Z wudaća: štwórtk, 18 apryla 2019

Loni bě měšćanski zarjad w Nürnbergu dał wosebity nuznik za psow instalować. Přestrjeń je z pěska a něhdźe dźesać kwadratnych metrow wulka, štož płaćeše 2 000 eurow. Snadneho wužiwanja dla pak budźe hajzl nětko po jeno jednym lěće zaso wottwarjeny. Město toho zasyłaja płoninu z trawu. Kaž zarjad zdźěli, njejsu čujomne polěpšenje zwěsćili. Eksperiment, po cyłej Němskej jenički tajki, je potajkim zwrěšćił.

Wosebitu oazu maja sydom dźiwich wjewjerčkow w Berlinje. Terasa na třěše doma skića najlěpše wuměnjenja. Wo to postarał je so Frank Wilde, kotryž při­hotuje jim worješki a snack z wšelakich družinow zeleniny. Na swojej Facebook-stronje wozjewja wón wšědnje nowe dožiwjenja wjewjerčkow. Kóžda z nich wšak ma wosebity charakter. Mjeztym su zwěrjata hižo znate a dosć prominentne.

Funchal (dpa/SN). Wopory njezboža z busom na portugalskej kupje Madeira pochadźeja z kónčinow po wšej Němskej, zdźěla tamniši hotel, w kotrymž turisća přebywachu. To njebě jedna skupina, ale dowolnicy, kotrež su sej we wšelakich časach na kupu dojěli. Zhromadnje chcychu do hłowneho města kupy­ Funchal wječerjeć jěć. Po puću pak je bus něhdźe we 18.30 hodź. z dotal nje­znatych přičin znjezbožił, so wjace króć přećisnywši horu dele sunył a na třěchu chěže padnył. Po dotalnych informacijach je 29 sobujěducych zemrěło, jěd­naće muži a 18 žonow w starobje wot 40 do 50 lět. Portugalska nowina Observador rozprawješe, zo bě cyłkownje 57 ludźi w busu. Dotal je znate, zo su dalši 27 turisća zranje­ni.

Klěśišća (SN/BŠe). Mjeztym wosmy raz spožča Łužiska hospodarska iniciatiwa (WiL) wědomostne transferne myto, přičimž dźe wo wosebite zhromadne projekty wědomosće a hospodarstwa. Minjenu póndźelu su lětuše kooperacije mytowali. „Jury móžeše so jenož ćežko rozsudźić, wšako maja zapodate projekty jara dobru kwalitu. Dźak słuša tuž wšitkim wobdźělnikam wubědźowanja“, rozłoži jednaćel WiL Michael Schulz na mytowanskim zarjadowanju w Klěśišćach (Klettwitz).

Pólska wopomina lětadłowu katastrofu w Smolensku z lěta 2010

Waršawa. Kaž w minjenych lětach su Polacy tež lětsa 10. apryla z mnohimi za­rjadowanjemi lětadłowu katastrofu w ruskim Smolensku wopominali, při kotrejž bě lěta 2010 tehdyši pólski prezident Lech Kaczyński z 95 dalšimi ludźimi žiwje­nje přisadźił. We Waršawje wotmě so na Naměsće Piłsudskeho wulka Boža mša z wodźacymi zastupnikami politiki a towaršnosće. Za wołtarjom běchu wobrazy wšitkich woporow připrawjene, ko­trychž mjena su kaž kóžde lěto předčitali. W swojej narěči bě Jarosław Kaczyński, předsyda knježaceje narodnokonserwatiwneje strony Prawo a sprawnosć (PiS), tónraz skerje moderatny. Hewak bě wón stajnje zaso zjawnje twjerdźił, zo bě njezbožo we woprawdźitosći atentat.

Bohudźak njejsym hišće ženje do situacije přišoł, zo bych w někajkim nuznym padźe cuzu krej trjebał. Hdyž pak wšědnje rozprawy policije wo ćežkich njezbožach čitam, móžu sej derje předstajić, kak husto je darowana krej při operacijach w chorowni trěbna. Móhł sej tež derje předstajić, zo dyrbjachu tym, kotřiž su wčerawše ćežke busowe njezbožo na Madeira přežiwili, z cuzej kreju pomhać. Tohodla mam stajnje dobre začuće wěsteje spokojnosće, hdyž sam krej daruju, zo na te wašnje něko­mu pomham. Tele začuće mějachu zawěsće tež wšitcy ći, kotřiž su wčera w Pančicach-Kukowje krej darili. Njeje zawěrno samozrozumliwe, sej do žiłki kałnyć dać, zo móhła z njeje krej do plastoweje tity ćec. Tuž słuša tež wša česć tym, kotřiž to hižo dołhi čas činja, wo čimž dźensa na lokalnej stronje rozprawjamy. Tajku formu njesebičneje pomocy njemóžeš dosć wuzběhować, ćim bóle hdyž jedna so samo wo jubilej. Marian Wjeńka

Cyril Pjech z Berlina wupraja swoje mysle­ k nastawkej w SN z 9. apryla „Tak žane bydlenje njenastanje“:

Naše bydlenje w centrumje zapadneho Berlina słušeše mnohe lěta hudźbnikej, kiž bě dom wot swojeho nana zdźědźił a njewobhladowaše jón po wšěm zdaću jako móžnosć wuklukowanja ludźi. Skerje nawopak, jednoho dnja přińdźe blidar a rjekny, zo zatwari nam nowe durje na balkon – njeběchmy to skazali –, a podruž so njepowyši! Na to naš wob­sedźer dom předa, a nowy wobsedźer je podruž mjeztym dwójce zwyšił – kóždy raz wo 15 procentow. Wobnowił pak ničo njeje, hačrunjež je dom stary. Powyšenje je potajkim za noweho wobsedźerja ryzy profit. Wo tajki wšak wjetšim koncernam dźe, kotrež wobsedźa tysacy bydlenjow. A tajki koncern chce jenož profit a jón nihdy njepomjeńši, to by přećiwo zakonjam kapitalizma było. Kajki fantast je sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU), hdyž twjerdźi, zo so podruže zniža?

Bratislava (SŽ/K/SN). Njewočakowane wuwiće w najwjetšim kriminalnym padźe Słowakskeje: Nastupajo zamordo­wanje přepytowaceho nowinarja Jána Kuciaka a jeho přećelki Martíny Kušniroveje su dotal něhdyšeho policista To­máša Szaba za skućićela měli. Nětko pak so kriminalistam-přepytowarjam něhdyši wojak Miroslav Marček wuzna, zo bě wón wobeju zatřělił. To piše Dennik N, powołacy so na sćelak RTVS. Dennik N mjenuje Marčekove přiznaće „překwapjacy wokomik“. Dotal wobhladowachu Marčeka jako šofera awta, z kotrymž je mordarja wozył. Oficialnje pak tale wersija donětka njebu wobkrućena.

Do zamordowanja Kuciaka a Kušniroveje je pjeć wosobow zaplećenych: Marček, Szabó, Alena Zsuzsová, Zoltán Andruskó a předewzaćel Marian Kočner. Za poměrnje wěste so ma, zo bě Kočner – wón je druheho delikta dla w přepytowanskej jatbje – nadawk k zamordowanju Kuciaka dał. Wo nim bě nowinar rešeršował a w swojich přinoškach jeho zwiski z italskej mafiju wotkrył. Kuciakej hrožeše Kočner na to wospjet telefonisce z „wotpłaćenjom“, dotal pak wón wšitko zaprěwa.

W Budyskej Serbskej kulturnej informaciji (SKI) budu ćichu sobotu zawěsće hišće raz tójšto hosći, kaž minjene dny, witać móc. Wot 10 hodź. předstaja­ tam debjenje jutrownych jejkow w tradicionalnych serbskich technikach. Bjarnat Cyž zajutřišim dopołdnja­ wopyto­warjam města a dalšim rozkładźe, što woznamjenja „z křižerjom być“. Foto: SN/Hanka Šěnec

Dźens tydźenja swjećachmy w Smolerjec kniharni premjeru wosmeho wudaća rjadu­ „Paternoster“, w kotrymž wozjewjamy prawidłownje teksty našeho pisaceho doro­sta. Awtorki a awtorojo nowostki su Anna­maria Hadankec, Judith Handrikec, Božena Hojerec, Kira Hrjehorjec, Cecilija Neterec, Halina Pohončec, Julia Šnajderec, Luiza Šubertec, Clemens Bobka, Fabian Brycka, Michał Donat, Damian Dyrlich a Pětr Dźisławk. Wšitcy běchu sej z basnju abo powědančkom myto Literarneho wubě­dźowanja LND a Załožby za serbski lud 2017 zdobyli.

Wubědźowanje wotměwa so kóžde druhe lěto a je so tak móhłrjec hódna literarna kowarnja stało. Stajnje znowa smy jako jury překwapjeni, kajke krasne teksty naši młodźi pisaja, kelko hłuboko sahacych, druhdy samo nimale filozofiskich myslow so w nich wotbłyšćuje. Zdźěla su teksty jara chutne, ale w někotrych jewi so tež tójšto humora. Wokřewjaca je młodźinska lochkosć, kotraž z nich prudźi.

Ćichi pjatk, hornjoserbsce

11:00 Aktualna štwórćhodźina z powěsćemi a nowosćemi tydźenja

11:15 Tradicionalne hudźbne wusyła­nje ze „Serbskim rekwiemom“

12:00 Nabožne wusyłanje

(superintendent Jan Malink)

po tym  hudźba

delnjoserbsce

12:30  Nabožne wusyłanje

(Till Wojto)

12:40 Pasionske spěwanje z chórom Łužyca w Dešnje

13:00 Wo serbskich narownych kamjenjach

13:30 Hudźba na ćichi pjatk

13:40 Kulturne poručenja

13:45 Pokazka na jutrowny delnjoserbski radijowy program a gratulacije

Jutrownička, hornjoserbsce

11:00 Wo přihotach na jutry a informacije ke křižerskim procesionam a hudźba

11:15 Oratorij „Nalěćo“ Korle Awgusta Kocora a Handrija Zejlerja

12:00 Nabožne wusyłanje

(dr. Jens Buliš)

po tym  zbožopřeća

delnjoserbsce

12:30 Nabožne wusyłanje

(Manfred Hermaš)

12:40 Jutrowne spěwanje w Mosće, přinoškaj wo jutrach we Łužicy a Makedonskej

13:00 Tematiske wusyłanje „Zajimawostki wo křćeńcy“

po tym  gratulacije

Jutry póndźelu, hornjoserbsce

11:00 Witanje z hudźbu a aktualne informacije wo jutrownym kóncu tydźenja