Sypnjeny dźěl mosta wottorhaja

pjatk, 13. septembera 2024 spisane wot:
Sypnjeny dźěl Carolineho mosta w Drježdźanach wottorhaja. Wčera wječor su wobškodźene, ale hišće stejace dźěle mosta rozbuchnyli, zo móhli je zrumować. Dźěłaćerjo z bagrami betonowe elementy krok po kroku rozdźěłaja a wotwjezu. Kak dołho dźěła traja, hišće njewědźa. Dźěłaćerjo dyrbja chwatać. Njedźelu wočakuja žołmu wulkeje wody ze susodneje Čěskeje. Zliwkow dla liča potom tež w Drježdźanach z wulkej wodu. Něhdźe 400 metrow dołhi Caroliny móst wobsteji z třoch paralelnych čarow. W nocy na srjedu bě so jedyn z nich zwjezł. Tamnej čarje hišće stejitej, wostanjetej pak zawrjenej, dokelž hrozy strach, zo so tohorunja sypnjetej. Foto: dpa/Robert Michael

To a tamne (13.09.24)

pjatk, 13. septembera 2024 spisane wot:
Kradnjenu tobołu spěšnje zaso namakał je Berlinjan z pomoc satelitoweho nawigaciskeho nastroja „AirTag“, kiž bě we wačoku schowany. Paduch bě 30lětnemu tošu w spěšniku ICE do Düsseldorfa pokradnył. Na mobilnym telefonje móžeše wobsedźer dźakowano „AirTag“ widźeć, zo wačok na Düsseldorfskim dwórnišću ćah wopušći a so do směra na naměsto před nim hiba. Přiwołana policija 17lětneho paducha namaka, kiž na ławce parka tobołu wurumowaše. Cholowy 30lětneho bě so hižo woblekł. Te wšak dyrbješe so zaso slec. Berlinjan móžeše dale jěć, paduch dyrbješe sobu na stražu.

Unija ze swójskim namjetom

štwórtk, 12. septembera 2024 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Po zwrěšćenym migraciskim wjeršku knježerstwa a CDU/CSU chcyše frakcija unije dźensa swójski namjet k tutej temje w zwjazkowym sejmje zapodać. Kaž parlamentariski jednaćel frakcije CDU/CSU, Thorsten Frei zdźěli, chce frakcija CDU/CSU na kromje wuradźowanja wo wěstoće swójski namjet zapodać a wo nim diskutować. W nim w prěnim rjedźe wo tym póńdźe, migrantow na mjezach Němskeje wotpokazać.

Digitalne projekty přesadźić

Berlin (dpa/SN). Hladajo na tuchwilne wohroženja za Němsku a přidatne nadawki na přikład na škit mjezow, žada sej dźěłarnistwo policije (GdP) wjace pjenjez za wěstotu. „Štóž chce wjace policistow na dróhach widźeć, dyrbi wulke digitalne projekty policije hnydom přesadźić. Tak móhli zastojnikow za druhe nadawki wuswobodźić“, rjekny zwjazkowy před­syda GdP Jochen Kopelke do wuradźowanjow wo etaće zwjazkoweho nutřkowneho ministerstwa w zwjazkowym sejmje.

Trump hišće njerozsudźeny

We Vietnamje su wuskutki zahubneho tajfuna „Yagi“ dale a razniše. Stolica Hanoi dožiwja najhórše zapławjenja minjenych 20 lět (hlej wobraz). Ličba smjertnych woporow je mjeztym na nimale 200 rozrostła. Tropiski wichor je wjace hač 130 000 ­domow wobškodźił a 1,5 milionow zwěrjatow morił. Přichodne dny wočakuja dalše zliwki. Foto: dpa/Hau Dinh

Blinkenwe Waršawje

štwórtk, 12. septembera 2024 spisane wot:
Waršawa (dpa/SN). Dźeń po swojim wopyće w Ukrainje chcyše so wonkowny minister USA Antony Blinken dźensa do Pólskeje podać. We Waršawje wočakowaštaj jeho prezident Andrzej Duda a wonkowny minister Radosław Sikorsky. Tež rozmołwy z ministerskim prezidentom Donaldom Tuskom su předwidźane. Po informacijach wonkowneho ministerstwa USA chcedźa wo pohłubšenju zhromadneho dźěła na polu zakitowanja a energije kaž tež wo podpěrje Ukrainje rěčeć. Wobkedźbowarjo z tym liča, zo rěča hladajo na komplikowane połoženje Ukrainy na fronće w Donbassu wo móžnosćach zakónčenja wójny. Ruska je minjene dny na wjacorych městnach ukrainsku frontu přewinyła.

Sobudźěłaćerjo UNO morjeni

štwórtk, 12. septembera 2024 spisane wot:

Tel Aviv (dpa/SN). Při nadpadźe israelskich lětadłow na ležownosć bywšeje šule w Gazaskim pasmje je po palestinskich informacijach 18 ludźi žiwjenje přisadźiło. Mjez nimi je tež šěsć sobudźěłaćerjow UNO, zjednoćene narody zdźěleja. UNO zastaruje w šuli palestinskich ćěkancow.

Israelske wójsko zdźěla, zo je komandowy a kontrolny centrum islamistiskeje Hamas nadběhowało. Do toho su pječa cyły rjad naprawow přewjedli, zo bychu ciwilnu ludnosć škitali. Generalny sekretar UNO António Guterres reagowaše zludany: „Štož so w Gazaskim pasmje stawa, je dospołnje njeakceptabelne. Dramatiske zranjenja mjezynarodneho čłowjeskeho prawa dyrbja so skónčnje přestać“, sej Guterres žada.

Wěstotne naprawy přiwótřić

štwórtk, 12. septembera 2024 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy sejm je dźensa dale wo etaće 2025 wuradźował. W tym zwisku rěčachu prěni króć wo nowym „wěstotnym pakeće“ amploweje koalicije. Wón wopřija naprawy, kotrež je koalicija po islamistiskim terorowym nadpadźe z nožom z třomi mortwymi w Solingenje předstajiła. Dźe w prěnim rjedźe wo změnu prawa na brónje, wo rozšěrjenje móžnosćow zamołwitych w boju přećiwo ekstremizmej a terorizmej kaž tež wo nowe rjadowanja nastupajo prawo přebywanja w Němskej.

Mjez druhim chcedźa dowolić, biometriske daty ze zjawnje přistupnych žórłow zběrać, na přikład z awtomatiskich kamerow w městach. Zaměr je, „pozdatnych teroristow a podhladnych identifikować a lokalizować“. Swój škitny status ma ćěkanc zhubić, hdyž so bjez wažneje přičiny nachwilnje do swojeje domizny nawróći, na přikład za dowol.

K zwyšenju wěstoty je předwidźane, nože w zjawnosći zakazać. Płaćić ma tole w busach, železnicach, na ludowych swjedźenjach a wulkozarjadowanjach.

„Zrudny symbol infrastruktury“

štwórtk, 12. septembera 2024 spisane wot:

Zražka Drježdźanskeho mosta zbudźa debatu wo trěbnych inwesticijach

Drježdźany (dpa/SN). Po dźělnym sypnjenju Carola-mosta w Drježdźanach zaběraja so přiběrajcy z prašenjom, kak wěste su mosty po wšej Němskej. W tym zwisku žadaja sej wyše inwesticije. W sakskej stolicy dyrbja nimo toho rozrisać, kak chcedźa za měšćanski wobchad přewšo wažny móst zaso natwarić. Pjenježne połoženje města je chětro napjate.

Fachowc za mosty Martin Mertens kritizuje špatny staw mnohich wulkich mostow w Němskej. „Zasadnje dyrbimy rjec, zo su wšitke wulke mosty, twarjene do lěta 1980, problemowi pacienća“, rjekny profesor Bochumskeje wysokeje šule nowinarjam. Wulkeho twarskeho rozmacha po Druhej swětowej wójnje dla potrjechi to bohužel najwjetši dźěl mostow, wón doda. Politika dyrbi na to reagować, sej Mertens žada a zjima: „Drježdźany jasnje pokazuja: Je pjeć mjeńšin po dwanaćich.“

Přikład zachodnosće

štwórtk, 12. septembera 2024 spisane wot:
Wobraz sypnjeneho Carola-mosta w Drježdźanach dopomina mje na wulětnisku łódź Costa Concordia, kotraž ležeše wot lěta 2012 na wšěch 18 měsacow powalena před kupu Giglio w Srjedźnym morju. Tež tehdy njeby sej nichtó předstajić móhł, zo so tajke njezbožo raz stanje. Tak kaž podadźa so tysacy kóždy lěto na tajku łódź, zo bychu rjany dowol na morju dožiwili, wužiwamy wšědnje mosty. Při wšěm pytanju za přičinami katastrofow a winikami twarskich njedostatkow dyrbjeli sej stajnje zaso wuwědomić, zo z kóždym betonowym abo woclowym mostom, z kóždej asfaltowanej awtodróhu a poprawom z kóždym twarjenjom přirodźe něšto nanuzujemy. Dyrbimy wjele dźěła a pjenjez nałožować, tute objekty wudźeržować. Hewak sej je přiroda zaso bjerje. Snano njejsu tole w Drježdźanach dosć derje činili. Mi je sypnjeny móst kaž hižo tehdy wona łódź nastork wo tym rozmyslować, kak z přirodu wobchadźamy a kak zachodne wšitko je. Marko Wjeńka

Wobchod a jědźe pod jednej třěchu

štwórtk, 12. septembera 2024 spisane wot:
Z njewšědnej předewzaćelskej mysličku je so Martin Grunewald w Janšojcach ze­samostatnił: Wón je wjesny wobchod we wsy z runje 1 500 wobydlerjemi přewzał a poskićuje tam nimo tworow wšědneje potrjeby tež gastronomiju. Tradicionalny wjesny wobchod prosće dale wjesć, njeby dźensa wjace wuspěšne było. Tuž je zahority kuchar koncept wobchoda a hosćenca pod jednej třěchu zrodźił. W Janšojcach wari Martin Grunewald zdobom słódne jědźe, kotrež w swojej poliwkowej stwičce na Choćebuskich Starych wikach poskićuje. Foto: Michael Helbig

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND