Z wudaća: štwórtk, 18 apryla 2019

Foće: Maik Brězan

Kóžde lěto kročimy z dźěćimi Pančičanskeje pěstowarnje, kotraž je w nošerstwje Křesćanskeho-socialneho ku­błanskeho skutka Sakskeje, křižowy puć w cyrkwi klóštra Marijineje hwězdy. Tak tež lětsa zaso činjachmy.

Napjeće słuchachu dźěći na słowa a wuwjedźenja knjenje Clausenoweje, wšako je jich zajim na Jězusowym žiwjenju a ćerpjenju njepřestawajcy wulki. Kóžde dźěćo pomhaše jednotliwe stacije Jězusoweho ćerpjenja wobrazliwje wu­ho­tować. Tak kładźechu krónu z ćernjow, napodobnichu pótne rubiško a njesechu spasleny křiž k jednotliwym ­sta­ci­jam. Swěčka – symbol wěčnosće, nas při kročenju ­pře­wo­dźeše. Puć Jězusoweho ćerpjenja sym­bo­lizowa­chu wobrazy. Z modlitwu a spěwom křižowy puć zakónčichmy.

Zapłać Bóh tón Knjez wuprajamy z cyłeje wutroby knjeni Clausenowej, kotraž nas hižo wjele lět tak nutrnje pře­wodźa.

Kubłarki dwurěčneje pěstowarnje Pančicy-Kukow

Foto: Borbora Šeferowa
W Smjerdźečanskim swójbnym kubłanišću LIPA su starši swojim dźěćom stawiznu wo wósliku a jutrownym zajacu předstajili. Šěry mały wóslik tepta po swěće. Hiba so ze zadkom, kaž so jom chce. IA, IA, IA, IA, IA, IA, IA, IA … Tak witaše wóslik słónčne nalětnje wjedro. Jutrow­ny zajac dari jemu něko­­tre pisane jejka, a tón so přewšo wjese­leše. Tuž chcyše hišće raz zaspě­wać. To pak běše ju­trow­nemu zajacej přewjele a tak spěšnje dale ska­kaše. Wšako měješe hišće wjele pisanych jejkow k jutram schować. Stawizna je so dźěćom jara lubiła. Wšitcy přitomni sej jutry přejachu, zo zajac tež jich swójby z pisanymi ju­trow­nymi jejkami překwapi. Borbora Šeferowa

Jutrownu trawu, kotrež korbiki a šklě debja, móžeš sej sam ćahnyć. Wzmi sej sudobjo a pjelń je z pjeršću. Wobstaraj sej pšeńcu a wusyj zornjatka husće na pjeršć. Přilij trochu wody! Staj sudobjo nutřka před wokno! Na wuslědk dołho čakać njetrjebaš. Hižo bórze wuwija so stwjelca čerstweje trawički. A hižo tydźeń pozdźišo, móžeš sudobjo z jejkami abo słód­ko­sćemi debić!
Fota: Bianka ŠeferowaWjele wjesela!

Namakaj dźesać rozdźělow
Ilustraciji: Christin Lukašowa

Dźěći pytaja na zahrodźe za překwapjenkami, kotrež je jutrowny zajac schował. We wobrazomaj smy zmylki zatwarili. Tuž móžeće so tež wy, lube dźěći, na pytanje podać. Namakaće 10 rozdźělow?

Ilustracija: SN/Hanka ŠěnecJejka kosa su módre, sykorki swětłošěre z brunymi dypkami a jejka zyby (Fink) su blědolila. Kotru barbu pak maja jejka kokule, njehodźi so tak jed­norje prajić. Wone su mjenujcy cyle wše­la­kore. Kokula njeje docyła po ni­kim. Wona wróći so k nam nalěto po přerěznje 4 000 kilometrach lěta jako jedyn z poslednich ća­hawych ptakow. Ale hi­žo srjedź awgusta wona potom zaso jako jedna z prěnich do swojeho afriskeho zym­skeho kwartěra wotleći. Je móž­no, zo tohodla sama žane hnězdo njetwa­­ri, ale nanjese swoje wosom, dźewjeć jejkow do cuzych hnězdow, a to kóžde do druheho. Jelizo w hnězdźe hižo jejko leži, tak je cyle jednorje won ćisnje. Hdyž so wobsedźer hnězda, tak mjenowany hosćićelski ptačk wróći, tón zwjetša ničo wo tym njepytnje. Kokuline jejko je drje přeco tróšku wjetše, hewak pak nimale podobnje wupada. Kokule su mjenujcy móhł­rjec specializowane. Jedne njesu swoje jejka jenož do hnězdow wišplika (čerwjena wopuška Gartenrotschwanz), a te su tež módre kaž pola njeje. Druhe wužiwaja zaso jenož hnězda sknadźa (Goldammer) a njesu kaž wón šěre jejka z brunymi dyp­ka­mi.

Ilustracija: Christin Lukašowa

Hódančko Wěš, do kotreje z wotpowědnych dźěrkow so jejka kuleja? Wzmi sej pisak a wuspytaj!

Foto: Carmen Schumann
Nałožk jejkakulenje w Budyšinje hižo dlěje hač 400 lět pěstuja a je nimo křižerjow a debjenje serbskich jutrownych jejkow jedna z hłownych atrakcijow města w jutrownym času. Na Budyskim Hrodźišku wysoko nad Sprjewju napřećo Budyskemu staremu městu so podawk kóžde lěto wotměwa. Prěni raz w někajkich zapiskach jewił je so nałožk hižo 1550, při čimž so prawidła stajnje zaso měnjachu. Prjedy su skerje dźěći z bohatych swójbow jejka abo podobne twory horu dele kulili, hdźež su je chudše dźěći popadnyli. Trochu pozdźišo su so wšitcy zhromadnje na zarjadowanju wobdźělili a warjene jejka, jabłuka abo dalše kulojte wudźěłki po Hrodźišću dele kuleli. Dalše dźěći z Budyšina a wokoliny spytachu je popadnyć. Tamna warianta w běhu časa bě, zo dźěći syre jejka po horje dele kulachu. Dobyćer bě tón, kotrehož jejko njewobškodźene proceduru přetra, so najdale kuleše, abo tón kiž měješe na kóncu wubědźowanja hišće najwjac njerozbitych jejkow w swojim korbiku. Bianka Šeferowa

Enrico Beckel ze swěrnymi pomocnikami pjeć lět na jónkrótnej luksusowej limuzinje „šrubował“

Při najrjeńšim nalětnim wjedrje sedźimoj z fotografom w oldtimeru a smój po puću z Chelna přez Chasow a Radwor zaso wróćo. Božedla njeje to někajke „stare awto“, ale „tón jónkrótny“ Maybach z lěta 1937. Jeho wobsedźer a naju šofer je Enrico Beckel, pódla kotrehož sedźi jeho mandźelska Klawdija (rodźena­ Suchec z Radworja). Njemóžeš scyła ze słowami wopisować, kajki je to zaćišć, so z tajkej luksusowej limuzinu po serbskim kraju kolebać dać.

Jeli sej něchtó mysli, zo je tón, „kiž dźensa Maybach wobsedźi“ – tajki płaćeše w 30tych lětach 22 700 reichsmarkow – „z milionarom“, da so chětro myli. Prawje pak je, zo je Beckelec najrjeńše, najwjetše a najdrohotniše luksusowe awto 20. lětstotka po zdaću jeničke na wuchodźe Němskeje, kotrež tu po dróhach jězdźi.

Rentnar a što potom – wuměnkarsku swobodu wužiwać abo wužadanje přiwzać (22)

Někotři njemóža so tohole časa dočakać, tamni zaso nochcedźa scyła na njón myslić – na zastup do renty. Kajke maja wuměnkarjo wjesela abo starosće, to ze seriju „Rentnar a što potom?“ bliže wobswětlamy.

Wotydźenja je mała nawjes před kulturnym domom w Smjerdźacej zwjetša zaparkowana. Tomu bě tež srjedź měrca tak, jako rozhladowaše so tam šoferka za móžnosću, swoje awto wotstajić. Wuhladawši wuske swobodne městno wona tam wušiknje wróćo zajědźe a zaparkowa. Z awta wulěze Lucija Lanzyna, kotraž je w měrcu 80. narodniny swjećiła.

Dźěłarnja sedłarja Handrija Krala w Kamjenej pola Radworja wuprudźa atmosferu manufaktury, kaž ju dźensa lědma hišće něhdźe nadeńdźeš. W poměrnje małej, ale praktisce zarjadowanej rumnosći porjedźa a ponowja Handrij Kral křesła a podobne meble. Zhotowja a wuporjedźa pak tež křižerski grat a cylindry. Runje z tym měješe wón w dojutrownym času wosebje wjele dźěła.

Kelko křižerskich gratow je 57lětny Handrij Kral w běhu swojeho powołanskeho žiwjenja hižo zhotowił, wón ličił njeje. Trochuje pak, zo bě jich hač do 120. Hižo 1982 bě wón prěni grat twarił, wě so Kamjenjan dopominać. Při tym nasta přeće, tajke dźěło powołansce wukonjeć. Za čas NDR pak jemu rjeknychu, zo „stat tajke něšto njetrjeba“. Nawukny tuž powołanje sedłarja a tapecěrarja a jako tajki tež dźěłaše. Nawuknył bě wón zajimawe powołanje w Hohlfeldec předewzaću pod Budyskimi Šulerskimi wrotami. Dźensa mjenuje so wón mišter za wuhotowanje rumnosćow.