Wjeselo w nowej pěstowarni
W Kulowje natwarichu nowu a wulku pěstowarnju. Mjenuje so Dźěćacy dom swj. Marije, štož je na swislach tež serbsce napisane. Maja tam hortowe rumnosće a dalše za pěstowarske kaž tež žłobikowe dźěći. Wo 215 chowancow so w přebywanišću staraja. W dwěmaj skupinomaj su ći, kotřiž chcedźa serbšćinu wuknyć. Ze 16 dźěćimi běštej nazhonita pěstowarka Cornelia Korchowa a Marija Domaškec, kotraž so na kubłarku wukubłuje, spěw „Moja ruka, što ta čini“ nazwučowałoj, a wšitke su mócnje sobu spěwali.
Dźěći, kotrež su přewažnje z Kulowa, ale tež ze Salowa a Brěžkow, so prócuja serbsce rěčeć, štož sej jich starši přeja a na čož serbske kubłarki jara dźiwaja. Najmłódša w skupinje je dwulětna Hana Möllerec. Paulina Dreselec swjećeše njedawno narodniny. Štyri lěta wona je, a dźěći su jej rjenje serbsce zbožo wupřeli. Runje samsny dźeń je Gustav Heibach ze swojej maćerku prěni raz na zažiwjenje do serbskeje skupiny přišoł. Zawěsće so tež wón spěšnje zažiwi.
Šěsć dźěći ze skupiny so wjeseli, zo su w pěstowarni wjele nawuknyli. Wšako póńdu za tři měsacy do šule. Tekst a fota: Alfons Handrik
Wosebje wulke płody narostli
Wjedro minjenych dnjow z wjele słóncom bě za mnohe płody a rostliny jara wunošne. Tak na přikład so tele tři dźěći dźiwaja, kak wulke su truskalcy pola wowki w Koslowje narostli. Z měridłom je štyrilětny Benedikt (napr.) wosebje wulki słódki płód wotměrił a dźiwaše so skónčnje nad sydom centimetrami.
Tekst a foto: Franciska Langec
Po wokołopuću na wuhladnišćo
Nalětnje słónco dźeń a wjac ludźi won do přirody wabi. Wšudźe drje namakaš rjane kućiki, ale komuž je znaty wobswět před jeho domom přewostudły, tón njech sej raz druhdźe dojědźe. Tak chcych so tež ja zaso jónu do Sakskeje Šwicy podać. Krutych wobmjezowanjow korony dla pak to w času jutrownych prózdnin njemóžach. Ćim rjeńšo bě, jako nětko skónčnje tak daloko bě.
Königstein a wokołopuć přez twjerdźiznu
Sobotu spočatk meje móžeše so naše planowane pućowanje při optimalnych 20 stopnjach celsija wotměć. Na pućowanskej app Komoot běch so za woblubowanu čaru Popowski kamjeń (Pfaffenstein)-wuško (Nadelöhr) rozsudźiła.
Dopołdnja w jědnaćich zetkachmy so na parkowanišću w měsće Königstein nad Łobjom. Tam wšak bě chětro wótře. Awtow a nimo jěducych ćahow dla njemóžachmy so ani rozmołwjeć. Nastajichmy so tuž hnydom na puć, mój bratr z přećelom a ja ze znatym a jeho psom.
Dźěła za strowe štomy a škit přirody
Konječan Měrćin Štrawba stara so wo znowazalěsnjenje hórskeje krajiny južnje Budyšina
Lěsny hospodar (Forstwirt) rěka statnje připóznate powołanje Měrćina Štrawby z Konjec. W třilětnym wukubłanju je sej wón trěbnu praktisku kwalifikaciju Sakskeho statneho lěsnistwa přiswojił, wopytujo powołansku šulu w vogtlandskim Morgenröthe-Rautenkranzu. Po wukubłanju dźěłaše wón rady w serbskim posłužbowym zawodźe w Smječkecach. Dźěło w přirodźe bě jemu wosebje lube, a ćežkeho ćělneho dźěła so tohorunja ženje njeboješe. Ale w Smječkečanskej firmje dźěłaše wón předewšěm z mašinami, štož jeho pohnu so druhdźe požadać?
Wuspěšnje wo spokojace dźěło so prócował
„Jednoho dnja sym w socialnej syći Facebook Budyskeho měšćanskeho zarjadnistwa připadnje widźał, zo pytaja sobudźěłaćerja za měšćanski lěs, a to z mojim wukubłanjom. Nablaku so z trěbnymi podłožkami přizjewich, byrnjež termin hižo zapasł.“
Bój wo přežiwjenje abo za swójske wizije wudyriłZhladowanje na lěta přewróta – 14
„Znowazjednoćenje Němskeje – són a woprawdźitosć“ rěka kapsna kniha z pjera Waltera Leonharda. Rodźeny Durinčan je 40 lět we Wětrowskej šamotowni dźěłał. Serbske Nowiny wozjewjeja jeho trochu wudospołnjene, wot Arnda Zoby a Friedharda Krawca z přećelnej dowolnosću nakładnistwa DeBehr zeserbšćene dopomnjenki.
Naš zakładny towaršnostny porjad přeměnić njeje za mnje do prašenja přišło. Do swjatočnosćow k 40. róčnicy NDR běchu demonstracije w Lipsku, Drježdźanach, Plauenje a dalšich městach. Statny a stronski šef Erich Honecker běše so chorosće dla hižo měsacy do toho bjez kóždehožkuli rozjasnjenja ze zjawnosće zhubił. Jeho zastupnicy skutkowachu bjezradni a njerozsudźeni. Přestarjena garda njebě k wuspěch lubjacej změnje kursa hižo kmana, ći młódši bojachu so rizika, sami móc přewzać.
Samostatne nakładnistwo wažne
Jednaćelka Marka Maćijowa poda so po 40lětnym skutkowanju w LND na wuměnk
Jeje doba so nachila: Spočatk junija jednaćelka Budyskeho Ludoweho nakładnistwa Domowina Marka Maćijowa na wuměnk dźe. Dlěje hač štyri lětdźesatki je studowana dźiwadłowa wědomostnica w LND skutkowała. Cordula Ratajczakowa je so z njej rozmołwjała.
Rozžohnujeće so w turbulentnej koronakrizy.
M. Maćijowa: Haj, z tajkim wužadanjom njeběch ličiła. W prěnim wokomiku sej prajiš, to nětko woprawdźe trjebać njemóžu. Ale naposledk je kaž ze wšěmi problemami, dyrbiš přemyslować a spytać, wšo tak derje kaž móžno zrjadować. To sym činiła. Hač smy naposledk wšitko zmištrowali, budźemy hakle widźeć, hdyž je kriza nimo.
Wjele lět sće LND sobu wobwliwowała – wot 1978 jako redaktorka Płomjenja, wot 1986 jako lektorka, wot 1994 jako nawjedowaca lektorka a minjene 17 lět jako jednaćelka – přirodne stopnjowanje to takrjec. Sće hižo jako młoda holca wo tym soniła, so ze šefinu stać a směr serbskeho pismowstwa sobu postajeć?
Jednorěčnosćje hojomna chorosć
W tutej kolumnje powědaja štyrjo redakciji SN znaći mjezynarodni awtorojo, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
Běše pak něhdy, w lěće 2018, zo přednošowaše prof. Wink we Waršawje wo tym, kak móža ludźo z mjeńšinowych kulturow sej swoju rěč a kulturu wobchować.
Kaž přepytowanja pokazowachu, běchu starši španišćinu rěčacych Američanow njezbožowni, zo jich dźěći swójbnu rěč a kulturu zhubjeja a so do jendźelskorěčneje dominantneje kultury asimiluja (připódla prajene, jendźelšćina NJEJE oficialna hamtska rěč USA). Njeby so ty starosćił(a), byštej-li so twoja rěč a kultura na te wašnje zhubiłoj? W někotrych regionach USA přewjedźechu španisce rěčacy starši měrliwe demonstracije a žadachu sej wjace wuwučowanja španišćiny w šulach, zo bychu swoju kulturu zakitowali. Grafito na wozu podzemskeje železnicy w New Yorku samo namjetowaše: „Mexiscy Američenjo, kotřiž španisce njerěča, njech so na swojich chilijowych bunach zaduša – přeradnicy!“
Kamjenske kołbaski tež z bleše pić
Budyska piwowa manufaktura swój sortiment wobstajnje z nowymi kreacijemi rozšěrja
Budyšan Tobias Frenzel w swojim předewzaću piwo wari a je za njewšědne ideje znaty. Z najnowšej kreaciju wón wosebje susodnemu městu Kamjencej wulke wjeselo wobradźa.
Šulu zachować jeho najwjetši wuspěch był
Radworski wjesnjanosta Wincenc Baberška po 27 lětach słužby nětko na wuměnku
Po dokładnje 27 lětach a 181 dnjach w zastojnstwje je Radworski wjesnjanosta Wincenc Baberška spočatk měsaca na wuměnk šoł. Při tym njebě jemu tele zamołwite zastojnstwo spočatnje do kolebki połožene.
Rodźeny 1958 w Radworju nawukny Wincenc Baberška po wuchodźenju šule powołanje cootechnikarja/mechanizatora za industrijnu produkciju mloka, kaž to tehdy rěkaše. Po dwěmaj lětomaj dźěła w ratarskim drustwje „Bóh njech nas škita“ a po winowatostnej słužbje we wójsku zahaji wón dalokostudij na agrarneho inženjera. Spočatk 80tych sta so ze změnowym nawodu w Radworskim dejnym kombinaće. Wot lěta 1987 skutkowaše jako brigaděr we wonkownym wobłuku a měješe wjacore hródźe na starosći.
Serbja, kotřiž běchu po wójnje Domowinu wozrodźili 2
W druhej połojcy apryla/spočatk meje 1945 bu Hornja Łužica wot Čerwjeneje armeje a 2. pólskeje armeje wuswobodźena. Někotři serbscy prócowarjo zetkachu so 24. apryla 1945 w Chrósćicach pola Natušec, zo bychu wo znowazałoženju 18. měrca 1937 zakazaneje Domowiny wuradźowali.
Třeći hłowny akter za znowakonstituowanje Domowiny bě Chróšćanski překupc Franc Natuš. 17. februara 1898 jako syn korčmarja rodźeny Kukowčan bě wyšu wobchodnu šulu wopytał, powołanje kucharja nawuknył, a hotelowu fachowu šulu w sakskej stolicy wuchodźiwši we wšelakich němskich městach w swojimaj powołanjomaj dźěłał. Po nawróće do domizny woženi so 1926 z dźowku Hórnikec překupstwa w Chrósćicach, dźěłaše tam jako překupc a přewza wobchodnistwo hač do jeho nahłeje smjerće 27. junija 1950 w Drježdźanach. Pochowany bu w Chrósćicach. Narěč při rowje měješe městožupan župy „Michał Hórnik“ Jan Meškank. Wón mjenowaše přezahe zemrěteho „praweho Serba, doprědkarja a župana a jako tajkeho kubłarja serbskeho ludu“.
