Kak awtentiska je folklora?
„Folklora na jewišću – kak awtentiska je dźensa hišće ludowa kultura?“ Tomule prašenju wěnuje so na folklornym festiwalu sobotu w 14 hodź. zjawny kolokwij w Chróšćanskej hali „Jednota“. Na nim wobdźěli so tež dr. Theresa Jacobsowa, kotraž je so w disertaciji z temu zaběrała. Cordula Ratajczakowa je so z dr. Jacobsowej rozmołwjała.
Folklorny festiwal wabi poprawom k sobuswjećenju, mjenje k diskusiji. Čehodla móhł tež kolokwij ludźi zajimować?
Th. Jacobsowa: Kolokwij zajimcam zmóžnja sej nazhonjenja wuměnjeć. Nimo praktiskich poskitkow na festiwalu hodźi so wo prašenjach rěčeć, kotrež płaća za cyłkowne skutkowanje skupin. Nimo rozestajenja z wuměłskim dźěłom su to tež prašenja organizatoriskeho razu kaž zjawnostne dźěło, financowanje a požadanje wo srědki třećich atd. Diskusija wo awtentiskosći twori z tutymi wobłukami wuski zwisk.
Hižo w 50tych lětach ludowědnicy dwělowachu, kak awtentiska folklora hišće je. To pak ničo na tym njezměni, zo so ludźo za folkloru zahorjeja – z prawom?
Ma přeměnjenje za cyle napjate
Po přikładźe Luthera 1517 we Wittenbergu je intendant Choćebuskeho statneho dźiwadła Martin Schüler alias Martin Lausitz minjenu sobotu na Łužiskim ewangelskim cyrkwinskim dnju 95 tezow wo brunicy we Łužicy za durje Choćebuskeje Němskeje cyrkwje přibił. Axel Arlt je z nim telefonował.
To bě akcija lobbyjoweho towarstwa Pro Lausitzer Braunkohle. Čehodla daće so jako muž wuměłstwa za dalše zničenje domizny zapřahnyć?
M. Schüler: Činju to zdobom jako wobydler a sobustaw tohole towarstwa, a tuž je rady podpěruju. Zničenje domizny dosć hroznje klinči. Nimam wudobywanje brunicy jeno za zničenje. Myslu sobu na to, zo so jenički tudyši zemski pokład zmysłapołnje a za energiju wužiwa, dołhož jón mamy. Čas za to je tola přewidny.
Maće wosobinski poćah k brunicy?
Serbšćina sylnje zastupjena
W Choćebuzu wotměje so sobotu, 4. julija, Łužiski ewangelski cyrkwinski dźeń. Kotrym temam so tam wěnuja a za serbskim podźělom je so Janek Wowčer superintendentki Choćebuskeho cyrkwinskeho wokrjesa Ulriki Menzel prašał.
Što sće sej za cyrkwinski dźeń předewzali?
U. Menzel: Zahajimy jón z Božej słužbu w měšćanskej hali. Chcemy mjenujcy won z cyrkwjow, zo bychmy ludźom naše poselstwo posrědkowali. Rumy, kotrež móžemy jako cyrkej tworić, słušeja dosrjedź města. Dale planujemy tójšto forumow k aktualnym a palacym temam, na kotrež su wšitcy zajimcy witani. Přihotowane su tež koncerty, temowe dźěłarnički a mjeńše diskusijne koła. Sym hižo wćipna, kotre myslički za přichod Łužicy takle zrodźimy.
Kak hódnoćiće, zo wotměwa so cyrkwinski dźeń lětsa w Choćebuzu?
U. Menzel: Wjeselu so, dokelž leži město runje srjedźa mjez Berlinom a Zhorjelcom. Mi wosobinsce je wažne, a w tej naležnosći sym hižo dlěje po puću, zo Serbja z Hornjeje a Delnjeje Łužicy tule zhromadnje na so skedźbnjeja. A runje za to je Choćebuz jara dobra městnosć.
Maće tež serbski podźěl na dnju?
Naslědnik snano hižo nazymu
Z přeswědčiwym wuslědkom su Biskopičenjo prof. dr. Holma Großu (njestronjan) za swojeho noweho wyšeho měšćanostu wuzwolili. Nětko trjeba Marketingowa towaršnosć Hornja Łužica-Delnja Šleska (MGO) noweho jednaćela. Axel Arlt je z Holmom Großu wo předstejacej dobje přechoda MGO rěčał.
Wutrobnu gratulaciju k wuzwolenju za wyšeho měšćanostu Biskopic! Kak dołho dotalne zastojnstwo hišće wukonjeće?
Prof. dr. H. Große: Jednaćel Marketingoweje towaršnosće Hornja Łužica-Delnja Šleska sym znajmjeńša hišće hač do 31. julija. Nowe zastojnstwo w Biskopicach nastupju po wšěm zdaću 1. awgusta. Dokelž je to sobota, budu 3. awgusta prěni dźeń w radnicy. Wostanu pak tež dale aktiwny za naš region, mjez druhim jako předsyda spěchowanskeho towarstwa Łužica z.t.
Kotra procedura budźe trěbna, zo by so naslědnik abo naslědnica namakał/a?
Prof. dr. H. Große: Přichodne dny budźe městno jednaćela MGO zjawnje wupisane. Wotpohladane znowawobsadźenje městna z naslědnikom/naslědnicu stanje so najzašo 1. oktobra 2015, najpozdźišo 1. januara 2016.
Poł lětstotka přećelstwo haja
Lětsa je tomu 50 lět, zo wudźeržuje Sokoł Ralbicy/Hórki partnerske styki k čěskim sportowcam w Spálenych Poříčí. Wot jutřišeho do njedźele budu Ralbicy z hosćićelom zetkanja sportoweju jednotkow. Z wjelelětnej sobuorganizatorku tychle mjezsobnych wopytow Hanu Krawcowej je so Alfons Handrik rozmołwjał.
Hižo poł lětstotka wudźeržujeće a hajiće partnerske styki k sportowcam w městačku blisko Plzenja. Kak je k tomu dóšło?
H. Krawcowa: W lěće 1965 poby serbska koparska wubranka, wjetšina z nich běchu hrajerjo tehdyšeho mustwa Ralbicy/Hórki, we wsy Losiná. Po wubědźowanjach na trawniku dóńdźe k rozmołwam, tež ze zamołwitymi za sport a kulturu rady města ze Spálenych Poříčí. Tam tehdy zrodźena myslička, nawjazać partnerske styki, bu zwoprawdźena.
Tak přihotujeće so na hódne jubilejne zarjadowanje kónc tohole tydźenja?
Za zhromadnosć w Budyšinje sobu spěwać
Prawicarjo chcedźa 27. junija znowa w Budyšinje demonstrować. Zwjazkarstwo „Budyšin wostanje pisany“ chce tomu ze zjawnym zhromadnym spěwanjom znapřećiwić. Cordula Ratajczakowa je so ze sobudźěłaćerku Budyskeho Kamjentneho domu Sophiju Delanec, kotraž w organizatoriskim teamje zarjadowanja sobu skutkuje, rozmołwjała.
Chóry spěwaja přećiwo rasizmej – kak sće ideju zrodźili?
S. Delanec: Smy jako zwjazkarstwo hižo časćišo akcije přewjedowali, hdyž su prawicarjo w Budyšinje demonstrowali. Tónraz pak wzdamy so politiskeho zarjadowanja. Naše hesło „Budyšin zhromadnje spěwa“ steji za wotewrjeny Budyšin, za zhromadnosć a za kulturnu mnohotnosć. Mamy tule wjacore kultury, mamy ludźi, kotřiž ze wšelakorych motiwacijow spěwaja – z cyrkwinskim pozadkom, z towarstwow abo tež šulerjow a politisce angažowanych. Jich wšěch chcemy ze zhromadnym spěwanjom zjednoćić.
Kak su chóry namjet přiwzali?
Za sylniši zwisk mjez ludźimi
Wolerjo su Budyskeho krajneho radu Michaela Hariga (CDU) w zastojnstwje wobkrućili. Axel Arlt je so z nim na wječoru wólbneho dnja rozmołwjał.
Wolerjo su Was w zastojnstwje wobkrućili. Što to začuwaće?
M. Harig: Sym jara dźakowny, zo su mi tajku dowěru wuprajili. Chcu zdobom tym wobydlerjam, kotřiž mje njejsu wolili, slubić swoje najlěpše činić, zo bych Budyski wokrjes dale sobu wuhotował. To je zhromadny skutk. Přiwšěm smy na dobrym puću. Změjemy přichodne lěta cyle hinaše problemy hač minjene štwórć lětstotka.
Što je Wam při tym najwjetše wužadanje?
M. Harig: To, štož smy sej wutworili, mamy nětko ze žiwjenjom a žiwjenskim zmysłom pjelnić. Tohodla stajamy zhromadnosć mjez generacijemi do srjedźišća. Trjebamy sylniši zwisk mjez ludźimi, zo bychmy zaso hinaše sebjewědomje dóstali. Mam Pegidu za znamjo toho, zo su so nutřkowne zwiski towaršnosće zhubili. Je derje Saksku wonkownje zaznawać. Nutřkownje pak mamy něšto nachwatać, zo bychu ludźo w tymle regionje zaso wědomišo žiwi byli.
Płaći to tež za nastawacy zarjad za wukrajnikow?
Angažement profesionalizować
Nowe towarstwo „Willkommen in Bautzen“ su zawčerawšim w Budyšinje załožili. Cordula Ratajczakowa je so z jeho předsydu Svenom Scheidemantelom rozmołwjała.
Towarstwo je so wutworiło ze zwjazkarstwa Budyšin wostanje pisany. Čehodla je nowa forma trěbna?
S. Scheidemantel: Trjebamy ju nuznje hladajo na to, zo njejsmy dotal juristisce kmani spěchowanske srědki přijimać. Loni nazymu dóstachmy Sakske spěchowanske myto za demokratiju. Zo bychmy pjenjezy na konće składować móhli, trjebamy juristisku wosobu, kotraž smě konto wotewrěć. Po třoch lětach aktiwneho skutkowanja w zwjazkarstwje mamy so tež profesionalizować.
Što je konkretny zaměr towarstwa „Witajće do Budyšina“?
Zajimawe dnyw Pólskej
Zwjazk serbskich rjemjeslnikow a předewzaćelow je jara aktiwne towarstwo. Njedawno su w Pólskej po puću byli. Wo tym je so Jan Kral z předsydku zwjazka Moniku Cyžowej rozmołwjał.
Što bě zaměr ekskursije do Pólskeje?
M. Cyžowa: Ekskursija bě planowany dźěl našeje lětneje dźěławosće. Smy w Świebodzicach wopytali zawod Termet, kotryž zhotowja termy za płun a wodu k tepjenju. Tam zeznachmy nowu formu integrowanja přistajenych do zawodnych zakładow a rozsudow. Zawod je akcijowe towarstwo a přistajeni su akcionarojo a maja tak bjezposrědnje wliw na wuwiće zawoda, kotryž swoje wudźěłki do 28 krajow eksportuje.
Kak sće runje na tutón zawod přišli?
M. Cyžowa: Čłon našeho zwjazka Tomaš Rječka je hižo 20 lět w Pólskej předewzaćelsce aktiwny. Ma tež k zawodej Termet dobry kontakt a tuž je nas tam sposrědkował. Wodźenje po zawodźe zmóžni našim čłonam dohlad do předewzaćelskeho a technologiskeho dźěła w pólskim metalotwarskim zawodźe z mjezynarodnym wusměrjenjom.
Kak dołho sće w Pólskej byli a što sće wosebite dožiwili?
Zajim za wosebitu wustajeńcuw Serbskim muzeju
3. meje bu w Budyskim Serbskim muzeju wotewrjena wustajeńca słowjenskeho wuměłca-fotografa Karla Vouka pod hesłom „Satkula – Abo (s)two-r(jen)a krajina“. Alfons Wićaz je so z nawodnicu muzeja Christinu Boguszowej wo přehladce rozmołwjał.
Kak je wustajeńca zaběžała a sće z dotalnym wopytom spokojom?
Ch. Boguszowa: Na kóždy pad smy z dotalnym wopytom spokojom, wšako je přehladka tež do našeje stajneje wustajeńcy zapřijata, do kotrejež přeco wopytowarjo přińdu. Tuž sej woni tule wosebitu wustajeńcu sobu wobhladaja.
Što je wosebitosć přehladki a pozbudźuje wona k rozmyslowanju?
