Tež Miłorazdale tema
Wot 1. nowembra je Trjebinski wjesnjanosta Robert Sprejz oficialnje w swojim zastojnstwje. Hižo do toho bě wón hamtski rjadowar. Wo wobsahach jeho dźěła a wo wužadanjach w prěnich sto dnjach po wólbach je so z nim Andreas Kirschke rozmołwjał.
Knježe Sprejzo, bě přewzaće zastojnstwa wjesnjanosty kusk kaž do zymneje wody skočić?
R. Sprejz: Tak móžeš to rjec. Njewědźach dźě, što na mnje čaka. Hnydom na spočatku mějachu so wjacore twarske nadawki přepodać a próstwy wo spěchowanje zapodać. Do wjele temow dyrbjach so najprjedy zanurić.
Kajke je zhromadne dźěło z gmejnskej radu?
R. Sprejz: Jara konstruktiwne a z respektom zwjazane. Wězo su tež rozdźělne měnjenja, ale wo nich rěčimy. Mi je wažne, zo su radźićeljo stajnje zapřijeći a zo knježitej pola nas wotewrjenosć a transparenca.
Što sće dotal za hospodarske spěchowanje docpěć móhł?
R. Sprejz: Z rjemjeslniskej komoru sym wo zasydlenju firmow rěčał. Jako hospodarske spěchowanje tohorunja wobhladuju, zo dóstanu po móžnosći domjace firmy nadawki w gmejnje. Aktualnje na přikład saněrujemy w Trjebinje towarstwowy dom.
Swět serbskich bajow zapřijeli
Serbske dźěło we wokrjesu Dubja-Błóta bě loni mjeztym na to wusměrjeny, zo bychu prestiž delnjoserbskeje rěče stopnjowali. Z wokrjesnej społnomócnjenej za naležnosće Serbow, Sabrinu Kuschy, je so Axel Arlt rozmołwjał.
Što sće nastupajo serbski wobłuk loni we wokrjesu Dubja-Błóta docpěli?
S. Kuschy: Wokrjesne zarjadnistwo bě sej nadawk stajiło, widźomnosć serbskeje rěče w zjawnosći wobstajnje polěpšować. Na přikład buchu zarjadniske twarjenja tež zwonka zdźědźeneho sydlenskeho ruma, tak w Königs Wusterhausenje abo we Łukowje, z dwurěčnymi taflemi wuhotowane. Wozjewjenje knihi „Mehr als eine Tracht – Wěcej ako drastwa“ a k tomu słušaca wustajeńca běštej loni přikładaj, kotrejž přinošowaštej k připóznaću kulturneho namrěwstwa
Na čo z wěstej hordosću zhladujeće?
„Wokomik, kotryž njezabudźeš“
Delegacija „Towaršnosće katolskich publicistow“ (GKP) přebywaše spočatk lěta za někotre dny w Romje (SN informowachu). Ze serbskim čłonom Rafaelom Ledźborom je so Maximilian Gruber wo wuprawje rozmołwjał.
Čehodla je so delegacija GKP do Roma podała?
R. Ledźbor: Matthias Kopp, kotryž je rěčnik biskopskeje konferency Němskeje a sam čłon GKP, poskićuje hižo dlěje hač 20 lět kóžde tři lěta jězbu do Roma, zo bychu čłonojo GKP Vatikan lěpje rozumić zamóhli. Tak bě to tež loni. A dokelž je GKP loni 75 lět wobstała, je so wón tež wo awdiencu pola bamža prócował. Dokelž pak je so bamž potom krótkodobnje do Madźarskeje podał a naša jězba njehodźeše so hižo přestorčić, smy to lětsa nachwatali. Tohodla podachu so wšitcy, kotřiž běchu tež na zašłej wuprawje wobdźěleni, kaž tež předsydstwo GKP do Roma, zo bychu so na awdiency wobdźělili.
Kajki wupadaše ramikowy program wuprawy?
Hudźbna oaza wjesela za wšěch
Lětuši rjad „Wosebitych koncertow spočatk lěta“ zahaji so zajutřišim w Lipsku. Po tym předstaja program w Berlinje a zapřichodny kónc tydźenja w Choćebuzu, Budyšinje a we Wojerecach. Bosćan Nawka je so z iniciatorku, organizatorku a pianistku Heidemarju Wiesnerec rozmołwjał.
Knjeni Wiesnerec, hesło lětušeho, mjeztym 29. raz wuhotowaneho rjadu je „Žiwjenske wjeselo?!“ Čehodla jewitej so prašak a zdobom wuwołak?
H. Wiesnerec: Znamješce pokazujetej, kak bliskej sej ból a radosć stej. Na jednym boku steji prašak za wšu hrózbnosć a bědu, kajkuž tele dny dožiwjamy, kaž tež za wotwažowanje, hač směmy sej nětkole žiwjenske wjeselo scyła dowoleć. Na druhim boku chcemy so tymle zjawam z hudźbu spřećiwjeć a wutworić wšitkim přistupnu oazu wjesela, čehož dla sym so tež zwyšenja zastupa wzdała.
Wotbłyšćuje so nadpismo tež hudźbnje?
Serbskej zakonjej přiměrić trěbne
Kati Struck je loni zastojnstwo społnomócnjeneje za serbske naležnosće wokrjesa Zhorjelc nastupiła. Město zhladowanja na wuslědki chcyše Axel Arlt wot njeje zhonić, kak je so do nowych nadawkow zadźěłała.
Knjeni Struckowa, kak sće so do noweho powołanskeho wužadanja zanuriła?
K. Struck: Jako serbska społnomócnjena sym so přewšo chětře zadźěłała. Hnydom na spočatku dojednach sej z regionalnymi partnerami, serbskimi towarstwami a institucijemi terminy, zo bych sej prawje bórze wobraz wo tuchwilnym stawje tworiła. Přewšo pomhali su mi rozmołwy z wjesnjanostami a komunalnymi zastupjerjemi kónčiny na sewjeru serbskeho sydlenskeho ruma.
Koho sće při tym poboku měła?
K. Struck: Běrow krajneho rady dr. Stephana Meyera je mi dobry start zmóžnił. Wulku podpěru skićachu mi tež koleginy, kotrež su w druhich kónčinach społnomócnjene za serbske naležnosće w Sakskej a Braniborskej kaž tež Manfred Hermaš, kotryž je zastojnstwo wot 2009 do 2017 wukonjał a zdobom jako regionalny rěčnik Domowiny skutkował.
Tójšto prócy za dźěłowy kruh
Na ćežišća w skutkowanju społnomócnjeneje za serbske naležnosće Budyskeho wokrjesa, Haleny Jancyneje, w lěće 2023 a za klětu zhladował je Axel Arlt w rozmołwje z njej.
Na kotre wobłuki sće swoje skutkowanje w prěnim lěće po koronje wusměriła?
H. Jancyna: Zasadnje njeje so na mojej dźěławosći porno dobje do korony ničo změniło, hačrunjež běch mjeztym wotwołana za nadawki w druhimaj wotrjadomaj. Staram so wo dalewjedźenje lětneje rozprawy krajneho rady wo stawje zwoprawdźenja Wustawkow k zachowanju, spěchowanju a wuwiću serbskeje rěče a kultury we wokrjesu Budyšin. Nimo toho sym za Serwisowy běrow za serbsku rěč we Wojerecach zamołwita.
Kak su prócowanja wo serbsku rěč w krajnoradnym zarjedźe postupowali?
H. Jancyna: Serbšćina ma so w zarjadnistwje a w zjawnosći jewić. Tuž předźěłam a přełožuju přinoški, zdźělenki a publikacije do serbskeje rěče. Při tym njeńdźe jenož wo medialne wozjewjenja. Zaměr měł być, zo su wšitke publikacije wokrjesneho zarjadnistwa z dwurěčnym nadpismom resp. titulnym łopjenom.
Wobsteji dale zajim za kurs serbšćiny?
Drasty sami šić nowy trend
„Budź žiwy, štož lubuješ“ – pod tutym motom wabi Budyska Kofejownja za šiće „Lotte“ cyłu swójbu hižo z lěta 2017. Anja Nowakowa je so z wobsedźerku Katharinu Pfeifer wo poskitkach, mjez druhim tež hladajo na aktualne trendy rozmołwjała.
Kotry koncept maće za Wašu kofejownju?
K. Pfeifer: Poskićamy swojim kupcam wosebity ramik. Mamy mały wobchod, w kotrymž zamóža sej ludźo płaty a přisłušk za šiće kupić. Zwjazany je tutón wobchod z kofejownju. Jako dalše mamy tu zarjadowanu městnosć za kursy w šiću wot wosom lět. Zajimcy móža šiće pak we wosobinskej wučbje, pak jako skupinka předewšěm w prózdninach abo tež we wobłuku dźěćacych narodnin pola nas nawuknyć.
Sće w adwenće wosebite poskitki měli?
K. Pfeifer: Nažel njemějachmy lětsa w adwenće wosebity poskitk. Smy ze wšědnym poskitkom wućežene a hladajo na personelne wobstejnosće je za nas ćežko, přidatne projekty poskićeć. Mějachmy a mamy tež hišće mnoho skazankow za hody a čas za tym wobdźěłać.
Kajka je rezonanca swójbow a dźěći, hladajo na přećah w lěću 2022 wot Hošic hasy na Wonkownu Lawsku?
Muzejej spomóžnjepoboku
Njedawno je spěchowanske towarstwo Serbskeho muzeja w Budyšinje swoje nowe předsydstwo wuzwoliło. Z předsydku dr. Annett Brězanec je so Maximilian Gruber wo dźěławosći towarstwa rozmołwjał.
Na kotre wašnje angažuje so spěchowanske towarstwo na dobro muzeja?
A. Brězanec: Jedyn wažny stołp wobsteji w tym, zo podpěrujemy Serbski muzej jako jednotliwa wosobina abo jako cyłk. Podpěrujemy projekty a nakupy muzeja. Wosebje projektowe dźěło leži nam jara na wutrobje. Naše dźěło wšak je wosebje financielna podpěra. Na přikład dźe tu wo spěchowanske srědki. Wo někotre móže so mjenujcy jenož towarstwo požadać, nic pak institucija. Tež podpěra z dźěłowymi mocami je jedyn stołp našeho dźěła. Před něšto časom smy na přikład jednu sobudźěłaćerku přez program dźěłoweho zarjada financowali. Wězo pěstujemy tež swoju zhromadnosć jako sobustawojo. Tak smy sebi hižo wšelakore wustajeńcy muzeje wobhladali. Powšitkownje hodźi so rjec, zo podpěrujemy muzej ze skutkom a radu.
Partnerstwo klětu 25 lět
Čěsko-serbske partnerstwo mjez zakładnymaj šulomaj w Jablonecu nad Nisou a w Budyšinje traje hižo 24 lět. Budyska wučerka Gabriela Bajtlowa tute wot wšeho spočatka přewodźuje. Milenka Rječcyna je so z njej rozmołwjała.
Kak sće partnerstwo za čas korony, w času wobmjezowanjow zdźeržeć zamóhli?
G. Bajtlowa: Dokelž njebě nam móžno wosobinske zwiski hajić, smy kontakt po puću nowych medijow dźerželi a sej prawidłownje krótke powěsće posrědkowali.
Jutře přijědu šulerjo z Čěskeje do Budyšina. Kak bě to móžno?
G. Bajtlowa: We hłownej měrje je so naš šulski asistent knjez Illguth wo wšitko starał. Wón rěči trochu čěsce a je tuž wšitko dojednał. Mamy lětsa financielnu podpěru z boka města Budyšin, za čož smy přewšo dźakowni. Přiwšěm ma kóždy partner swójski financielny podźěl njesć. Naši čěscy hosćo na přikład zapłaća sami bus.
Što sće wšitko planowali?
Serbska murja z premjeru
Na wulki kwisowy marathon pod titulom „kwisk a trysk“ přeprošuje towarstwo Serbska murja sobotu do Chróšćanskeje „Jednoty“. Maximilian Gruber je so ze sobuiniciatorom projekta, Pětrom Dźisławkom, wo tym rozmołwjał.
Kajki ma sebi zajimowany publikum format „kwisk a trysk“ předstajić?
