjena
Peter Čačko rozprawja z Bratislavy za Serbske Nowiny
Tak dołho kaž wostanje zamordowanje wotkrywanskeho nowinarja Jána Kuciaka a jeho partnerki Martiny Kušníroveje njewujasnjene, tak dołho tči Słowakska we wuskosćach. Kaž naležnje su za skućićelom tež pytali, mjeztym někotři italscy specialisća pola nas a słowakscy w Italskej – dotal po nim njeje ani slěda. Nastata kriza je sej někotre hłowy žadała – wotstup premiera Roberta Fica a dweju nutřkowneju ministrow. A organizacija Reporterojo bjez hranicow je Słowaksku w registru nowinarskeje swobody wo dźesać městnow zestopnjowała, z čimž je na 27. městno spadnyła. Chěža we Velkej Mači, w kotrejž je Ján Kuciak ze swojej slubjenej Martinu bydlił, bywa hižo same pietetnišćo. Z cyłeje Słowakskeje a samo z wukraja ludźo wšědnje sem přijězdźuja, zamordowaneju wopomnjeć a z kwěćelom abo swěčku počesćić. Trnovsky župny parlament je mjeztym wobzamknył, zarjadować w domje wopomnišćo „swobody słowa“.
Za kónc tunjeho dźěła
Putin so z ruskim patriotom stał
Moskwa (ČŽ/K). Wudać nowy atlas swěta je ruski prezident Wladimir Putin postajił. Tole rozprawja z ruskeje stolicy korespondent čěskeho dźenika „Mladá fronta dnes“. Na schadźowanju Ruskeje geografiskeje towaršnosće wón k tomu zwurazni, zo je w zajimje historiskeje prawdy trjeba, rjadej geografiskich objektow wróćić jich prěnjotne, t.r. originalne, swój čas wot ruskich slědźerjow date pomjenowanja a njewužiwać dlěje cuze wopřijeća. Předewšěm nastupa to po měnjenju Putina wšelake krajiny Antarktisy, wo kotrychž su so nimale wšitke prěnjotne, wot ruskich mórskich pućrubarjow zrodźene pomjenowanja zhubili. Bjez dźiwa tuž, zo dźensniši dźeń lědma hišće něchtó wě, zo je Smithowa kupa spočatnje Borodino rěkała a Livingsthonowa kupa Smolensk, mjeztym zo je so Snow mjenował Mały Jaroslawec. Na te wašnje so z wědomja tež přinošk Ruskeje k póznawanju zemje minje.
Čěska ma wulki problem
„Twjerda wutroba mocy“
Zadwělowana protestna akcija zbrašenych we Waršawskim sejmje
Waršawa. Hłowna tema w pólskich medijach njeje tele dny wulka swětowa politika, ale łoskoćiwa socialna naležnosć: Spektakularna protestna akcija zbrašenych w pólskim sejmje we Waršawje.
Srjedu tydźenja bě skupina zbrašenych, kiž sedźa w koleskatym stole, ze swojimi staršimi a hladarjemi foyer sejma wobsadźiła. Mjeztym dźesaty dźeń tam na swoju problematisku socialnu situaciju skedźbnjeja, žadajo sej pomoc knježerstwa. Njewědźa sej hižo hinak pomhać, kaž sami rjeknu.
W Pólskej je něhdźe 280 000 zbrašenych. Kóždemu z nich płaći chorobna kasa tuchwilu hladanski pjenjez wot ani 40 eurow wob měsac. Nimo toho dóstanu „prošersku rentu“, kaž to sami mjenuja, je to mjenje hač 200 eurow. Zbrašeni demonstranća žadaja sej zwyšenje hladanskeho pjenjeza wo 125 eurow a jasne zwyšenje socialneje renty znajmjeńša na niwow pólskeje minimalneje renty, kotraž wučinja 250 eurow.
