Z wudaća: wutora, 18 septembera 2018

Moskwa (dpa/SN). Ruska je nowe po­zdatne dopokazy předpołožiła, zo njeje wina na wottřělenju malajziskeho pasažěrskeho lětadła z 298 mortwymi nad krizowej kónčinu na wuchodźe Ukrainy před štyrjomi lětami. Zasadźenu raketu lětadła wotwobaraceho systema Buk běchu 1986 jednotce sowjetskeho wójska na zapadźe Ukrainy přepodali. Wottam pak njeje so wona po sypnjenju Sowjetskeho zwjazka do Ruskeje nawróćiła, cituja ruske powěsćernje generala Nikolaja Paršina.

Mašinu typa Boeing 777 běchu 17. julija 2014 na lěće MH 17 z Amsterdama do Kuala Lumpura nad wuchodnej Ukrainu wottřělili. Tam howrjachu runje w tym času wojowanja mjez proruskimi se­paratistami a ukrainskimi jednotkami. Dokelž najwjetši dźěl woporow z Nižozemskeje pochadźeše, tamniše statne rěčnistwo zhromadnje z Malajziju, Awstralskej, Belgiskej a Ukrainu wottřělenje lětadła přepytuje. Fachowcy winuja dotal Rusku. Zasadźena raketa słuša po jich přepytowanju k ruskej raketowej jednotce pola Kurska.

Berlin (dpa/SN). Po najnowšej zwadźe kompromisoweho namjeta k zakónčenju wudobywanja brunicy dla je so tak mjenowana wuhlowa komisija dźensa znowa w Berlinje schadźowała. Na dnjowym porjedźe stejachu wšelake scenarije a jich wuskutki na płaćizny miliny kaž tež strukturna změna w potrjechenych kónčinach, kaž w porynskej a łužiskej brunicowej kónčinje.

Brizantnosć lubješe dnjowy dypk „organizatoriske“. Rozprawa časopisa Spiegel wo časowym planje sobupředsydy komisije Ronalda Pofalle, po kotrymž měła so najpozdźišo lěta 2038 poslednja brunicowa milinarnja Němskeje zawrěć, bě wulki hněw mjez čłonami komisije zbudźiła.

Nimo toho zaběra komisiju rumowanje štomowych domow w Hambachskim lěsu, hdźež protestuja aktiwisća přećiwo pušćenju lěsa na dobro brunicoweje jamy. Hambachski lěs je zdobom symbol spjećowanja přećiwo brunicy a z njej zwjazanemu poćeženju klimy. Wobswětoškitarjo sej žadaja z pušćenjom štomow čakać, doniž njeje komisija dźěłać přestała.

Maroš Šefčovič kandidaturu za prezidenta komisije EU přizjewił

Brüssel (dpa/SN). Słowakski socialdemokrat Maroš Šefčovič chce so klětu z nowym prezidentom komisije Europskeje unije stać a je tak zdobom direktny konkurent němskeho politikarja CSU Manfreda Webera. Šefčovič, tuchwilny wiceprezident komisije, je so wčera oficialnje za wjerškowu kandidaturu swojeje stronskeje swójby přizjewił, tak kaž bě to ­Manfred Weber hižo před tydźenjomaj za Europsku ludowu stronu (EVP) činił.

We woběmaj wulkimaj stronskimaj lěhwomaj wubědźuja so wotnětka wo najwyše zastojnstwo EU po wólbach 2019. Přiwšěm njeje hladajo na wólbny wuslědk hišće ničo rozsudźene. Štóž ma jako wodźacy kandidat dweju wulkeju stron najlěpši wólbny wuslědk, ma šansy na zastojnstwo mócneho prezidenta komisije EU.

Před něšto dnjemi wopominachu w Słonej Boršći w tamnišej pěskowej jamje 12. februara 1945 zahinjenych 43 pólskich, madźarskich, němskich a čěskich Židowkow. Wot lěta 2015 wopomina w Njebjelčicach skulptura na Ukrainjanku Nadju, kotruž běchu nacionalsocialisća 1942 do dźěła nućili. Wuměłska twórba Roberta Algera ze zornowca dopomina na wšitkich tak zgwałćenych ludźi. We Łomsku mamy najmłódše wopomnišćo, wopominace wot nacijow morjeneho pólskeho dźěłaćerja Stanisława Błażejczuka. Su to jenož někotre pomniki, zwobraznjace stawizny našeho regiona. Runjewon nadobne twarjenja, z kotrymiž so horstka sakskich šulerjow tuchwilu zaběraja, to njejsu. Tež tajke wopomnišća pak powědaja wo stawiznach we Łužicy a zdobom napominaja. Kak da by było sej z wučerjom za stawizny a domiznowědnikom na šulskim pućowanskim dnju tajki pomnik zbližić, kotryž steji we abo blisko wsy? Milenka Rječcyna

W čisle 5/2018 časopisa Česko-lužický věstník je druhi dźěl nastawka Trudle Malinkoweje „Serbske pomniki w Čěskej a Słowakskej“. Wobšěrnje ze słowom a wobrazom awtorka informuje, kak čěske město Varnsdorf/Warnoćicy našeho krajana Bjarnata Krawca a jeho swójbnych česći. Wozjewjene su nanowe daty w měsće wot 1. nazymnika 1945 hač do jeho smjerće 25. nazymnika 1948. Podate je foto pomjatneje tafle na domje, w kotrymž hudźbnik z mandźelskej spočatnje pola šulskeho direktora Karela Mackůwa bydleštaj. Dale wozjewjene su žiwjenske daty dźowki Hanki, k tomu pomjatna tafla z portretom wuměłče na farskim domje na Naměsće Edvarda Beneša. Jako třeće je wulki narowny kamjeń na wobrazu – swójbny row na kěrchowje při dróze do Studánki.

Podstupim (dpa/SN). Čerwjeno-čerwjene braniborske krajne knježerstwo zaspi po měnjenju Lubnjowskeje zapósłanče krajneho sejma Roswithy Schier (CDU) woprawdźitu politiku za seniorow, kotraž so za zajimy staršich ludźi zasadźa. „Mi pobrachuja přeco hišće ideje a inowatiwne koncepty“, praji Schier němskej powěsćerni dpa.

Hładźina wody w Budyskim spjatym jězoru je w minjenych tydźenjach wo wjace hač pjeć metrow spadnyła. Tajki napohlad wšak mnozy lěta dołho wjace dožiwili njejsu. Přiwšěm rjane babylěćo pućowacych a wulětnikarjow k přibrjohej wabi, zo bychu tam wodychnyli. Aline Rodig a Ronald Wichmann z města staj tu wčera do chowanja słónca do beachbary załožiłoj. Foto: SN/Hanka Šěnec

21. króć stej Sakski krajny kuratorij a město Coswig wot minjeneho pjatka do njedźele saksku domchowanku organizowałoj. Na pjeć jewišćach Coswiga wotměwachu so kulturne a dalše zarjadowanja. Na programje stejachu tež rozmołwy z politikarjemi kaž z ratarskeho ministerstwa.

We Łazowskej cyrkwi hač do kónca lěta 2019 pišćele ponowja

Łaz (AK(SN). „Pišćele we Łazowskej ewangelskej cyrkwi, kotrež budu hač do kónca lěta 2019 dospołnje saněrowane, steja pod pomnikoškitom“, wujasnja Günter Wjenk z tamnišeje wosadneje cyrkwinskeje rady. Instrument z lěta 1872 bu twarjeny w dobje romantiki, a to wot Wilhelma Rühlmanna z Zörbiga w zhromadnym dźěle z firmu Friedrich Ladegast we Weißenfelsu. Wot toho časa běchu pišćele trójce přetwarili, přeco wotpowědnje hudźbnemu słodej. Po restawraciji pak ma „kralowna instrumentow“ zaso tak klinčeć, kaž original na spočatku. „Pišćele su naše poslednje wulke twarnišćo nastupajo saněrowanje Łazowskeje cyrkwje wot lěta 2005“, Günter Wjenk dale rozłožuje. „Ponowjenje njeje jeno za našu cyrkej a wosadu wažne. Dźe tež wo nahódnoćenje turizma we łužiskej jězorinje runje tak kaž wo zachowanje swětoweho kulturneho herbstwa.“

Halštrow (SN). Na typizěrowanskej akciji za 13lětneho na leukemiju schorjeneho Bena z Halštrowa je so minjeny kónc tydźenja wjace hač 2 000 ludźi wobdźěliło. Na akciji, kotruž je jeho ćeta Heike Müller organizowała, wobdźělichu so w Halštrowje tež wobydlerjo ze zdalenišich kónčin. Sobotu móžachu tam nimale tysac darićelow registrować.

Nowy šeflěkar ortopedije

Wojerecy (SN). Dr. Marc K. Schuler je nowy šeflěkar za ortopediju a njezbožowu chirurgiju we Wojerowskej chorowni. Kaž nowinski rěčnik klinikuma Gernot Schweitzer zdźěli, dr. Schuler naslěduje dr. Dietricha Lorenza.