Jako wopytach njedawno zaso raz Měšćanski muzej w Budyšinje, widźach w serbskim wotdźělu stajneje wustajeńcy foto z dźěćimi wjesneje šule w Rownom z lěta 1939. Nimale wšitke holcy su w slepjanskej drasće. Naša mać bě tehdy jako dźěćo a šulska holca tež serbska chodźiła. Doma jej wobraz pokazach z prašenjom, hač snano někoho spóznaje. Wona na njón pohladny a rjekny: „Tónle muž je mje tehdom bił!“ A pokaza na jednoho z dweju wučerjow na foće. Hišće po wosom lětdźesatkach so na mjeno brutalneho kubłarja dopominaše: Kinne. Wón bě słyšał, zo wona z přećelku serbowaše. Wobě dyrbještej so před rjadownju stupić. Měještej swojej ručce doprědka wupřestrěć. Potom wučer wjacekróć mócnje z kijom na nje biješe, tak zo měještej holčce dny dołho módre porsćiki. „Ale płakała njejsym“, mać praješe, jako před něšto lětami prěni raz wo tym powědaše.

Mysle k Hartmuta Zwahrowemu romanej „Lipsk“

Prof. dr. Hartmut Zwahr je někotremužkuli Serbej znaty. Jako stawiznar je so wón tež serbskim stawiznam přiwobroćał a wuslědki w našich printmedijach wozjewjał. W lěće 2001 dźěše na wuměnk. Čiły a strowy emeritus pak njewotpočowaše, ale da so do wulkeho žiwjenskeho romana z dožiwjenym a wumyslenym. Centralna figura je Jan (Johannes, Hannes). Wón powěda, zwotkel pochadźa a dokal dźe. Roman „Rozžoh­nować so“ (2018) jedna wo žiwjenju a honjenju třoch hornjołužiskich swójbow w štyrjoch knježerstwowych formach hač do lěta 1954. Zwahrowy Jan je tu typiski wójnski a powójnski hólc, wšudźebył w tehdomnych šmjatańcach. Wón ma hłójčku, je dobry wobkedźbowar a posłuchar, čita, štož do ruki dóstawa, a stawa w chuduškich lětach ze skromnym młodostnym kruteje wole. Synej bywšeho zastojnika su pak zapowědźeli na wyšu šulu hić. Tohodla da so w Budyšinje na bibliotekskeho technikarja wukubłać.

Impresije z XIII. mjezynarodneje dźěłarnički rězbarjow při Miłočanskej skale

Tu a tam mamy we Łužicy městna, hdźež wotwěra so nam wokno do swěta snadnje zwonka toho, štož hodźało so jako wšědny dźeń wopisować. Tajke wuhladko zmóžnja wid na Łužicu, kajkaž móže wona tež być: graciozna, trochu dźiwnuška, přećelna a njenapjata, tolerantna, fantaziju pohonjowaca. Jedne tajke městno je areal towarstwa Kamjenjak při bywšej Miłočanskej skale.

Nad łučnym dólčkom Jawory w najjužnišim kónčku Njebjelčanskeje gmejny je wot lěta 2001 wosebita zahroda nastała. Tehdy kupi gmejna skału kaž tež jej přisłušace wokolne ležownosće. Běchu tež druzy zajimcy, kiž planowachu spediciju abo deponiju w zornowcowej dźěrje. Město­ toho maja tam nětko małe nurjenske towarstwo, płoninu za permakulturu a lěto wob lěto rozrostowacu kulisu rězbarskich wudźěłkow, kotrež so podłu pućow a šćežkow a druhdy tež zboka nich widej wopytowarja wotkrywaja (a kotrež móžeš tež kupić).

Towarstwo wjesnych žonow so čestnohamtsce angažuje a město Budyšin za swjedźenje wupyša

Z lubosću a wulkej prócu wija čłonki towarstwa wjesnych žonow pletwy hałžkow, pyšene z pisanymi kwětkami a zelemi, za lětuši Budyski staroměšćanski festiwal. Žony maja rozwalinu mnišeje cyrkwje wuhotować. Wotwažuja tuž, kelko metrow girlandy je trěbnych, a dojednaja so skónčnje na to dwě pjećmetrowskej a jednu dźesaćmetrowsku nawić. Hałžki za to maja ze swójskich zahrodow. A tak pletu meter wob meter najwšelakoriše družiny hałžkow a debja je přidatnje z pisanymi kćenjemi kwětkow. Kajke to sprócniwe dźěło, kotrež wone čestnohamtsce wukonjeja a tak město Budyšin podpěruja. Tak wobkruća mi to předsydka towarstwa wjesnych žonow wokoło sprjewineho města Hella Helm z Jitka.