Wažny přinošk k pěstowanju wujednanja mjez ludami
Před 400 přitomnymi hosćimi-připosłucharjemi z dwurěčneje Łužicy a dalšich kónčin Němskeje – mjez Hamburgom a Frankobrodom nad Mohanom – je zašły pjatk na wulkej žurli wulkopósłanstwa Ruskeje federacije w Berlinje prěni raz zaklinčała přez hudźbnikow SLA a Delnjošleskeje filharmonije 5. sinfonija „Stalingrad“ serbskeho komponista Hinca Roja w kooperaciji Zwjazka serbskich wuměłcow a Serbskeho ludoweho ansambla. Do zahajenja prapremjery měješe wulkopósłanc Ruskeje federacije Wladimir M. Grinin slědowacu narěč:
Česćeny knježe Rojo, česćeny knježe Wićazo, česćeni knjenje a knježa,
Žiwjenje a zasłužby wuznamneho syna Serbow zwobraznjał
Jurij Brězan bě najznaćiši serbski spisowaćel druheje połojcy 20. lětstotka. Wón słušeše wot kónca połstatych lět do wodźacych romancierow NDR. Takle započnje Dietrich Šołta rezumej swojeje němskorěčneje biografije wo Jurju Brězanu, wo jeho žiwjenju a dźěle, kotraž je k jeho lětušim stotym posmjertnym narodninam w Ludowym nakładnistwje Domowina wušła. W knize wuzběhuje awtor wospjet, zo bě Jurij Brězan prěni serbski literat, kotryž je swoje knihi tež w němskej rěči pisał a wozjewjał a sej tak jako awtor tohorunja wjele připóznaća statysacow swěrnych němskich čitarjow zdobył.
Z brjucha, tola z hłójčku a zmužitosću
Wosebita wustajeńca twórbow Eberharda Petersa
Na Sakskim wyšim zarjadniskim sudnistwje w Budyskim hrodźe wotmě so wutoru, 15. měrca, wernisaža wustajeńcy tworjaceho wuměłca Eberharda Petersa, kotruž je institucija zhromadnje ze Serbskim muzejom a Zwjazkom serbskich wuměłcow składnostnje 80. narodnin Běłowodźana wuhotowała. Po witanju wjace hač 60 wopytowarjow přez wiceprezidenta sudnistwa dr. Matthiasa Grünberga, direktorku Serbskeho muzeja Christinu Boguszowu a Tomasza Nawku w mjenje ZSW wěnowaše so w lawdaciji Bernd Kremser z Niskeje tworjenju jubilara. Wón mišterstwo wupłodźaceho wuzběhujo wosebje na ekologiski aspekt skedźbni a na z toho wurosćacu zamołwitosć wuměłca kaž tež recipienta w dźěle Petersa: „Za mnje je Eberhard tworjacy [posrědnje tež „kubłacy“ – bn], njezwobraznjacy wuměłc. Wón je sej tutu rěč srědkow ze wšej perceptibilitu přiswojił.“ Nimo toho interpretowaše wón někotre wobrazy eksemplarisce a podšmórny, zo je „tworjenje hakle přez komunikaciju dospołne“. Na to Eberhard Peters so dźakujo wustajeńcu wotewrě.
Dobrowólnje nas jenož druhdy widźa
Njedawno podach so – dobrowólnje – w Choćebuzu na zjawne zarjadowanje do „Łužiskeje areny“. Přeprosyło běše braniborske ministerstwo za nutřkowne a komunalne. Kraj Braniborska nosy so z dalšej zarjadniskej strukturnej reformu. Tuta ma so hač do lěta 2019 přihotować. Tu pokročuje so reforma wokrjesow lěta 1993. Přez nju běchu ličbu wokrjesow wot 38 na 14 znižili. Štyri bjezwokrjesne města z dotal šěsć wobchowachu tehdy swój status. Nětkole ma so dale redukować na dźewjeć wokrjesow a wšitke města Braniborskeje – hač na Podstupim – zhubja bjezwokrjesny staw. Ludźom po cyłym kraju so tole njelubi. Boja so mjez druhim dalokich zarjadniskich pućow a wo regionalnu identitu a dźěłowe městna. Jednori ludźo maja zaćišć, zo smědźa drje swoje měnjenje prajić, ale z najlěpšimi argumentami pola knježacych tola ničo njewuskutkuja. Čuja so tuž bjezmócni.
Wosebity wid na krajinu a ludźi
Mysle ke knize „Wobrazy z Łužicy 1957 – 1990“
Nětko ma serbske a němske čitarstwo po štyrjoch zwjazkach wo serbskich a łužiskich fotografach, kotrež su so serbskim tematikam wěnowali a w Ludowym nakładnistwje Domowina wušli, tež knihu wo Geraldźe Großy „Wobrazy z Łužicy 1957–1990“ k čitanju a wobhladanju, a nic naposledk k wobdźiwanju fotografiskich wukonow 1942 narodźeneho před sobu.
Gerald Große sam čuješe so česćeny, skerje překwapjeny, kaž na prezentaciji fotoweho zwjazka w Rakecach z posměwkom praji, „zo hišće za čas žiwjenja wo nim kniha tajkeho razu a tajkeje wulkosće wuńdźe“.
Dźakować mamy so nimo fotografej sowě jeho koleze Jürgenej Maćijej, kotryž je w třoch lětach dźěła zestajał knihu ze sto fotografijemi.
Přeća wobdźělnikow maja přichodnje prioritu
Lětuše wubědźowanje młodych serbskich hudźbnych talentow zakónči so z koncertom najlěpšich 1. meje na žurli SLA w Budyšinje. Přeće organizatorow je, zo njebudźe to jenički wustup młodych hudźbnikow.
Wot pismikistajerja k awtorej
Sobudźěłaćer LND Handrij Bjeńš předstaja hornjołužiske stawizny
Štóž dźěćo ma, kotrež na serbsku šulu chodźi, móže sej wěsty być, zo ma doma knihu, kotruž je hižo w ruce poměł – wšojedne, hač nastupa to matematiku, hudźbu, geografiju abo rěč. Wšako ma Handrij Bjeńš w Ludowym nakładnistwje Domowina realizowanje wšitkich serbskich šulskich knihow na starosći, kotrež zhromadnje z Rěčnym centrumom WITAJ (RCW) nastajeja. Wón wě, kak knihu činiš, a to nic jenož wot wčerawšeho dnja. 1971 bě jako 16lětny w tehdyšej Serbskej ćišćerni rjemjesło pismikistajerja nawuknył. Pozdźišo staraše so w serbskim nakładnistwje wo zhotowjenje njeličomnych knihow, po załoženju RCW lěta 2001 jenož hišće šulskich. W tymle času pak bě hižo dawno započał připódla swójske knihi pisać.
Nimale kóžde druhe lěto z nowej publikaciju
Tež lisćina knihow a zešiwkow, hdźež je so Handrij Bjeńš jako awtor sam pjera přimał, móže so widźeć dać: dohromady dźewjeć je w minjenych 23 lětach wušło. Nimale kóžde druhe lěto nowa samostatna publikacija, to tež njeje za hłownje powołansce skutkowaceho spisowaćela špatny přerězk.
Škoda na samsnej runije kaž Ford, Opel a samo Volkswagen
Jutře, 16. apryla, budźe tomu 25 lět, zo je awtotwarc Volkswagen čěsku „Škodowku“ přewzał a tak wuwiće zahajił, kotrehož wulki wuspěch tehdy lědma štó takle wočakowaše.
Połoženje pola čěskeho awtotwarca bě spočatk 1990tych lět špatne. Zawod, kotryž kóžde lěto mjenje hač 200 000 wozow typa „Favorit“ produkowaše, tčeše w čerwjenych ličbach. Hladajo na tehdy 21 000 přistajenych běchu wuhlady na rentabelnu produkciju njewěste.
Tola wot toho časa móže so wuwiće zawoda widźeć dać. Dźensa produkuje marka wjace hač milion awtow wob lěto. Tež časy, w kotrychž chcyše Volkswagen Škodowku jako „małeho bratra“ etablěrować, su dawno nimo. Škoda steji dźensa na samsnej runinje kaž Ford, Opel a njetrjeba so tež za modelemi VW chować, měni fachowc za awta Ferdinand Dudenhöfer z Duisburgskeje uniwersity. Wón je sej wěsty, zo je Škoda z tym njemała konkurenca.
Přiwšěm by so Škoda 16. apryla 1991 bjezmała z francoskim awtotwarcom stała. Renault chcyše w Mladej Boleslavje niske mzdy zwužitkować a tam małoawto twarić, pozdźiši Twingo. Francoscy ministrojo a samo prezident François Mitterand tohodla do Prahi přijědźechu.
Kusk njebjes hižo na zemi
Projekt iniciatiwy Njebjelčanskeje gmejny wěnuje so přirodźe
Nalětnje słónco a młoda, wupřestrěwaca so zeleń štomow a kerkow dopomhatej tomu, sej předstajeć, zo nastawa tu blisko Miłočanskeje žaby mały kusk njebjes na serbskej zemi. Pomału přiroda wutuća a nabywa mocow. Derje su spóznać změny w krajinje podłu rěčki Jaworskeje wody.
Tu nabywa krok po kroku na iniciatiwu Njebjelčanskeje gmejny wulkotny a do přichoda pokazowacy projekt „Njebjesa“ dźeń a jasniše formy.
W niwje Jaworskeje wody wot Jawory hač do Njebjelčic zwoprawdźa so z podpěru mnohich přećelow přirody a za to zamołwitych organizacijow najwšelakoriše socialne, kulturne, krajinu tworjace a twarske předewzaća we wobłuku projekta „Njebjesa“. Wobsah a zaměr projekta je, přirodźe zaso wróćić a spožčić tu hódnotu, kotruž sej prěnjotnje zasłuži, a z tym zwjazać strowe a čłowjekej tyjace wašnje žiwjenja, zežiwjenja a twarjenja w přezjednosći z přirodu a krajinu.
„Hońtwjerska powołanska“ rěč w serbskej maćeršćinje z Pawołom Rotu 2
Nastawk wo serbskich hońtwjerjach je bywšeho wučerja Pawoła Rotu pohnuł, wo serbskich zapřijećach hońtwjerjenja rozmyslować. Zhromadnje z nim wěnujemy so tejle zajimawej naležnosći: dźensa mjez druhim konkretnym zapřijećam wokoło zwěriny.
Starosć hajnikow-lěsnikow
Byrnjež jelenje, dańki, sorny, hłucharje (Auerwild) abo druha zwěrina druhdy štomy wobhrymzali abo pupki wothrymzali (abäsen, abprossen), štož hajnicy-lěsnicy z prawom zawěrno rady nimaja, woni tole po mojim zdaću runje tak nadhódnoća. Wšako mamy w našich lěsach tež po 150 lětach bjez rubježneho wjelčeho pasma wjele, snano dosć rjaneho drjewa. Wjelk tuž woprawdźe žadyn wuznam za runowahu we wobstatku zwěriny a ani prawo sydlenja w husće wobydlenej Němskej nima. Bjez dźiwa, zo dźensa ani zajaca ani kurotwu žiwej w přirodźe njewidźimy.
Hońtwje zdar!
