Jan Kruža

štwórtk, 05. julija 2018 spisane wot:
5. julija 1918 zemrě krótko do swojich 38. narodnin w Rakecach ludowy pěsnjer a aktiwny čłon serbskeho towarstwa Lipa Jan Kruža. 23. septembra 1880 narodźi so wón tam chudej ratarskej dźěłaćerce. Hižo jako šuler dyrbješe pola burow słužić a wochromi. Dwě lěće přebywaše w chorowni, na to zežiwješe so ze seklowanjom nohajcow. 1903 zastupi do Rakečanskeho serbskeho towarstwa Lipa, kotrež běchu w lěće jeho naroda załožili. Młody ewangelski Serb angažowaše so horliwje w towarstwje, kotrež słušeše lěta 1912 do sobuzałožićelow Domowiny. ­Hižo 1905 běchu Kružu za čłona předsydstwa Lipy a za jeje zapisowarja wuzwolili. Nimo toho nawjedowaše wón dźiwadłowu skupinu, spěwaše w chórje Lipy a bě jeho předspěwar. Bě nadarjeny pěsnjer nabožinskich a składnostnych basnjow, kotrež wosebje Serbske Nowiny wot lěta 1913 wozjewjachu. Farar-basnik Jan Wałtar w susodnym Njeswačidle jeho poradźowaše. W Prěnjej swětowej wójnje wozjewi Kruža tež basnje, zwuraznjace wulku starosć před jeje hrózbnosću. Łazowska basnjerka Hańža Budarjowa wěnowaše jemu po zažnej smjerći hnujacu wopomnjensku baseń. Manfred Laduš

Morbidna a romantiska atmosfera

srjeda, 04. julija 2018 spisane wot:

Lětni serial SN2. dźěl

Sotrownje w Małym Wjelkowje su mnohe lěta nimale zapusćene byli. Mjeztym pak wotměwa so tam hižo třeće lěto kultur­ne lěćo, kotrehož iniciator je Mike Salomon.

Jedyn z wjerškow lětušeho kulturneho lěća hač do 9. septembra budźe program spěwarki Uschi Brüning. Tón kaž tež dalše­ poskitki su bjezpłatne. „Přiwšěm so wjeselimy, hdyž nam wopytowarjo pjenježny dar přewostaja“, praji Mike Salo­mon. Projekt, lětsa pod hesłom „Tajke zbožo“, słuži tomu historisce hódny ansambl sotrownjow před zabyćom wuchować. Nastać ma inowatiwne kulturne srjedźišćo. Salomon sadźa na swoje dobre zwiski k wuměłskej scenje. „Wažne w regionje je měć jewišća, kotrež posłužuja žedźbu ludźi za njekonwencionel­nymi ležownosćemi a wobstejnosćemi. W tym směrje so tójšto hiba.“

Nowa publikacija Alfreda Herrmanna, wušła w Bonifacijowym nakładnistwje, wěnuje so žónskim rjadam w Němskej

Rjadnica Maria Margret Steggemann dźěła w hospicu Carity w Berlinje-Pankowje, hdźež za­sta­ruje na smjerć chorych, kaž 72lětnu knjeni Schulz, kotraž ma raka a přebywa tam poslednje dny swojeho žiwjenja. Rjadnica je ćežkochorej wšědnje poboku. „Smjerć je wulki tabu w našej towarš­nosći“, sotra Margret rozłožuje. „Wu­měracy su njewobkedźbowani a nabok storčeni. Z hospicnym dźěłom pak šěrimy temu w zjawnosći.“

Mjeztym 70lětna klóšterska knježna Mar­gret bě z 20 lětami do rjadu francis­kankow w Münsteru St. Mauritz zastu­piła. „800 žonow po wšěm swěće rjadej přisłuša. W Němskej je jich něhdźe 470 w cyłkownje 45 konwentach, předewšěm na sewjerozapadźe kraja“, pisa Alfred Herrmann w swojej knize „Bohu so bližić – Žonjace rjady w Němskej“, kotraž je hakle­ njedawno w Bonifacijowym nakładnistwje wušła.

Dobra bilanca a wosebita wotnožka

srjeda, 04. julija 2018 spisane wot:

Składnostnje 60. róčnicy załoženja LND je nakładnistwo atworow a čitarjow do Cho­ćebuskeho Serbskeho domu přepro­syło. W diskusiji jewješe so mjez druhim namjet, wutworić w Delnjej Łuži­cy swójsku wotnožku LND.

Přiroda ju pohnuwa molować

srjeda, 04. julija 2018 spisane wot:
Nowa wustajeńca je nětko we Łazowskim Domje Zejlerja a Smolerja widźeć. Lajska wuměłča Anke Konz z Třoch Žonow pokazuje tam swoje akrylowe a akwarelowe wobrazy kaž tež tajke, kotrež nastachu z aziskej tušowej techniku. K motiwam da so wona wot přirody pohnuwać. Dohromady 30 twórbow je we Łazu wustajenych. K wotewrjenju minjeny pjatk přińdźe tež bywši wučer Anki Konz Werner Thomas, kiž je spěchowanske towarstwo domu sobu załožił. Přehladka wostanje hač do nowembra přistupna, a to póndźelu a štwórtk wot 10 do 12 a wot 13 do 17 hodź. kaž tež po dorěčenju pod telefonowym čisłom 035724/ 50 256. Foto: Andreas Kirschke

Rowno (AK/SN). Ze swojej nowej cej­dejku „Slěpe jena rjana wjeska – Ludowe spiwy a kěrluše ze Slěpjańskeje wósady“ chce towarstwo Kólesko „zawostajenstwo kantorkow srjedźneje Łužicy wobchowować“, wuzběhny čłon towarstwa Njepilic dwór Manfred Hermaš na předstajenju zynkonošaka minjenu sobotu w Slepom. Tačel je wuslědk pilneho, akribiskeho dźěła, kotrež staj slědźer Dieter Reddo z Trjebina a předsyda Kóleska Hartmut Hančo w zašłych pjeć lětach zdokonjałoj. „Wjetšina pěsnjow pochadźa z Brězowki, Trjebina, Rownoho, Muł­kec­, Miłoraza a Noweho Města. Smy zacho­wali, kelkož bě nam móžno“, rje­kny Reddo, kiž je wot kónca 1950tych lět wja­ce hač 200 spěwow zezběrał. Jako rěznik bě často na wsach, hdźež „kan­torki radostnje spěwachu. Sym sej me­lodije a teksty napisał a je zběrał.“

Kołowokoło Wojerowskeho staroměšćanskeho torhošća a jako wukónc štyritydźenskeho projekta „Bulwar Cyrkwinska hasa“ myslene wotmě so tam zawčerawšim hižo dźesaty raz nadróžny dźiwadłowy swjedźeń. Wopytowarjo dožiwichu perfektnje předstajene reje a akrobatiku, humor a najwšelakoriše fantastiske kostimy, kaž tohole hoberskeho ptaka, kotrehož nošerka so poz­dźišo tež hišće jako pisany paw pokaza. Foto: Ulrike Herzger

Łamk ze ZSSR

wutora, 03. julija 2018 spisane wot:

Kónc junija 1948 bu Komunistiska strona Juhosłowjanskeje na přikaz Józefa Stalina z informaciskeho běrowa komunistiskich stron (Kominform) wot njeho wotchilaceje politiki dla wuzamknjena. 1948 je k rozestajenjam dóšło, dokelž spřećiwjachu so Juhosłowjenjo nahladam Stalina, zo bě ZSSR wšitke wuchodoeuropske kraje wuswobodźiła. Juhosłowjanska ludowa armeja pod maršalom Jozipom Brozom­Titom bě sama fašistow wuhnała. 1948 chcyštej Juhosłowjanska a Bołharska konfederaciju socialistisch balkanskich statow wutworić, štož Stalin kruće zakaza. Wuzamknjenje Juhosłowjanskeje z kruha socialistiskich statow dowjedźe k łamkej z nimi, a kraj sta so pod Titom z načolnej mocu bloka njewotwisnych. To wuskutkowa so tež na Serbow, bě dźě Juhosłowjanska Domowinu po lěće 1945 aktiwnje podpěrała. Zwiski z Łužicu so tuž 1948 nahle přetorhnychu, a serbscy studenća, kaž Měrćin Benada, dyrbjachu balkanski kraj hnydom wopušíć. Štóž so pozdźišo domoj wróći, kaž Pawoł a Jan Nali, toho mějachu za titoista. Po lěće 1956 so poćah z Juhosłowjanskej a z druhimi socialistiskimi statami zaso normalizowaše.

Koncert w sćinje cyrkwički

póndźela, 02. julija 2018 spisane wot:

Žorty, dudlawa a kopańca hudźbne popołdnjo chóra Meja wudospołnili

Radwor (CRM/SN). Rady běchu wjesnjenjo kaž tež dalši hosćo wčera zaso lětuše přeprošenje chóra Meja na kóždolětny koncert při Starej cyrkwičce sćěhowali. Wšako je historiske a zdobom nadobne městno wosrjedź Radworja zdobom wosebita idylka, kotraž dobru naladu přisporja. A Mejenjo běchu znowa spodobny program přihotowali a tak wulke wočakowanja wopytowarjow spjelnili. Z Pětrom Cyžom ma najstarše spěwne ćěleso regiona tež dirigenta, kiž wě chóristow k wustojnym wukonam wjesć. Přetož wčera wospjet napadny, zo spyta tež wón charakter kóždeje jednotliweje serbskeje pěsnje wudodnić a tak to, štož su naši hudźbni klasikarjo zašłosće nadčasneho zawostajili, w dźensa płaćiwej interpretaciji předstajić.

Kniha dopomnjenkow z dźěćatstwa

pjatk, 29. junija 2018 spisane wot:
Z Hornjeje Hórki pochadźacy awtor Hagen P. Kaden je wčera w Budyskej Smolerjec kniharni swoju w swójskim nakładźe wudatu knihu „Katta – Łužiske stawiznički z dźěćatstwa“ předstajił. Čitanka wopřijima cyłkownje 13 chronologisce zestajenych powědančkow, kotrež maja po słowach Kadena awtobiografiski raz. W zdźěla anekdotiskim stilu wotbłyšćuja wone wobraz powójnskeho resp. NDRskeho časa hłownje wokoło Mnišonca. Něhdźe 30 zajimcow, z kotrychž mnozy k stajnemu publi­kumej zarjadowanjow kniharnje njesłušachu, je čitacemu spisowaćelej ze zajimom při­posłuchało a składnosć wužiło sej knihu signować dać. Foto: SN/Maćij Bulank

nowostki LND