Statistisce je pječa dopokazane, zo je riziko, při jědźi so zasrěbnyć a na to zemrěć, wo wjele wjetše hač strach, zo přez terorowy nadpad žiwjenje přisadźiš. A tola sym sej wěsty, zo su terorowe njeskutki w Nizzy, Mnichowje, Ansbachu a dru- hdźe našu towaršnosć a skónčnje nas wšitkich na někajke wašnje přeměnili. Při tym njeje ani tak wažne, što su motiwy skućićelow. Woporam móže na kóncu tež wšojedne być, hač běchu atentatnicy fanatikarjo, kriminelni abo hač mějachu depresije a wosobinske problemy.

Ludźi zaběra wony difuzny strach, zo móže će tajki nadpad faktisce wšudźe trjechić: na lětanišću, na měšćanskim swjedźenju, w kupnicy, ćahu abo we wjesnej cyrkwi. Poprawom njejsmy ni­hdźe wjace wěsći. Runje to wšak je jedyn z hłownych zaměrow teroristiskeje organizacije Islamski stat, kotraž je za někotre z mjenowanych nadpadow zamoł­witosć přewzała. Budźmy sprawni: Nje­zhladujemy wšitcy na ćěkancow w Bu­dyšinje, Kamjencu abo druhdźe dźensa z trochu hinašimi wočemi hač hišće do atentatow?

Lětanišćo Berlin-Braniborska stawa so dźeń a bóle ze symbolom twarskeje njekmanosće Němskeje. Planowane bě wotewrjenje w lěće 2011, mjeztym hižo dźesać lět na nim twarja a kónc njeje přeco hišće wotwidźeć – tež nic kóštow, kotrež wučinjeja mjeztym šěsć króć telko kaž planowane. Prestižowe předewzaće je so k narodnemu projektej hańby wuwiło.

Hrozy nam w Serbach něšto podobne? Wot lěta 2010 hižo planuja Serbski muzej Choćebuz na tamnišej Młynskej přetwarić a zdobom trajnu wustajeńcu wobnowić. Wězo dyrbiš po wjace hač dwaceći lětach dom, kotryž Serbam a cyłej – tež mjezynarodnej – zjawnosći wobraz wo stawiznach a kulturje Delnjoserbow po­srědkuje, modernizować a dźensnišemu standardej muzejownistwa přiměrić. Muzej je w nošerstwje města Choćebuza, a Załožba za serbski lud jón spěchuje. Jako­ nošer je město za ryzy přetwar zamołwite. Za nowu wustajeńcu bě Załožba za serbski lud hižo dawno pjenjezy zaplanowała.

Zapósłancy Europskeho parlamenta su so ze serbskej tematiku zaběrali. Bě to peticija, žadaca sej zakaz wotkrywanja dalšich wuhlowych jamow we Łužicy. To so tak často njestawa. Mjeńšinowe naležnosće drje běchu wjacore razy tema w Brüsselu. Na tym běchu tež Serbja wobdźěleni, zwjetša we wobłuku Federalistiskeje unije europskich narodnych mjeńšin. Tak konkretnje z našim ludom a łužiskej brunicu kaž njedawno pak so tam hišće zaběrali njeběchu. Hišće rědše su docpěte wuslědki, zo parlamentownicy reaguja a pokazuja, zo njeje jim to wšojedne. Hinak hač wočakowane chce so peticiski wuběrk Europskeho parlamenta nadrobnišo z naležnosću rozestajeć. Tak chce sej stejišćo Sakskeje a Braniborskeje wuprosyć a rozmysluje samo wo tym, delegaciju do Łužicy pósłać, zo móhła ranjenja směrnicow EU pruwować a dokumentować. Njeje tole samo na sebi hižo wuspěch? Tež hdyž so dotal „jeničce“ wo wotpohlady jedna a mamy wočaknyć, kak so naležnosć wuwije, njeběchu prócowanja podarmotne.

Kopańca zwjazuje ludźi – zo to jenož na sportnišću, na fanowej mili abo před telewizorom njepłaći, za to bě lětuša europeada najlěpši přikład. Tak su so na kromje turněra třeći raz dźiwadła europskich narodnych mjeńšin zetkali a so skónčnje na to dojednali, za zhromadny projekt próstwu komisiji EU zapodać. Tež mjeńšinowi muzejownicy su tónraz składnosć wužiwali, sej mysle wuměnjeć – premjera to za nich!

Tróšku so dźiwaš, zo bě to sport, kotryž je schadźowanje kulturnych institucijow skónčnje nastorčił. Su dźě mjeńšiny hižo něšto lět w politiskich organizacijach, kaž FUEN, zwjazane. Medije haja styki hižo wot lěta 2001 přez zjednoćenstwo dźenikow w mjeńšinowych a regionalnych rěčach MIDAS. Zo su spěšniše hač dźiwadła a muzeje byli, ma snano z tym činić, zo přeco wo tym rozprawjeja, što jich politikarjo tak činja. A kulturnicy snano radšo wotstawk dźerža k funkcionaram.