Dopomnjenski album na swjate woprawjenje
Wujimk z noweje knihi „Moje prěnje swjate woprawjenje“, kotruž móžeće sej w interneće pod www.domowina-verlag.de skazaćPřihoty na prěnje swjate woprawjenje w serbskich katolskich wosadach su přetorhnjene. Hdy smědźa dźěći prěni raz k wołtarjej přistupić a woblatko přijimać, njeje wěste. Přiwšěm so wone zawěsće nutřkownje z tym rozestajeja. W Ludowym nakładnistwje Domowina je nětko dołho wočakowana kniha „Moje prěnje swjate woprawjenje“ wušła. Je to wosebitostka w serbskej rěči – spodobnje wuhotowany album jako dopomnjenka na wažny měznik w žiwjenju křesćana. Prěnje swjate woprawjenje budźe nachwatane, a tak smědźa so dźěći z prašenjemi rozestajeć, kaž: Što stawa so na Božej mši? Móžu nawuknyć so modlić? Kak Boha narěčeć? Kak mi Jězus pomha, dobry čłowjek być? Móžu Jězusowy přećel być? Što je zakład woprawdźiteho přećelstwa? Nowostka dawa dźěćom wotmołwy a skići jim nimo toho dosć městna za swójske zapiski a fota wo swjedźenju kaž tež dwustronske wumolowanki. Bianka Šeferowa
Na Mnišonc pućowali
Hódanski kućik
l
š
i
dź
š
i
p
u
d
s
i
e
–
t
a
e
š
y
W
Jeli wot wupokazaneho spočatka po liniji dale dźeće, wučitaće serbske přisłowo.
Wuhódanje: Wyše stupiš – dale widźiš.
Rjany hobby
Hornčerstwo zjednoća wjele kajkosćow
Porchowčance rjemjesło wulke wjeselo wobradźa, štož je jej najwjetše zbožo w powołanju
Hornčerstwo je prastare rjemjesło a dźensniši dźeń znamjo wobstajnosće. To dopokazuje mjez druhim hornčerka Cornelia Lehmann z Porchowa, kotraž bě so hižo 1994 wuspěšnje zesamostatniła a zhotowja lute rjane wěcki. Mjeztym ju tež mandźelski Hans podpěruje, a molerka keramiki Ilona Schwiebs nimale 25 lět wudźěłkam rukopis hornčernje spožča.
Nochce powučeć, skerje radźić
Lětuša swójbna schadźowanka prěni dźeń nalětnika w Chróšćanskej „Jednoće“ je zaso dźěći a jich staršich wabiła. Mnozy běchu poskitk přiwzali a zeznachu w jeho wobłuku tež Annett Howack.
Rachlowčanka běše prěni króć na tymle zarjadowanju. Serbsce wona njerěči, ma pak dobre zwiski do Serbow. Je tuž rady wo tym rěčała, zo ma serbskich prjedownikow. Někotři wopytowarjo prašachu so ju za pochadom. „Sama hižo serbšćinu njerěču, rozumju pak wjacore słowa. Začuwam ju jako jara luboznu“, wona wuzběhny. Za swójbnu schadźowanku wabiła bě ju socialna dźěłaćerka Rěčneho centruma WITAJ Edit Šurowa. Přičina přeprošenja bě dotalny hobby Annett Howack, kotryž chce wona rady k powołanju sčinić – strowe zežiwjenje. Na zarjadowanju w Chrósćicach chwalachu sej wopytowarjo, kotrymž po mnohich dožiwjenjach brjuch korčeše, šokolodźany a dalše mazy, wusmuž k snědani a po cyłej rumnosći wonjacy chlěb. Woptanki tam dołho njestejachu, ale žnějachu wulki wothłós mjez wopytarjemi. Nimo toho su wone strowe.
„Ženje mje nichtó narěčał njeje“Zhladowanje na lěta přewróta – 12
„Znowazjednoćenje Němskeje – són a woprawdźitosć“ rěka kapsna kniha z pjera Waltera Leonharda. Rodźeny Durinčan je 40 lět we Wětrowskej šamotowni dźěłał. Serbske Nowiny wozjewjeja jeho trochu wudospołnjene, wot Arnda Zoby a Friedharda Krawca z přećelnej dowolnosću nakładnistwa DeBehr zeserbšćene dopomnjenki.
W tym času hižo njedósta NDR hižo žane kredity, byrnjež wona mjenje zadołžena była hač někotre zapadne kraje. Trěbna bě najprjedy raz zwólniwosć Michaila Gorbačowa, kritisce so prašeć za pozadkom systema socialistiskich statow, permanentneje hospodarskeje słabosće a njedostatkoweho hospodarstwa, za pozadkom njesměrnych wojerskich wudawkow a politisko-ideologiskeho wašnja rozestajenja ze wšitkimi problemami. Gorbačow je ludnosć w NDR rozsudnje wobwliwował, zo by swój wosud do ruki wzała.
Šešerjačk a Šešerjawka
K stawizničce prěnjeju wobrazoweju knižkow w serbskej rěči
Šešerjawka
Trundlata a włosata,
Šešerjawka mazana,
Tajka Šołćic Kata běše,
Do šule rad njechodźeše.
Pře wšě płoty lětaše,
Přez přěrowy skakaše,
Na wšěch hozdźach wona běše
Staršimaj so njelubješe.
Hladaj, wok’ło hata je,
Wobłoženje sčinjene,
Na nje Kata zalěze,
Holčisko, to njedušne!
Ale ach, ow njezbože,
Překuli so do łuže!
Žaba wótře zarjechta
A so na bok wuchowa.
Woboje zawěsće znajeće!? Prěnjej wobrazowej knižce w serbskej rěči za šulske dźěći. Štó wšo njeje wo nimaj hižo pisał: Rudolf Jenč 1960 w „Stawiznach serbskeho pismowstwa“, „wudawarjo“ 1988 w mjezysłowje k nowoćišćej SWW jako ćeńki zešiwk, w Płomjenju 1990 Hańža Winarjec-Orsesowa, M. J. Nuk a Jurij Łušćanski 1994 a 1995 w Serbskich Nowinach, ja sam a Hinc Nagel w Lětopisu 1995 a 2001, Ruth Thiemannowa, Rajner Janec a Ingrid Juršikowa w Serbskich Nowinach 1997, 2003 a 2004, Pětš Janaš 2000 w Frankfurtskej Struwwelpost a skónčnje Dorothea Šołćina 2004 w dosłowje k wudaću přebasnjenja originalneho Hoffmannoweho Struwwelpetera.
Mały zwuk z wulkimi konsekwencemi
Wopřijeće „avatar“ jewi so tule jako terminus technicus. We fachowej rěči indologije kaž tež nabožnych wědomosćow wopisuje hesło wšelake manifestacije boha resp. inkarnacije duše po předstawje hinduizma. Po tym modelu „pućuje“ wosobina wot žiwocha k žiwochej resp. wot tak mjenowaneje entity k entiće. Dalša interpretacija je, zo „zalěze sej“ bójske wědomje do swětneho ćěła. Wobkedźbujo ličbowu mystiku a z njej zwisowacu kosmologiju hinduizma to naposledk rěka, zo je kóžda/kóždy hižo wšitko a kóžda/kóždy był.
Jendźelšćina, kotruž prof. Wink we wšitkich swojich inkarnacijach nałožuje, je mjeztym dominowaca rěč wědomosće. Přiběrajcy wona bjez gramatiskeho genusa wuńdźe. Wotpowědnje so „avatar“ tu takrjec njezeserbšćeny a njesplažny wužiwa.
W tutej kolumnje powědaja štyrjo redakciji SN znaći mjezynarodni awtorojo, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
Prěnja kročel k wobnowjenju Domowiny
Před 30 lětami wurjadny kongres Zwjazka Łužiskich Serbow w Budyšinje přewjedli
Něhdźe 550 Serbow běše so 17. měrca 1990 dopołdnja na wulkej žurli hotela „Město Budyšin“ w sprjewinym měsće k wurjadnemu kongresej Domowiny zešło. Na wosebitym posedźenju Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny 20. nowembra 1989 w Budyskim Serbskim domje běchu wobzamknyli, tajki wurjadny forum narodneje organizacije Serbow za 17. měrc 1990 zwołać.
Proces politiskeho přewróta w NDR žadaše sej wot w Nacionalnej fronće zjednoćenych stron a masowych organizacijow, do kotrychž Domowina słušeše, swoje dotalne skutkowanje sprawnje bilancować a nowe politiske nadawki postajić, kotrež přewrótej wotpowědowachu. Njespokojnosć ludźi z dotalnej politiku wodźaceje strony SED a knježerstwa, wobšěrne wobydlerske hibanje, wulke aktiwity wojowarjow za byrgarske prawa, mócne demonstracije, nowe ludowe hibanja kaž Nowy forum, Demokratiski zazběh, Demokratija nětko postarachu so wo towaršnostny přewrót w NDR.
