Zapósłane (21.09.18)
Hilža Handrikowa z Wojerec zwuraznja swoje wosobinske měnjenje:
Smy abonenća kónctydźenskeho wudaća Serbskich Nowin a Katolskeho Posoła. Hačrunjež mam z 83 lětami tež hižo ćeže z čitanjom, tutej serbskej publikaciji jara rady čitam. Mjeztym zo nimale wšitke přinoški w Posole přečitam, so pola Serbskich Nowin druhdy dźiwam a prašam, hač je to poprawom čěski, pólski abo serbski dźenik. To jenož připódla prajene, dokelž chcu dźensa w prěnim rjedźe pochwalić wšelake jara zajimawe artikle w tutej nowinje. Runje mjenujcy sym na přikład přečitała w młodźinskej přiłoze SN wot Marije Zahonec „Mjez fjordami w Norwegskej po puću“ a wot Glorije Žurec „Publikum zapřijaty był“ a běch zahorjena. Wša chwalba tajkim młodym dopisowarjam. Bjezdwěla su tež přinoški ze susodneje Pólskeje a Čěskeje přewšo zajimawe.
Čitała sym njedawno tež knihu „Z Francom po swěće“. Je tak lochce spisana, zo sym so wjele smjała a na kóncu samo někotružkuli sylzu wuroniła, jako pytnych, kak wažna wandrowskemu jeho serbska domizna je a kak ju lubuje.
Region jako cyłk wobjednawać
Konferenca Domowiny „Quo vadis, Łužica“ zaběraše so z přichodnym strukturnym wuwićom. Wobdźělnicy běchu ze wšelakorymi wočakowanjemi na zarjadowanje přijěli. Hač su so wone spjelnili, za tym je so Bianka Šeferowa wobhoniła.
Regina Krawcowa, społnomócnjena za serbske naležnosće Budyskeho wokrjesa: Dopóznaće konferency za mnje je, zo strukturne wuwiće mjezy přesahuje. Serbja móhli mosćik być, dokelž mamy wjele nazhonjenjow nastupajo mnohotnosć. Nimamy to jenož pokazać, ale so wotewrěć. Mamy Delnju a Hornju Łužicu jako cyłk zwičnić. Serbja su w regionje parlička a njedźělomny lud.
Dytaŕ Freihoff, čestnohamtski serbski społnomócnjeny wokrjesa Dubja-Błóta: Konferenca bě jara wobšěrna a zajimawa. Sym so na dźěłarničce kreatiwneho hospodarstwa wobdźělił. Tam su mnohostronske puće pokazali, što hodźi so w turizmje, kulturje a kreatiwnym hospodarstwje zdokonjeć. Konferenca bě wažna, dokelž móžach sej z druhimi Serbami mysle wuměnjeć, za čož často přiležnosć nimam.
Wopominaja Krawcec swójbu
W čisle 5/2018 časopisa Česko-lužický věstník je druhi dźěl nastawka Trudle Malinkoweje „Serbske pomniki w Čěskej a Słowakskej“. Wobšěrnje ze słowom a wobrazom awtorka informuje, kak čěske město Varnsdorf/Warnoćicy našeho krajana Bjarnata Krawca a jeho swójbnych česći. Wozjewjene su nanowe daty w měsće wot 1. nazymnika 1945 hač do jeho smjerće 25. nazymnika 1948. Podate je foto pomjatneje tafle na domje, w kotrymž hudźbnik z mandźelskej spočatnje pola šulskeho direktora Karela Mackůwa bydleštaj. Dale wozjewjene su žiwjenske daty dźowki Hanki, k tomu pomjatna tafla z portretom wuměłče na farskim domje na Naměsće Edvarda Beneša. Jako třeće je wulki narowny kamjeń na wobrazu – swójbny row na kěrchowje při dróze do Studánki.
Wo sakskich twórbach wLubnjowje
Drježdźany (ML/SN). „Na informaciskej tafli Lubnjowskeje Mikławšoweje cyrkwje hłuboko w Błótach čitaš, zo bu wona w lětach 1738 do 1741 w stilu sakskeho baroka natwarjena, a to po planach Drježdźanskeho twarskeho mištra twjerdźiznow Gottfrieda Findeisena. Kónčina, kotrejž bě wulki syn Braniborskeje Theodor Fontane zwjazk ‚Sprjewiny kraj‘ swojich sławnych ‚Pućowanjow po braniborskej marki‘ wěnował, słušeše jónu k Sakskej.“
Pod nadpismom „Hdźež do cyrkwje čołmikowachu“ wopisuje nowina Dresdner Neueste Nachrichten na swojej kóždopóndźelnišej domizniskej stronje jara wobšěrnje Lubnjowsku hłownu cyrkej swj. Mikławša a jeje drohoćinki. Z nastawka zhoniš, zo „dyrbjachu předchadnika nětčišeho Božeho domu 1736 špatneho twarskeho stawa dla spotorhać. Najskerje bě bahnojta póda přičina za to, přetož wokolne hasy běchu hišće w 19. lětstotku rěčki. Zwjetša podawachu so serbscy kemšerjo w swojej narodnej drasće z wokolnych wsow tehdy z čołmami na Božu słužbu.“
Zapósłane (12.09.18)
Měrko Šołta z Budyšina kritizuje wopačne wužiwanje wobrotow w našim wječorniku:
Stajnje znowa čitam w Serbskich Nowinach słowa a wobroty, kotrež so po mojim měnjenju wopak wužiwaja. Často trjebaja so we wopačnym zmysle, druhdy njetrjebawši. Hdys a hdys njerozumju zmysł sady ani wospjet ani pomału čitajo. Jedne tajke słowo je „prawdźepodobnje“. My je trjebamy za něšto, štož njeje wěste, abo štož so nam jako wěste njezda. Pjatk, 7. septembra, pod wobrazom na 1. stronje, so wone wospjet jewješe: „Wysoke jehlinowe štomy tam prawdźepodobnje prěki a podłu leža.“ Na wobrazu wšak jara jasnje widźimy, zo to nječinja „prawdźepodobnje“, ale woprawdźe! Mam zaćišć, zo bjerje redaktor často prěni najlěpši, „prawdźepodobny“, wotpowědnik ze słownika za něšto, štož runje wopisuje abo přełožuje.
Zapósłane (06.09.18)
Jan Nuk z Radworja piše wo zhubjenej wsy Hronowje:
Njedawno prašach so „pra“wobydlerja Radworja, hač znaje wjes Hronow, na čož pak njemóžeše mi wotmołwić. To mje jara zadźiwa, přetož blisko Kamjeneje a Radworskeho haja dopominaja nas štyri pomniki na tutu zhubjenu wjes.
Hakle njedawno wopominachmy stote posmjertniny Jurja Wingera. Wón je Hronowej pomnik stajił, spisawši historiske powědančko wo zničenju wsy, ležaceje něhdy při puću z Kamjeneje do Wulkeje Dubrawy. Jednanje powědančka je zapołožene do časa Třicećilětneje wójny w 17. lětstotku. We woprawdźitosći zhubi so wjeska w abo hižo do 15. lětstotka.
„Pomnikarka“ Trudla Malinkowa
Čisło 4/2018 Praskeho časopisa Česko-lužický věstník wobjednawa nastawk „Serbske pomniki w Čěskej a Słowakskej“. Awtorka Trudla Malinkowa je wědomostna sobudźěłaćerka Serbskeho instituta a wjelelětna předsydka pomnikoweho wuběrka Maćicy Serbskeje. Wuběrk ma wulke zasłužby na postajenju resp. wobnowjenju mnohich pomnikow a pomjatnych taflow w Serbach. Trudla Malinkowa, tak powěstnik informuje, je w měsačniku Pomhaj Bóh seriju „Pomniki w ewangelskim dźělu serbskeje Łužicy“ wozjewiła, a mjenuja ju tohodla etablěrowanu „pomnikarku“.
W předsłowje k artiklej redakcija věstníka wustaja, zo su serbske pomniki w susodnymaj krajomaj stopy kulturnych stykow. „Kaž je znate, namakamy w Čěskej wopomnjensku taflu a row w Praze, pomjatnu taflu w Neveklovje a tohorunja tajku taflu a row we Varnsdorfje, w Słowakskej wopomnjensku taflu w Košicach.“ Za kóždy objekt je ze słowom a wobrazom informacija městna, ale tež poćah k wosobje, towarstwu abo instituciji. Přidate su bibliografiske žórła, zo móhli so zajimcy nadrobnišo wobhonić.
Zapósłane (28.08.18)
Toni Ryćer ze Šunowa piše k njedawnej róčnicy poraženja „Praskeho nalěća“:
Dźens tydźenja wopominaše čěski lud poraženje „Praskeho nalěća“ přez okupaciju přewažnje sowjetskeho wójska 21. awgusta 1968. W němskich medijach słyšachmy a čitachmy předewšěm wo narěči čěskeho premiera Andreja Babiša w Praze a jeho wuhwizdanju přez wjetšinu přitomnych. Dokelž njeběch sam tam, njemóžu to komentować. Wopytach pak tón dźeń swjatočnosć na Naměsće Dr. Edvarda Beneša w Liberecu. Po narěči měšćanosty Tibora Batthyányja počesćichu zastupjerjo politiki, hospodarstwa a towaršnostneho žiwjenja tehdy morjenych dźewjeć wobydlerjow města Libereca, połožichu wěnc a kwětki před wopomnjenskej taflu. Běchu to jara hnujace wokomiki spominanja.
Sylnosć serbskeje swójby
Žona w katolskej narodnej drasće na mopedźe typa Łastojčka – tajki wobraz na titulnej stronje časopisa „pogrom“, wudawaneho dwuměsačnje wot Towaršnosće za wohrožene ludy, budźi hnydom na prěni napohlad kedźbnosć. Wězo je wosebita dowolnosć za nošerki narodneje drasty, wzdać so na mopedźe a motorskim nahłownika, mjeztym přežita, dokelž sydnu so wone skerje za wodźidło awta. Marja Regelowa z Hatow a druhe žony pak słušachu swój čas na łužiskich dróhach do wobdźiwanych eksotkow a běchu woblubowane fotowe motiwy.
Zajimawy wid na „swój“ serbski lud w dźensnišej towaršnosći Němskeje podawa w samsnym čisle mjenowaneho časopisa žurnalist Marcel Brauman, bydlacy we Łuze pola Njeswačidła a skutkowacy w Drježdźanach. Daloko znaty bu rodźeny Hamburgčan předewšěm wužiwarjam moderneho medija internet ze swojim serbskorěčnym blogom pod pseudonymom „Piwarc“, w kotrymž wobjednawaše přez lěta kritisce a z wěstej ironiju podawki w małym serbskim swěće a zwonka njeho.
Zapósłane (22.08.18)
Stani Brězan z Kopšina piše:
Wulki dźak Alfonsej Ryćerjej ze Šunowa za jeho konstruktiwny přinošk w SN ze 17. awgusta. „Tušina“, „Satkula“, „Lubata“ – njejsu to rjane mjena, kotrež so derje wurjekuja a w kotrychž čujemy hłuboki poćah serbskeho ludu k Łužicy. „Klosterwasser“, „Kleinhänchener Wasser“, „Löbauer Wasser“ – su za mnje skerje techniske pomjenowanja bjez wulkeje poezije. Wjeselu so, hdyž naše serbske pomjenowanja słyšu a čitam. Nomen est omen (Mjeno je znamjo)!
