Zapósłane (15.03.18)
Alojs Langa z Konjec měni, zo Delenjo přeco hišće spěwaja:
Nastawka w Serbskich Nowinach ze 6. měrca „Chór Delany ‚tuchwilu mrěje‘“ dla su mje wjacori rozhorjeni čłonojo a zajimowani přiwisnicy našeho spěwneho ćělesa narěčeli. Woni měnja, zo mjenowany přinošk w SN dalšemu skutkowanju našeho chóra njetyje, ale škodźi. Wšako ma pola nas mnoho chórow ze wšelakimi wobćežnosćemi a z wjele poskitkami časa tuchwilu problemy. Wo tym wšak so poprawom do swěta njetrubi, ale pyta sej dowěru a pomoc mjez swojimi.
We wustawkach mamy zapisane, zo smy „Serbski muski chór Delany“, kotryž wosebje serbski ludowy spěw haji. A smy dotal stajnje dosć připóznaća na swojich wustupach doma kaž tež zwonka Łužicy žnjeli. Nažel so pěstowanju ludoweho spěwa pola nas hižo dosć časa njewěnuje. Wobzamknjenja chóroweho předsydstwa k tej naležnosći dirigent njedodźerži. Tuž so někotři, wosebje naši młodźi spěwarjo, wjace na zwučowanjach chóra njewobdźěleja.
Pod „saněrować“ w nastawku rozumja naši spušćomni starši spěwarjo, zo maja so snano aktiwneho spěwanja w našim serbskim chórje wzdać. To jara boli.
Serbski sejm wizija abo utopija?
Po tym zo bě iniciatiwna skupina Serbski sejm we wjacorych čisłach Praskeho časopisa Česko-lužický věstník wabiła, dawa redakcija nětko zastupnikam tamneho „lěhwa“ („tábora“) słowo. Tónkróć je wozjewjene měnjenje bywšeho jednaćela Domowiny Bjarnata Cyža, kiž so praša „Sejmik – nošna wizija a realistiska koncepcija abo utopija?“. Awtor wustaja, zo w koncepciji dotal wotmołwy k pjeć zakładnym prašenjam njepředleža. Tak njeje jasne, „kotra forma awtonomije dyrbjała so zwoprawdźić“ abo zo po Zakładnym zakonju Němskeje „njeje móžno wšěch Serbow zarjadnisce registrować“. Cyž zjima, zo je „njedostatk koncepcije sejma přičina, čehodla so po wjac hač šěsć lět za teoretizowanje wo tutej njerealistiskej wiziji skoro nichtó njezajimuje“.
Zapósłane (13.03.18)
Jan Nuk z Radworja so praša: Seksizm tež w Serbach?
Tučasnje jewja so w medijach wospjet diskusije wo diskriminaciji žonow na wšěch runinach towaršnostneho žiwjenja. Žony žadaja sej runoprawosć: samsnu mzdu za samsne dźěło, móžnosće nastupajo karjeru w politice, zarjadach abo w hospodarstwje abo tež runoprawnu narěč na bankowych přepokazankach.
Krajej Awstriska a Kanada stej samo swoju hymnu změniłoj, tak zo so nětko wobkedźbuje neutralita splahow. Zwjazkowa ministerka za runostajenje Kristin Rose-Möhring žada sej změnu němskeje hymny. Wša jednostronska, na muski splah wusměrjena formulacija ma so změnić. Z „Vaterland“ ma nastać „Heimatland“ z „brüderlich mit Herz und Hand“ ma rěkać „couragiert mit Herz und Hand“.
Kak pak je to z našej serbskej hymnu? Snano su naše serbske žony skludniše hač němske. Ale běda nam, hdyž wotuća a žadaja sej změnu našeje narodneje hymny. „… Ow, zo bychu z twojeho klina wušli mužojo, hódni wěčnoh wopomnjeća.“
Zapósłane (08.03.18)
Regina Šołćina z Konjec piše k dźiwadłowej hrě delanskeje lajskeje skupiny:
Posledni zawěšk za hru „Kurowa klinika ‚Wjesoła mysl‘“ je so minjenu njedźelu w Šunowskej Fabrikskej hospodźe začinił. Dźakownje zhladujemy na přewšo wuspěšne zarjadowanja z přeco połnymi žurlemi. Wjeselohra je nam akteram stajnje znowa lóšt a spokojnosć wobradźała. Posudźujo aplaws smy pak sej tež wutroby publikuma zdobyli. Wšako je nas tón abo tamny samo dwójce abo trójce ze swojim wopytom počesćił. Wulki a sprawny dźak z našeje strony wam wšěm, kotřiž sće nam hač do dźensnišeho swěru wobchowali.
Naš wuspěch pak njeby dawno tajki wulki był bjez wuměłskeho nawoda Petry-Marije Bulankec-Wenceloweje. Z wutrajnosću je nas wona wjedła a, hdyž bě trjeba, sporjedźała. A tola stej tež ju šibałosć a fantazija hdys a hdys překwapiłoj. Njezabyć pak nochcu na pilnych pomocnikow, na přikład při kasy a za kulisami. Jenož wšitke tute „puzzle“ tworja dospołny wobraz našeho lajskeho cyłka.
Zapósłane (07.03.18)
Pod nadpismom „Struchłe dopóznaće“ pisa Jan Nuk z Radworja:
„Asimilaciju njezadźeržimy“, tele napismo čitach we wudaću SN z 22. februara, hdźež rozprawjachu wo nowinarskej konferency SŠT składnostnje 20lětneje dźěławosće po modelu Witaj.
Z kajkej euforiju wabještaj Jan Bart a njeboh Rafael Wowčer w 1990tych lětach po cyłym serbskim sydlenskim rumje na staršiskich zhromadźiznach za modelowy projekt Witaj. Njeńdźeše wo to zadźeržeć asimilaciju, ale wo rewitalizaciju serbšćiny. Nadźijachmy so, zo so wona tež w namjeznych kónčinach w młodej dorosćacej generaciji wožiwi.
Dopominam so hišće, kak staj mje tehdy farar Michał Brězan a njeboh farar Měrćin Wićaz na Njebjelčansku faru prosyłoj, zo byštaj mi wuwědomiłoj, zo hodźi so rěč jenož w serbskej swójbje wuchować a nic po někajkim modelu zwonka njeje. Chcych jeju wo našej nadźiji přeswědčić, zo funguje projekt po přikładźe rěčneho kubłanja na Diwan-šulach pola Bretonow w Francoskej. Nětko konstatować dyrbjeć, zo staj duchownaj zdźěla prawje měłoj, je hórke dopóznaće.
Zapósłane (27.02.18)
Měrćin Kral z Chrósćic piše:
Runje tak kaž we wulkim kraju maja kóždy zwjazkowy kraj, kóžde město a kóžda gmejna swojich wolenych zapósłancow. Tak je to tež w gmejnje Chrósćicy. Wězo njeje jich telko kaž w Berlinje, ale woni maja so přiwšěm wo wažne wěcy starać. Maja na přikład rozsudźić, hdyž chce gmejna něšto twarić abo něšto trěbne kupić, hdyž ludźo we wsy chěžu twarja, ležownosć kupja abo předadźa atd. Wo jednej ležownosći blisko pomnika za padnjenych pólskich wojakow bě hakle njedawno w medijach rěč. Něšto njeje tam w zmysle gmejny optimalnje běžało. Naši politiscy zastupnicy su tam něšto zapasli. Dale su blisko gratownje wohnjoweje wobory wobydlerjej dowolili sej dom natwarić. To je derje tak. Ale njejsu na wotpowědny wotstawk jeho chěže ke gratowni kedźbowali. Nětko so dźiwaja, zo njemóža twar wobory powjetšić, dokelž wobsedźer chěže to njedowola.
Zapósłane (20.02.18)
Wo swojich zaćišćach na premjernym předstajenju Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła „Paradiz w dobrej stwě“ pisa Weronika Bulankowa z Jawory:
Šwarna črjódka Serbow ze wšěch kónčin bě minjenu sobotu wječor do Budyšina na premjeru „Paradiz w dobrej stwě“ přichwatała. Ja běch wosebje wćipna. Wšako běchu so tež někotři lajkojo našeje dźiwadłoweje skupiny zwólniwi wuprajili, jako „turisća“ w inscenaciji sobu skutkować.
Předstajenje z tójšto žortom je naladu na žurli přisporiło. Najbóle „wina“ na tym bě wot Rainera Grußa předstajeny dźěd. Wulkotnje, kak wón jako starc jeno z mimiku a gestiku, bjez kóždehožkuli słowčka přihladowarjow zahori. To dźě lochko njeje! Ale tež ći tamni hrajerjo zasłužeja sej wulku chwalbu. Woni su toho abo tamneho přihladowarja k přemyslowanju pohnuli, kak da to doma w jeho swójbje z tym zbožom wupada. Smy sami wšitcy zbožowni?
Wěrna, genialna a nadobo nimo
„Paradiz w dobrej stwě“ je hłowna serbska inscenacija Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła w nětčišej hrajnej dobje. Minjenu sobotu dožiwi hra swoju premjeru w Budyšinje. Měnjenja přihladowarjow k produkciji běchu zdźěla chětro rozdźělne. Bosćan Nawka je někotre z nich zezběrał.
Roman Dźisławk z Chasowa: Prěni dźěl je so mi derje lubił. Konflikt so natwarja, a sy wćipny, kak dale póńdźe. Tak daloko je wšitko w porjadku. Po přestawce pak je tempo hinaše a nalada chutniša. A nadobo je nimo. Poprawom mam tak mjenowany wotewrjeny kónc za dobry, tu pak wón přejara překwapja, a njewěš tak prawje, na čim sy. Mam zaćišć, zo njeje stawizna hišće dopowědana.
Hańžka Wjeselic z Chrósćic: Kruch je wšo druhe hač zwjeršny a skići tójšto k rozmyslowanju. Byrnjež zabawjace wokomiki dominowali, su runje měrniše, pomałše, druhdy bolostne wobrazy ćim skutkowniše. Tu je wšo realne a wěrne. Hrajerjo su maćiznu přeswědčiwje předstajili. Trochu škoda wšak je, zo njejsu lajkojo wjace za dźěło měli, sym so nadźijała, zo jich tež rěčeć słyšimy. Štož pak pokazuja, mam za radźene.
110 lět Towarstwo přećelow Serbow
W lěće 1907 załožichu w Praze „Łužiskoserbske towarstwo Adolf Černý“, dźensa pod mjenom Společnost přátel Lužice“ (SPL) skutkowace. Składnostnje 110. róčnicy wobstaća ma najnowše wudaće časopisa Česko-lužický věstník (čo. 11-12/2017) krótki zarys stawiznow SPL a mysle wšěch předsydow po lěće 2002. Su to Radek Čermák, Leoš Šatava, Hanuš Härtel, Petr Kaleta a Lukáš Novosad.
Měnjenja sahaja wot zwjeselacych nowinkow, kaž je to přistup 28 nowych čłonow 2017, hač k zwěsćenju „zajim wo Łužicu a Łužiskich Serbow w čěskej zjawnosći cyłkownje stagněruje“. Jako wjerški po 1989/1990 su wosebje mnohe kulturne a wědomostne zarjadowanja, nawrót do Serbskeho seminara, wuchowanje a katalogizowanje Hórnikoweje knihownje mjenowane, ale tež zhromadne dźěło ze sakskim zastupnistwom w Serbskim seminarje. Wozjewjene su postrowy k róčnicy wot basnika a přełožowarja Milana Hrabala (wón připowědźa za lětsa online-katalog Hórnikoweje knihownje) a ze serbskeje strony wot předsydy Maćicy Serbskeje Jurja Łušćanskeho a referenta Domowiny Clemensa Škody.
Mnozy komerc wotpokazuja
Jutře, 14. februara, je dźeń Walentina. Lětsa padnje tón na popjelnu srjedu. Serbske Nowiny su so w dwurěčnej Łužicy a za jeje mjezami naprašowali, što ludźo k dnjej Walentina měnja a kotru rólu nałožk za nich hraje.
Michaelis Šusterowa z Radworja: Wo tajkim dnju zasadnje ničo njedźeržu. Korjenje nałožka leža w zapadźe, hdźež je so wuwił na swjedźeń zalubowanych. Njetrjebam wosebity dźeń, hdyž chcu někomu dźak prajić abo swoju přichilnosć zwuraznić. Za to je w běhu lěta składnosćow dosć. Tež komerc njetrjebam, kotryž je z tym dnjom zwjazany, hdyž su kwětki naraz dwójce tak drohe. Wo tajki nanuzowany swjatk njerodźu.
Pětr Šołta z Budyšina: Dźeń Walentina mi scyła ničo njewoznamjenja. Njedowidźu, čehodla měł na wěstym dnju, kotryž je sej něchtó wumyslił, swojej mandźelskej kwětki abo bonbonjeru darić. Za to njetrjebam žadyn wosebity dźeń. Mam to za ryzy komerc, a tohodla je mi to dospołnje smorže.
