Po B 96 sej wuchod wotkryć
„Wuchod – wotkryj sej, hdźe sy žiwy“ – tak rěka wusyłanje telewizijneho sćelaka MDR, kotrež wjedźe do wšelakich kónčin Němskeje. Aktualna produkcija Ilki Kettner a Iris Schülke zaběra so z legendarnej dalokodróhu B 96. Z 520 kilometrami najdlěša dróha w něhdyšej NDR sahaše wot Žitawy hač do Sassnitza na kupje Rujany. Čłonaj skupiny Silbermond Johannes Stolle a Stefanie Kloß powědataj wo swojich dopomnjenkach, a Stefanie měni: „W našim žiwjenju twori tale dróha stajnje zwjazowacu liniju.“ Ludwig Wjacławk a Wolfgang Wittrien z Rakec rozprawjataj wo prěnjej oldtimerowej ralley 1989 ze 150 jězdźidłami. Hannelore Tschirner z Habrachćic předstaja dom ze stołom, twarjeny we 18. lětstotku, kotryž bu jeje swójbje na kóncu přemały. Christfried Heinrich rysuje, kak bě so trěbne zapřijimanje dróhi za piwowy ćah po Eibauwje radźiło. Uwe Fankhänel z braniborskeho Lauchhammera je podłu B 96 ruske telewizory marki Raduga reparował. Dźensa poskića wón dyrdomdejske jězby we wopytowarskej jamje pod wuwoznym mostom F 60 njedaloko Grabina (Finsterwalde). Prěni dźěl wusyłanja bě poradźeny, jutře, 25. julija, w 21.15 hodź.
Zapósłane (19.07.17)
Robert Lorenc z Wuježka pola Bukec přispomnja ke komentarej Stanisława Nawki w SN ze 14. julija nastupajo namócnosće w Hamburgu w zwisku z wjerškowym zetkanjom G 20:
Komentar je we mni prašenja zawostajił. Wězo móžachmy dwělować, hač bě mudre, demonstraciju pod dwělomnym hesłom „Welcome to hell“ runje w Hamburgskej hrodźišćowej štwórći z awtonomneho spektruma sem přizjewić. Hladajo na lětdźesatki trajacy chětro napjaty poměr mjez Čornym blokom a policiju w zwjazkowej republice, móžeše sej kóždy wuličić, kajki potencial tajke zarjadowanje na tajkim symboliskim městnje wuwiwa. A na kóncu je so kóžda strona runje tak zadźeržała, kaž bě wočakować: Policija je swoje prawa maksimalnje wužiwała a z městnami drje překročiła, znaći přiwisnicy namócnosćow su tróšku rewolucije praktikowali a někotři zastupnicy medijow su to originalnje wusyłali.
Zapósłane (17.07.17)
Mikławš Krawc z Budyšina wupraja so k „serbskemu supercupej“ w kopańcy:
Je zwjeselace, zo přihotuje a přewjedźe so zetkanje serbskich koparskich mustwow z rozdźělnych hrajnych klasow. Iniciatorojo pisaja, zo jedna so wo prěni supercup. Drje nic pod tajkim mjenom, ale wot Domowiny organizowany turněr mějachmy prěni raz w stawiznach serbskeje kopańcy hižo 1955.
Zapósłane (14.07.17)
Hinc Šołta-Lauterbachski wupraja so k nowej knize Tima Meškanka:
Hižo jeho loni wudata kniha wo statnej bjezstrašnosći NDR a wo jeje serbskich inoficialnych sobudźěłaćerjach njeje jenož tójšto zajima zbudźiła ... A nětk je Timo Meškank dalšu, tónkróć přewažnje serbsce spisanu knihu, wozjewił. Tež tu móžu sej předstajić, zo njebudźe wona runjewon witana. Ze swojeho rjadu „bjez wčerawšeho dnja njeje jutřišeho“ podawa Meškank „nastawki a dokumenty“, přinoški, kotrež so do toho z teje abo tamneje přičiny wozjewić njehodźachu, chiba njesmědźachu, dokelž so na zakładźe faktow kritisce ze serbskej zašłosću a tak tež přeco ze serbskej přitomnosću zaběraja.
Zapósłane (13.07.17)
Benedikt Dyrlich z Budyšina poprawja rozprawu „Pytaja hižo nowe formy“, wozjewjenu 10. julija w SN:
Serbske Nowiny pisachu, zo sym z Mětom Benadu „na januarskej hłownej zhromadźiznje“ nadawk přewzał, swjedźeń poezije přihotować. To njetrjechi, mandat za nadawk mam wot „hłowneje“ ZSW z nowembra 2016. Z nim bě kaž w zašłosći zwjazane, wutworić přihotowanski wuběrk. Tón je wot januara do junija z partnerami a załožbu wothłosowany koncept zdźěłał, čestnohamtsce.
Na festiwalu so tež rozestajeli
We wobłuku XII. mjezynarodneho folklorneho festiwala we Łužicy wotmě so sobotu, 24. junija, kolokwij „Integracija mjeńšin w polu napjatosćow wuchowanja kulturneje identity“ w Chróšćanskej „Jednoće“. Přeprošeni běchu zastupjerjo na festiwalu wustupowacych skupin kaž tež kulturni wědomostnicy, studenća a žurnalisća.
Zapósłane (11.07.17)
Cyril Pjech z Berlina piše:
Pod nadpismom „Gabriel w Ruskej“rozprawjachu Serbske Nowiny wo třećim wopyće našeho wonkowneho ministra w Ruskej a prajachu, zo wobdźěli so wón na konferency wo partnerstwje městow. To njeje cyle prawje: W južnoruskim měsće Krasnodar nad rěku Kuban wotmě so kónc junija 14. němsko-ruska konferenca městow-partnerow. Tajku přewjeduja kóždej dwě lěće, raz w Němskej, raz w Ruskej. Přichodna budźe 2019 w sewjerorynsko-westfalskim Dürenje.
Sam sym so w Krasnodarje wobdźělił a słyšach tam narěči wobeju ministrow na wotewrjenskej swjatočnosći. Němski wonkowny minister Sigmar Gabriel powědaše wo tym, kak je před wjele lětami w „Sowjetskim zwjazku“ był a jón dožiwił. Wón njewužiwaše, kaž je to dźensa z wašnjom, wuraz „aneksija Krimy přez Rusku“ a wabješe za dobre poměry. Po jeho narěči a tej Sergeja Lawrowa předstaji so jara dobra ruska kulturna skupina. Wonaj sej wustup wobhladaštaj a so na to zhubištaj. Kaž pozdźišo rozprawjachu, bě Gabriel na nowinarskej konferency Lawrowej w někotrych dypkach znapřećiwił – to je politika!
Bě markhrabja Gero złóstnik był?
W lětušim 3. čisle Praskeho časopisa Česko-lužický věstník wozjewi Jan Tomášek prěni dźěl dosć wobšěrneho přinoška wo markhrabi Geru. Nětko w dóšłym aprylskim (4.) wudaću awtor jeho wosobu dale wobjednawa. Wustaja, zo běchu „w dobje hrabje wot spočatka 19. lětstotka hač do kónca Druheje swětoweje wójny wuslědki jednotliwych studijow často wot narodnostneho a politiskeho zmyslenja wobwliwowane“. Tak steješe w čěskej historiografiji a pola Pavela Josefa Šafaříka wuraz „złowólny zabijak Słowjanow“. Jako złóstnik bu Gero tež w 1904 wušłej dźiwadłowej hrě Aloisa Jiráseka předstajeny. Hra bu wot Mikławša Andrickeho zeserbšćena a wuńdźe w Budyšinje 1906 jako čisło 14 w rjedźe „Serbska dźiwadłowa zběrka“. Jan Tomášek rysuje we woběmaj dźělomaj žiwjenje a skutki pod stawizniskimi pozadkami – boja němskich zadobywarjow ze słowjansko-serbskimi kmjenami. Gero bě so w lěće 897 abo 900 narodźił a 20. měrca 965 w starobje 65 lět zemrěł.
Jastwo njeměło tabu być
Busowe njezbožo na awtodróze A 9 z 18 mortwymi je dalšu, derje znatu diskusiju zbudźiło, ludźi, kotřiž při njezbožach sutaja a wobchad haća, čućiwišo chłostać. Redaktorojo SN su so někotrych Serbow za jich měnjenjom prašeli.
Andrea Šmitowa, jednaćelka Radworskeho Šmitec wozydłownistwa: Mam wyše pokuty tym, kotřiž na njezboža sutaja a wobchad haća, za prawe. Wosebje dyrbjeli tych pochłostać, kotřiž wuchowansku šćežku njewutworja. Runje ći maja sej wopačne postupowanje wuwědomić. Tomu móhło sylniše pochłostanje dopomhać. Wěm pak tež, zo hladaja ludźo z refleksa na njezboža.
Měrko Domaška, předsyda zarjadniskeho zwjazka Při Klóšterskej wodźe: Mam krućiše chłostanje za prawe, dokelž tajcy ludźo wohnjowych wobornikow, wuchowanskich sanitetarjow, lěkarjow a dalšich pomocnikow poćežuja. Sym časćišo na awtodróze A 4 po puću. Njewutworja-li šoferojo porjadnu wuchowansku hasku, je ćežko k městnu njezboža dojěć. Sym zasadnje za to, přihladowarjow při njezbožach čućiwje chłostać a jim jězbnu dowolnosć sćazać. Tež chłostanje z jastwom njeměło tabu być.
Wažna kročel za runoprawosć
Z wjetšinu 393 z cyłkownje 623 hłosow je zwjazkowy sejm minjeny pjatk „mandźelstwo za wšitkich“ schwalił. Wjacori politikarjo maja kročel za historiski rozsud. Redaktorojo našeho wječornika chcychu wědźeć, kak Serbja wo „mandźelstwje za wšitkich“ mysla, a su so trochu naprašowali.
Marcela Wowčerjowa z Radworja: Akceptuju, zo staj muž z mužom abo žona ze žonu hromadźe žiwaj. Nimam pak za prawe, to na samsnu runinu stajić kaž mandźelstwo mjez mužom a žonu. Z tym, zo móža tajke mandźelstwa nětko tež dźěći połnje adoptować, mam brjušebolenje. Wšako njeje hišće wědomostnje přepruwowane, kak so to na wuwiće dźěći wuskutkuje.
Eduard Luhmann ze Smjerdźaceje: Měnju, zo mamy w tymle kraju zawěrno hinaše problemy, kotrež měli nuznišo rozrisać. Wuchadźam z toho, zo Zwjazkowe wustawowe sudnistwo rozsud parlamenta jako njeprawniski zastopnjuje. A kusk žortnje so tež prašam, štó ha nětko na kotry nuznik póńdźe. Bě tola tež do toho móžno, zo staj/stej mužej/žonje hromadźe. Dwěluju na tym, zo je za to někajki zakoń trěbny.
