Zapósłane (19.04.16)
Pod nadpismom „Trjebaja Serbja hišće serbskorěčnu sorabistiku?“, poćahujo so na přinošk w SN z dnja 9. měrca, piše Christiana Piniekowa z Choćebuza:
Swójba, wěra, serbstwo a mjeńšina su jeho formowali
Berlin (ML/SN). „Z nadběhami na ćěkancow w Budyšinje a Clausnitzu ma sakski ministerski prezident Stanisław Tilich hišće wjac dźěła hač hewak a wulku potrjebu k wujasnjenju. Sebje samomu nima ničo wumjetować. Jako katolski Serb wón wě, što to woznamjenja, mjeńšinje přisłušeć, a jedna po tym. Tilich ma kruty orientaciski ramik.“ W Berlinskim cyłoněmskim dźeniku Die Welt pisaše Jacques Schuster njedawno w cyłostronskim přinošku wo šefje sakskeho knježerstwa jako „mužu hódnotow“.
Nowina cituje Tilicha: „Rasizm a prawicarski ekstremizm stej mi cuzej. Jónu su spytali mje jako sympatizanta předstajeć. Absurdne.“ Čitar zhoni: „Stanisław Tilich ma nutřkowne wobhrodźenje, kotrež da jemu krute stejišćo, złožowace so na štyri stołpy: swójbu, katolsku wěru, serbski pochad a přisłušnosć k mjeńšinje. Tilich powěda, kak wjesoły je, zo přez swój serbski pochad běžnje pólsce a čěsce rěči. Wotewrjenje rěči wo zawisćach mnohich Saksow na Serbow, dokelž su so woni w NDR pječa lěpje měli. Statej bě derjeměće jeničkeje mjeńšiny z widom na wuchodoeuropskich susodow wažne.
Měli bóle praktisce myslić
Po naprašowanju sćelaka ZDF dwěluje wjetšina ludźi na tym, zo móža so ćěkancy w přichodnych lětach na dźěłowych wikach integrować. Bianca Šeferowa je so za měnjenjemi abo nazhonjenjemi mjez čitarjemi wobhoniła.
Monika Cyžowa, předsydka Zwjazka serbskich rjemjeslnikow: Widźu wosebje nastupajo rěčnu barjeru wulki problem. To drje je ćežko, ćěkancow do dźěła zakótwić. Trjebamy dźesać lět, zo bychmy ludźi na woprawdźitych fachowcow wukubłali. Dwěluju na tym, zo to ćěkancy w běhu dweju abo třoch lět zdokonjeja.
Zapósłane (07.04.16)
Lubina Žurec-Pukačowa z Choćebuza piše wo koncertnym dožiwjenju w SLA:
Minjeny pjatk wječor dožiwi zajimowany publikum w rjanej nowej žurli na Budyskej Wonkownej Lawskej pisany program. Pjeć „Serbskich rejow“ Jana Pawoła Nagela – hnujace to zjednoćenje słowjanskich folklornych motiwow ze srědkami moderneje hudźby – koncert zahaji. Slědowacej dwě sinfoniji Leopolda Mozarta zadobyštej so na jara spodobne wašnje do wutrobow připosłucharjow. Swoju kuzłarsku mišterku je orchester SLA našoł we wuměłči Anett Baumann, kotraž bě solistka swětosławnych wiolinowych koncertow cyklusa „Štyri počasy“ Antonija Vivaldija. Dźakowano jeje zamóžnosći a wulkotnej interpretaciji zhromadnje z orchestrom pod wuměłskim nawodom Dietera Kempy wupřestrěwachu so zynki a wobrazy nalěća, lěća, nazymy a zymy po žurli: Ptački spěwachu a žołmički pluskotachu, słónco smaleše a njewjedro hrožeše.
Tele koncertne dožiwjenje běše woprawdźe wobkuzłace, a z dušu połnej rjanych zynkow so publikum dźakowaše. Škoda, zo bě jenož tak mało ludźi přeprošenje sćěhowało.
Połoženje Serbow 1945 rozjimane
W februarskim wudaću Praskeho časopisa Česko-lužický věstník pisa běłoruski wědomostnik Kiril Šewčenko wobšěrnje wo temje „Situacija we Łužicy lěta 1945“ na stronach Čěskoserbskeho powěstnika. W předsłowje čitamy: „Tale studija zaběra so z analyzu a refleksiju wětřikojteje powójnskeje situacije we Łužicy w organje Towarstwa přećelow Serbow, w Čěskoserbskim powěstniku. Studija wuchadźa z nowinskeho swědčenja, kotrež njeposrědnje časowe nalady, zničenu atmosferu po Druhej swětowej wójnje a poćah čěskosłowakskeho hibanja k Łužicy wotbłyšćuje a pokazuje, kak wusko bě Łužica z Čěskosłowakskej spjata.“ Kiril Šewčenko cituje wjele z přinoškow předsydy towarstwa Vladimíra Zmeškala k njespokojacej situaciji Serbow, to wosebje hladajo na wulku ličbu přesydlencow z Čěskeje a Pólskeje, na wjacore pady njepřećelneho postupowanja němskich organow napřećo Serbam. Podate su přikłady zakročenja němskeje policije 8. decembra 1945 w Chrósćicach, hody 1945 we Wotrowje, Wojerecach, w Kulowje a druhdźe, runje tak hroženja napřećo Serbam we Łazu składnostnje ludličenja.
Nałožki a hordosć na serbstwo
Berlin (ML/SN). „Do schadźenja słónca jutrowničku zakuzłanu wodu čerpać je jenož jedyn z mnohich nałožkow słowjanskeje mjeńšiny we Łužicy. Babette Zenkerowa je nawodnica Dešnjanskeho domizniskeho muzeja. Wona powěda, zo zwisuja nałožki tež z jednotliwymi wsami. ,Pola nas ma so jutrowna woda do schadźenja słónca z rěki čerpać, kotraž wot wuchoda na zapad běži, kaž je to pola nas ze Sprjewju.‘ Zenkerowa rozprawja wuběrnje wo Serbach, kotrymž su jutry z wotstawkom najwažniši swjedźeń.“
Wo Lipšćanskich knižnych wikacha Krabatowych hrach
Choćebuz (ML/SN). „Na Lipšćanskich knižnych wikach je tež Budyske Ludowe nakładnistwo Domowina z prěnjej biografiju spisowaćela Jurja Brězana (1916–1906) wobdźělene. Zezběrał je fakty wo serbskim powědarju Budyski literarny wědomostnik Dietrich Šołta.“ Pod nadpismom „Nakładnistwo Domowina prezentuje prěnju biografiju Brězana“ piše wo tym Choćebuska nowina Lausitzer Rundschau. Wona cituje jednaćelku LND Marku Maćijowu: „Brězan bě najwliwapołniši serbski spisowaćel druheje połojcy 20. lětstotka a je wjace hač 50 knihow spisał. Wušli su wone we wjacorych milionach eksemplarow. Nowa kniha pokazuje na jeho wotměnjawe žiwjenje mjez kejžorskim reichom a znowa zjednoćenej Němskej. Hač do swojeje smjerće lěta 2006 bě wón produktiwny. Jeho najwažniše knihi předleža paralelnje w serbskej a němskej rěči.“ Lausitzer Rundschau pokazuje tež na to, zo předstaji spisowaćel Jurij Koch na prěnim dnju knižnych wikow swoju dźěćacu knihu „Abessinka, wo bist du?“, kotraž je w Lipšćanskim nakładnistwje Lychatz wušła.
Hessa je nowy Krabat
Zapósłane (23.03.16)
Křesćan Buk z Drježdźan wupraja so k njedawnym wólbam krajnych sejmow:
Njedźelu tydźenja běchu w třoch zwjazkowych krajach nowy krajny sejm wolili. Wuslědki su wostrózbjace, knježerstwowe strony zhubichu, hač na Porynsko-Pfalcsku, swoju dotalnu wjetšinu. Wina na tym je prawopopulistiska strona AfD, kotraž je we wšěch krajach dwucyfrowe rezultaty zdobyła.
Rozbudźacy nastawk w Pomhaj Bóh – hódny rozšěrjenja
W februarskim čisle měsačnika Pomhaj Bój, na stronomaj 4 a 5, je wozjewjena reportaža wo wotprawjenju młodeho Polaka w lěće 1942 njedaloko (Njeswačanskeho) Łomska – kak je tomu dóšło, kak je so wobwěsnjenje wotměło a što so w lětach po tym w tym zwisku stawaše. Awtorka Trudla Malinkowa je slědźiła a zezběrała fakty, da wočiswědka rěčeć a storhnje z tejle dokumentaciju podawk ze zabyća do njezabyća.
Lessing a Sarrazin
Wězo sym roznjemdrjeny. Widźu wobrazy zapaleneho domu Husarenhof w Budyšinje. Njejsće sej Łužicu zasłužili, sej myslu. Wołam sej swoje najlubše łužiske teksty wo tolerancy do pomjatka – Lessinga, Lorenca, Wüstena, Dreschera, Schmidta. Zelena to hórkata zahroda „Łužitz“ – kaž ju za sebje rady mjenuju –, po kotrejž rěčki pluskotaja. Znajmjeńša dwě rěči: měrniwej při jednych durjach. Za kóždy dypk na geografiskej karće a kóždu wěc na swěće dwě mjenje – a wšitcy so z toho wjesela. Fantazija to, přeco hižo. Ale tež ideja a reservoir, z kotrehož so žiwiš a kotryž na wulěty sobu do swěta bjerješ, dołhož wone traja.
Mój wulět traje hižo wosomnaće lět, kónc je traš wotwidźomny. Problemy so nětko z tym započinaja, zo drje je přewjele z nas do swěta šło. Dokelž dyrbjachu, dokelž chcychu. Druhdy woboje. Widźu to, hdyž tu přebywam. Nimale 40 – a přeco hišće sym k mnohim składnosćam jedyn z najmłódšich tu. To so z kónčinu něšto stawa, hdyž lětdźesatkaj dołho traje. A z tymi, kotřiž su wostali.
