XIII. mjezynarodny folklorny festiwal „Łužica 2019“ je njeličomnych hosći z najwšelakorišich kónčin přiwabił. Alfons­ Handrik je so mjez wopytowa­rjemi kaž tež mjez sobuskutkowacymi a pomocnikami festiwala naprašował, kajki zaćišć je swjatk w nich zawostajił a što je so jim na štyrjoch dnjach połnych kultury we Łužicy wosebje lubiło.

Dominik Krötel, předsyda młodźinskeho kluba z Hochozy: Derje so hišće dopominam, kak smy jako dźěći před 12 lětami wot dwora k dworej běhali a so wjeselili měć we wsy telko wukrajnych kulturnych skupin. Dźensa je nas we wsy něhdźe 60 młodostnych, a smy so hižo w přihotach z našimi móžnosćemi wo to prócowali dobri hosćićeljo być. Staramy so na wšěch štyrjoch dworach w Hochozy wo dobry wotběh. Sam jara wobžaruju, zo njejsym, kaž mojej dźěd a wowka to hišće móžetaj, serbšćinu nawuknył.

Serbja njejsu w rozsudnych gremijach kaž we wuhlowej komisiji abo w parlamentach Němskeje demokratisce reprezentowani. Wo tym je serbski spisowaćel Benedikt Dyrlich přeswědčeny, kaž no­wina Leipziger Volkszeitung rozprawja. Žurnalistka Anita Kecke bě z Dyrlichom interview wo jeho nowej knize „Doma we wućekach 1“ wjedła, w kotrejž rysuje awtor swoje žiwjenje w NDR. Tak Dyrlich powěda, zo njeje za čas NDR typiski žiwjenski běh serbskeho intelektualneho měł a zo njebě na přikład na gymnaziju był. Maturu dyrbješe na wječornej šuli nachwatać.

Čitar zhoni, kak je so Dyrlich do wizěra stasi dóstał, dźěłajo ze serbskim spisowaćelom Kitom Lorencom, kiž jeho w dźěłowym kruhu serbskich spisowaćelow spěchowaše. W lětach 1970 do 1989 je cyłkownje 25 wosobow informacije wo Dyrlichu stasi dawało. Mjez nimi běchu Němcy runje tak kaž Serbja, zdźěla wulcerjadni zastupnicy Domowiny a dalšich serbskich institucijow. Přiwšěm je sej Dyrlich wěsty, zo běchu aktiwity stasi napřećo małej horstce kritisce nastajenych Serbow dospołnje přehnate.

Nastupajo wabjenje w Budyšinje za folklorny festiwal „Łužica“ so Lucian­ Kaulfürst z Budyšina pjera jima:

W Budyšinje zahaji so 4. julija we 18 hodź. XIII. mjezynarodny folklorny festiwal. A tysacy Budyšanow a jich hosćo budu zaso při dróhach wot Póstoweho naměsta přez Žitne wiki, podłu Bohateje hač na Hłowne torhošćo stać. Wšitcy ći tón dźeń jenož do města přichwataja, zo bychu sej zahajenski ćah wjace hač 300 sobuskutkowacych z cyłeho swěta wobhladali a so na nim zawjeselili. Po swjedźenskim ćahu poda so wulki dźěl přitomnych sobu na Hród abo kaž lětsa, do Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła, zo bychu tam krasny galaprogram dožiwili.

Tak daloko moja snano tróšku přehnata wizija, kotraž wšak we woprawdźitosći tróšku hinaša wupada, a to ma wšelake přičiny.

Herta Žurkowa z Budyšina piše:

Jako dóndźech sej minjenu sobotu na Budyske Žitne wiki, zo bych sej z mandźelskim Smjerdźečansku rejwansku skupinu z premjeru noweho programa „Serbska reja“ wobhladała, mějach dožiwjenje wosebiteho razu. Němsce narěča mje tam starša wopytowarka, hač sym Serbowka, hač znaju Smjerdźacu a hač su młodźi rejwarjo a rejwarki wšo Serbja. Wot žony zhonich, zo pochadźa z belgiskeho Genta.

Wona bě prěni raz w nowych zwjazkowych krajach. Tam słyšeše wo Serbach a bě zahorjena móc dožiwić, kak młodźi ludźo swoju kulturu pěstuja. „Doma budu powědać“, rjekny knjeni Janssens, kotraž ma jako bywša wučerka za němčinu hišće wjele zwiskow z młodymi ludźimi, „kak wědomje tu na zachowanje serbskeje kultury dźiwaja.“ Wosebje chwaleše sej wona perfektne wobknježenje wobeju rěčow. Jeje napominace słowa „Zdźeržće a zachowajće sej swoju rěč a kulturu!“ měli sej ludźo zas a zaso wuwědomjeć.

Při rozžohnowanju mi Belgičanka praji,­ zo wostanu jej rejwarjo a rejwarki w dobrym pomjatku a zo zawěsće tež na XIII. mjezynarodny folklorny festiwal zaso do Łužicy přijědźe.