Z wudaća: septembera 2018

Tuchor w Budyšinje je wjace hač pohrjebnišćo. Tu móžeš tójšto wo měšćanach minjenych lětstotkow zhonić, kotřiž su spomóžnje za město skutkowali. Swój posledni wotpočink maja tam tež mnozy wuznamni Serbja, kaž na přikład farar Michałskeje wosady Handrij Lubjenski (naš wobraz). Tule wědu posrědkuje rady Dietmar Kaul hromadźe z wokrjesnej ludowej uniwersitu we wobłuku wodźenja po Tuchorju. ­Wučer domiznowědy bě w nim zažny zajim za stawizny města zbudźił, a tuž so mjez historiskimi rownišćemi derje wuznawa. Štóž so za to zajimuje, móže so jutře, ­sobotu, w 9 hodź. na tajkim wodźenju wobdźělić. Foto: SN/Hanka Šěnec

Berlin (dpa/SN). Nawodźa na wulkej koaliciji wobdźělenych stron přestorča swój rozsud wo přichodźe prezidenta wustawoškita Hansa-Georga Maaßena na přichodnu wutoru. Na to su so zwjazkowa kanclerka Angela Merkel (CDU), předsydka SPD Andrea Nahles a předsyda CSU Horst Seehofer wčera wječor na krizowym posedźenju w kanclerskim zarjedźe dojednali. Wobdźělnicy rěčachu wo „dobrej a chutnej“ rozmołwje, bjeztoho zo bychu nadrobnosće zdźělili.

Płunowód rozbuchnył

Boston (dpa/SN) Po hawariji płunowoda su so w Bostonje w zwjazkowym staće USA Massachusetts wjacore domy zapalili. W tym zwisku dóńdźe tež k rozbuchnjenjam. Při tym je młoda žona žiwjenje přisadźiła. Tři wosoby so zranichu. Policija rěčeše wo 70 potrjechenych chěžach. Zamołwići namołwjachu wšitkich wobydlerjow, kotrychž domy su płunowej syći zastaraćela Columbia Gas přizamknjene, swoje domy wopušćić. Mjeztym su w cyłej kónčinje tež milinu wotpinyli. Dźesaćitysacy ludźi su potrjechene.

Sankcije EU po prawje

W Zagorskim muzeju rjemjesła a přemysła zajutřišim, njedźelu, lětušu sezonu ­zakónča. Hižo w 10 hodź. tam wrota muzeja wotewru, zo móža sej zajimcy sta­rodawne a nimale zabyte rjemjesła zbližić. Čłonojo spěchowanskeho towarstwa kaž Hartmut Lehnigk (srjedźa) wopytowarjam nadrobnosće rozłoža. Foto: Joachim Rjela

Berlin (dpa/SN). Ruski wonkowny minister Sergej Lawrow je so dźensa w Berlinje z wonkownym ministrom Heikom Maasom (SPD) zetkał. Wobaj chcyštaj mjezynarodne problemy a połoženje w Syriskej wobrěčeć. Wčera bě Maas nowinarjam připowědźił, zo chce wojerskej wulkoofensiwje přećiwo poslednjemu zepěranišću syriskich zběžkarjow w Idlibje zadźěwać, zo njeby k humanitarnej katastrofje dóšło. W potrjechenej kónčinje bydla tři miliony ludźi. Ruska Syriskej w boju přećiwo zběžkarjam pomha. Hač budźe Němska nowonatwar Syriskeje po wójnje pjenježnje podpěrać, Maas rjeknyć nochcyše. Wón wobstawa na demokratiskich wólbach.

Kuwerty z pjenjezami su wjacori woby­dlerjo Mannheima w swojich listowych kašćikach našli. Ludźo su policiji cyłkownje štyri wobalki w wjacorymi tysacami eurow přepodali. Wotpósłarja listow njeznaja. Policija tuka, zo je duchownje zamyleny čłowjek kuwerty rozdźělował. Policija wobydlerjow prosy, jej pjenjezy přepodać, dóstanu-li dalše tajke posyłki. Snano móže wobsedźerja zwěsćić a jemu pjenjezy wróćić. Jeli so to njeporadźi, maja ludźo prawo na namakanske myto.

Strachoćiwej šoferce z Nižozemskeje su policisća w Hamburgu pomhali. Žona bě jim napadnyła, dokelž swoje awto po hoberskim Köhlbrandowym mosće wróćo storkaše. Zastojnikam wona rozłoži, zo so wysokosće njesměrnje boji a sej doprědka přez móst njezwěri. Jedyn ze zastojnikow sydny so za wodźidło a je z awtom po 53 metrow wysokim mosće dale jěł.

Berlin (dpa/SN). Po debatach wo podawkach w Kamjenicy a Köthenje a po wuprajenjach šefa zwjazkoweho wustawoškita Hansa-Georga Maaßena zhubja unija po najnowšim naprašowanju mjez wolerjemi na nahladnosći. Bychu-li přichodnu njedźelu wólby zwjazkoweho sejma byli, by unija CDU/CSU jenož hišće 30 procentow hłosow dóstała. To je rekordnje niski staw, dołhož „politbarometer“ sćelaka ZDF naprašowanja přewjeduje. SPD by so na 20 proc. polěpšiła, Zeleni bychu na 16 proc. postupili. AfD by dwaj procentaj ­přisadźiła a 15 procentow měła. FDP by na sydom proc. spadnyła. Lěwica by dale pola wosom procentow hłosow wostała.

Berlin/Kerpen (dpa/SN). Zwada wo brunicowy rewěr Hambachskeho lěsa pači wot zwjazkoweho knježerstwa zasadźenu tak mjenowanu wuhlowu komisiju. „Hambachska brunicowa jama ma wšitke dowolnosće a bu dotal we wšitkich sudniskich instancach wobkrućena“, rjekny čłon komisije Eric Schweitzer, prezident Němskeho industrijneho a wikowanskeho zwjazka, nowinarjam. „Toho- dla je w prawniskim staće konsekwentne, zo smě energijowy zastaraćel RWE brunicowu jamu dale wužiwać.“

Policija je wčera w Hambachskim lěsu započała domy na štomach wotstronić, kotrež běchu sej tam wobswětoškitarjo a přećiwnicy brunicy natwarili. Akciju, jednu z najwjetšich policajskich zasadźenjow minjenych lět, chcychu dźensa zakónčić. Aktiwistam wumjetuja, zo njewotpowěduja domy na štomach twarskim předpisam, dokelž nimaja schód. Energijowy koncern RWE chce nazymu wulke dźěle lěsa pušćeć, zo móhł brunicowu jamu rozšěrić.

Kandidaća za komunalne wólby w Pólskej z naročnymi programami

Waršawa. Pólska hotuje so na komunalne wólby. Dnja 21. oktobra maja woby­dlerjo kraja wo znowawobsadźenju měšćanskich a gmejnskich parlamentow kaž tež wo měšćanostach a wjesnjanostach rozsudźić. To brizantne na tym je: Při minjenych wólbach 2014 bě tehdy knježaca liberalna Wobydlerska platforma nimale po cyłym kraju dobyła. Nětko pak chce narodnokonserwatiwna strona Prawo a sprawnosć (PiS), kotraž wot lěta 2015 knježi, móc tež na komunalnej ­runinje přewzać. Zo bychu přichilnosć wolerjow zdobyli, so kandidaća hladajo na wólbne přilubjenja runjewon wubědźuja. Hižo rěča medije wo „festiwalu přilubjenjow“.

Přećiwk njemóhł wjetši być: Tak mjenowana wuhlowa komisija zwjazkoweho knježerstwa wuradźuje wo móžnym terminje za kónc zmilinjenja brunicy. Runočasnje pak postupuja w Hambachskim lěsu z hoberskim policajskim zasadźenjom přećiwo aktiwistam, kotřiž štomy wobsadźeja a tak přećiwo planowanemu zničenju lěsa na dobro bliskeje brunicoweje jamy protestuja. To dopomina mje na čas, jako wobydlerjo Rogowa takrjec hač do poslednjeho wokomika přećiwo wotbagrowanju swojeje wsy wojowachu. Pomhało wšak to ničo njeje. Podobnje drje so tež aktiwistam póńdźe. A stat ničenje přirody aktiwnje podpěruje a někajke skurilne twarske předpisy wukramosća. Přećiwo argumentej, zo samotwarjene domy na štomach twarskim zakonjam njewotpowěduja, dokelž nimaja schód, tež najchrobliši aktiwist žanu šansu nima. Čłowjek móhł so tomu smjeć, njeby-li wěc tak chutna była. Marko Wjeńka

LĚTUŠE LĚĆO je po informacijach Praskeho Klementinuma, zaměstnjeneho njedaloko Karloweho mosta, tak ćopłe było kaž hišće nihdy w stawiznach tuteje najstaršeje čěskeje wjedroweje stacije, w kotrejž temperaturu počasow bjez přetor­hnjenja měrja wot lěta 1775. Tam registrowana přerězna ­ćopłota 22,7 stopnjow celsija je najwyša w minjenych 244 lětach. Dotalny rekord najćoplišeho lěća dźeržeše lěto 2003 z přerěznej ćopłotu 22,4 stopnjow, slědowane wot lěta 2015 z 22,3 stopnjemi celsija za měsacy junij, julij a awgust. To zdźěleja čěske medije, kotrež powołuja so na mjenowany hydrometeorologiski institut.

Tři najćopliše lěća minjenych 244 lět su potajkim w nětčišim lětstotku byli, a to hladajcy na jeho započatku. Sobudźěłaćerjo Klementiniuma dyrbjachu zawěrno hłuboko ryć, zo bychu štwórte najćopliše lěćo nadešli. Hakle z lětom 1834 zwěsćichu je z přerěznej ćopłotu 22,1 stopnjow. Z přerěznymi 22 stopnjemi steji lěto 1811 na pjatym městnje a lěto 2017 z 21,7 stopnjemi celsija na šestym. Hladajo na cyły kraj je lětuše horce lěćo z přerěznej temperaturu 19,3 stopnjow celsija było najćopliše wot lěta 1963 sem.