Bój wo zdźerženje rěče – žurnalistka wo Serbach informowała
Žurnalistka Kate Brady je za Washington Post wo zdźerženju wohroženeje serbskeje rěče rozprawjała. Artikl wuńdźe 17. awgusta 2025 a rysuje doraznje, kak tuta mała słowjanska mjeńšina we Łužicy wo swoju rěč wojuje. Wot 2023 Brady w Berlinskim běrowje Washington Post dźěła, do toho je mjez druhim za Němsku žołmu, BBC a Euronews rozprawjała. Wona pochadźa ze Zjednoćeneho kralestwa, je germanistiku a francozistiku na University of Leeds studowała a je fachowča za němsku politiku a europske wuwića.
W pěstowarni w Budyšinje wustupi „mloko pijacy zmij“ w serbskej rěči – symbol za žiwy, ale wohroženy wšědny dźeń Serbow. Dwurěčne nadróžne tafle z mjenomaj „Bautzen“ a „Budyšin“ pokazuja na prezencu zapadosłowjanskeje mjeńšiny, kotraž hižo dlěje hač tysac lět we Łužicy eksistuje. Najebać politiske přewróty a měnjace so hranicy jeje rěč přetra, tola dźensa je tuta masiwnje wohrožena: Asimilacija, falowace daledawanje w swójbach a ultranacionalistiske prudźenja ju poćežuja.
Comic Mosaik wěnuje so wobsydlenju Berlina a Słowjanam
Magacin Mosaik nakładnistwa Steinchen für Steinchen skedźbnja lětsa měsačnje z wosebitej temu na swoje hłowne figury Abrafaxe, kotrež mjeztym hižo 50 lět agěruja. Čisło 597 september 2025 tematizuje rozestajenja mjez słowjanskimi a germanskimi wjerchami w kónčinje mjez Habolu a Sprjewju.
Před 850 lětami hrožeše wójna při bahnojtych pobrjohach rěki Sprjewja. Askanski markhrabja Albrecht a Jacza, wjerch Sprjewjanow, wojowaštaj wo móc. W boju wo namrěwstwo běše Jacza twjerdźiznu Braniborska při Haboli wobsadźił. Albrecht bě ju pozdźišo wróćo zdobył. Z tym pak wojowanja so njekónčachu. Albrecht měrješe so na swojej twjerdźiznje Spandau při zaliwje Sprjewje na přichodne rozestajenje. A Jacza měješe swoju rezidencu při niłkej Sprjewi w sydlišću Copnic (Köpenick).
Kedźbyhódne dohlady – a to cyle bjez klišejow
Štyri razy wob lěto „Lausitz Magazin“ wuchadźa a chce jako „magacin za rozsudźacych ludźi, towaršnosć a změnu strukturow“ skutkować. Nakład 10 000 eksemplarow darmotneho, ale naročnje wuhotowaneho časopisa na błyšćacej so papjerje nadeńdźeš druhdy samo při garderobje wobchodow za drastu. Hłownu temu lětušeho lěćneho wudaća prezentuja na titulnej stronje pod hesłom „SORBISCH MODERN“, z přidawkom „zboka drasty a nałožkow“. Magacin so drje prawidłownje serbskim temam na seriozne a sensibelne wašnje wěnuje, ale aktualne wobšěrne rozprawnistwo wo „pokładźe Łužicy“ je dotal bjezdwěla wjeršk.
„Z Mělníka do Ralbic“
Abonentam w Serbach je dóšło nowe čisło Praskeho časopisa Česko-lužický věstník, kotrež Praske towarstwo přećelow Serbow (SPL) wudawa. Je to zapozdźene wudaće za cyłe lěto 2023 ze 72 stronami. W zawodnych słowach zamołwitaj redaktoraj Lukáš Novosad a Eliška Oberhelová pisataj, zo je to tuńšo hač lětnje dźesać čisłow, kaž bě to hač do lěta 2020 praksa. Korony dla a tež tohodla, zo bě Radek Čermák funkciju zamołwiteho redaktora złožił, su prawidłowne wudawanje přetorhnyli.
Pisaja wo jutrach
Wo aktiwnych čłonach Rotaryje
Hamburg (ML/SN). Dwurěčne městne mjeno Rotary-cluba Budyšina skedźbnja hižo na jeho wosebitosć – na serbskosć. Tak započa so zajimawy přinošk wo tutym zjednoćenstwje sprjewineho města w lětušim decemberskim wudaću magacina za Němsku a Awstrisku „Rotary“, kotryž wuńdźe w Hamburgu. W nim předstaja jadriwje šěsć tajkich klubow, mjez druhim nimo „RC Wien – Franz Schubert“ tež klub „Bautzen-Budyšin“. Do jeho předewzaćow słušeja nimo podpěry za hospic, za stawizniski projekt wo Budyskim měrje lěta 1018 a za lěsnu wučbnu šćežku wosebje serbske temy.
„Wot załoženja w lěće 1992 přiwza klub prawidłownje angažowanych čłonow mjeńšiny. W zańdźenych lětach spěchowaše klub přiswojenje typiskich instrumentow ludoweje skupiny kaž dudow a huslički w hudźbnej šuli. Z podpěru darow Rotary-cluba podpěrachu tež nutřkowne wuhotowanje tachantskeje cyrkwje, kotraž so jako simultany Boži dom dweju konfesijow wužiwa. Stajnje, jeli so tole hodźi, zapřijeja tradicije a projekty Serbow do žiwjenja kluba“, pišu w magacinje „Rotary“.
Kralowna žonopa dwurěčna
Berlin (ML/SN). „Młoda žónska a lubowarka žonopa“ – pod tutym titlom rozprawješe Berlinski tydźenik Super illu w swojim najnowšim wudaću w cyłostronskim přinošku wo wuzwolenju Vievien Lenzec za Budysku „Kralownu žonopa“. „Za jeje wuzwolenje sobu rozsudny bě jeje serbski pozadk, rozłoži měšćanski pisar. Přez wopyt serbskeje zakładneje šule rodźena Budyšanka serbsce rěči, móže tež hosći w tutej rěči powitać. Tole njeje wuměnjenje za tajke zastojnstwo, ale je bonus.“ Takle pisa Super illu wo wuprajenju měšćanskeho pisarja Albrechta Ludwiga, kiž je zawjedźenje „kralowny žonopa“ namjetował a zwoprawdźił.
Vievien Lenzec budźe nětko dwě lěće město Budyšin a jeho znaty žonop w zjawnosći reprezentować. Nastawkej su přidate tři barbne fota wo nowej kralowni na Mosće měra, w pozadku Michałska cyrkej, wo jeje krónowanju přez wyšeho měšćanostu Karstena Vogta (CDU) a foto wo rejowarjach a rejowarkach Serbskeho ludoweho ansambla na lětušim Staroměšćanskim festiwalu.
Hosći rady po Romje přewodźa
Rom (SN). Katolski časopis Tag des Herrn předstaja w swojim wudaću w juniju 2024 kapłana Floriana Mróza. Šefredaktorka Dorothee Wanzek je 34lětneho serbskeho duchowneho, kiž pisa w Romje runje swoje doktorske dźěło wo cyrkwinskim prawje, wopytała.
Awtorka wopisuje skromne žiwjenje Floriana Mróza, kotryž bydli wot lěta 2020 zhromadnje ze 22 dalšimi duchownymi, kotřiž pochadźeja z jědnaće wšelakich krajow, w kolegu Santa Maria dell‘ Anima njedaloko sławneje Piazza Navona a starym měsće Roma.
Hišće mjezynarodniše je žiwjenje na bamžowskej uniwersiće Gregoriana, na kotrejž Florian Mróz studuje. Kubłanišćo je pěši jenož štwórć hodźiny wot kolega zdalene. Mnohostronskosć a uniwersalita cyrkwje na 34lětneho přeco hišće wulki zaćišć wukonjatej, wón rozprawja.
Jako jenički student z wuchodneje Němskeje Florian Mróz tež rady wopytowarjow z domizny po Romje přewodźa.
Přeproša na swjedźeń demokratije
Najnowše, mjeztym 29. wudaće Łužiskeho magacina wěnuje so mjez mnohimi na Łužicu so poćahowacymi temami wusahowacemu podawkej: 1. Choćebuskej Welcome Party „Klěb a sol“, kotraž ma so 28. meje w nutřkownym měsće Choćebuza wotměć. Čitarjo zhonja w tym zwisku, zo je hesło „Klěb a sol“ serbskeho, respektiwnje słowjanskeho pochada. Tekle witaja hišće dźensa swojich hosći z wjacorych krajow. Event zahaja w 16 hodź. na Starych wikach z koparskimi mišterstwami w kickerowanju. Na nich wobdźěla so wjacore mustwa Choćebuskich zawodow. Ze swojimi stejnišćemi prezentuja so Agentura za dźěło a hórniske předewzaće LEAG hnydom w susodstwje. Tam informuja wo wukubłanskich a powołanskich perspektiwach. Njedaloko toho zahaja runočasnje pisanu milu demokratije wosrjedź bulwara pěškow. Hosći chcedźa tam z chlěbom a selu witać. Z toho nastać ma zhromadny piknik, wšako móže kóždy něšto sobu přinjesć. Měšćanske iniciatiwy postaraja so ze swojimi aktiwitami wo pisany wobraz.
Zběra tajne a pozabyte nałožki
Andreja Pawlikowa je wočiswědka. Tak znajmjeńša pomjenuje ju Fabian Hillebrand w powěsćowym magacinje Der Spiegel z 28. měrca 2024. Pod titulom „Mnohe nałožki so tajnje wotměwaja“ rysuje wona swoje nazhonjenja a dopóznaća wo žiwjenju z kulturu Serbow a jich wosebitych jutrownych tradicijach. 57lětna serbska muzejownica naspomni, zo chce w jutrownej nocy z fotoaparatom po Łužicy pućować – wšako so mnohe nałožki skradźu w času dnja, w kotrymž turisća hišće po puću njejsu, wotměwaja. Su to na přikład: jutrowne spěwanje, chodźenje po jutrownu wodu, jutrowne třělenje abo jutrowne tryski – tu blokuja młodźi mužojo durje do statokow holcow, za kotrymiž so žedźa. W swojim přinošku wopisuje Hillebrand jutrowne jěchanje a mjenuje wšelake techniki debjenja jutrownych jejkow w Serbach. Pawlikowa praji, zo je hišće wo wjele wjace jutrownych nałožkow, tež dawno pozabytych. Tute wona „zběra“.
