Z wudaća: wutora, 15 oktobera 2019

Najwyše španiske sudnistwo nawodow hibanja njewotwisnosće zasudźiło

Madrid (dpa/SN). W runje tak historiskim kaž tež wjele diskutowanym sudniskim procesu přećiwo nawodam katalanskeho separatistiskeho hibanja su dźewjeć wobskorženych k wjelelětnemu jastwu zasadźili. Najwyše Madridske sudnistwo je jich wčera zběžkarstwa dla k jastwu mjez dźewjeć a třinaće lětami zasudźiło. Nimo toho maja zakaz, za čas jatby zastojnstwo wukonjeć. Jednanje bě w Španiskej razne emocije zbudźiło a je jedne z najwažnišich po přechodźe Španiskeje z diktatury pod generalom Francom k demokratiji w 70tych lětach.

Z njewšědnym wopodstatnjenjom je Düsseldorfska policija awto sćazała: Ze złoćanej barbu pomolowany wóz móhł za nadróžny wobchad přejaskrawy być, zdźěli rěčnik policije. Zastojnikam bě SUV njedźelu při kontroli přećiwo naduwakam, kotřiž njetrjebawšo po měsće tam a sem jězdźa, w centrumje města napadnył. Nětko ma fachowc pruwować, hač złoćana barba druhich slepi. 30lětny šofer dyrbješe pěši domoj hić.

Fatalne misnjenje: Njeznaty je we westfalskim Hammje durje bydlenja namócnje wułamał a so zadźiwaneho wobydlerja za swojej žonu prašał. Jako zadobywar pytny, zo steji we wopačnym bydlenju, so wospjet pola 37lětneho wobydlerja zamołwi, policija zdźěli. Na to muž ćekny. Policija nětko za njeznatym pyta a přepytuje ranjenja domjaceho měra a wobškodźenja wěcow dla.

Wjetši drje njemóhł chaos być, kiž je prezident USA Donald Trump na sewjeru Syriskeje načinił: Z cofnjenjom ameriskich wojakow z tuteje kónčiny je wón Kurdow jako dotalnych zwjazkarjow w boju přećiwo terorowej milicy IS přeradźił a turkowskeho prezidenta Erdoğana faktisce přeprosył, dołho připowědźenu ofensiwu přećiwo kurdiskim milicam zahajić. Nětko chcył Trump mjez Kurdami a Turkowskej posrědkować a je přećiwo Turkowskej sankcije wukazał. Ze swojej njeleposću a hłuposću nas Trump stajnje zaso překwapja. Čim wažniše tuž je, zo maja zamołwići w potrjechenej kónčinje hišće strowy čłowjeski rozum: Što drje by so stało, bychu-li turkowske a syriske wojerske jednotki direktnje do so zrazyli. Pječa Ruska posrědkujo na to dźiwa, zo so tole njestanje. A što činja kraje EU? Wone njemóža so ani dojednać, što móhli hladajo na jasne ranjenje ludoweho prawa přez Turkowsku činić. Marko Wjeńka

Praha/Bratislava (ČŽ/SŽ/K/SN). W Čěskej a tohorunja w Słowakskej budu zaso ludnosć, chěže a bydlenja ličić. We woběmaj krajomaj činja to w lěće 2021, w Čěskej wot 21. do 27. měrca. Formulary změja wobydlerjo w prěnim rjedźe elektronisce wupjelnjeć, budu pak na mjenje prašenjow wotmołwjeć dyrbjeć hač před wosom lětami. Dźěl datow wobstaraja sej statistikarjo z wobstejacych registrow. Papjerjane formulary ličerjo-komisarojo jenož tym sposrědkuja, kiž njemóža informacije z kompjuterom wotpósłać. Akcija ludličenja płaći prawdźepodobnje 2,25 miliardow krónow (něhdźe 885 milionow eurow). Prěnje ludličenje na čěskim teritoriju bě w lěće 1869 było.

„Rěč ćěła a wuraz rěče při serbskorěčnym kubłanju“ bě tema dalekubłanja, na kotrež bě Rěčny centrum WITAJ 9. oktobra 2019 serbske kubłarki přeprosył. Referentka bě Anna Taraszkiewicz, klankodźiwadźelnica Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła w Budyšinje. Wona bě spřihotowała sep praktiskich zwučowanjow, kotrychž zaměr bě, sej skutkownosć a móžnosće nonwerbalneje rěče wuwědomić. Dźěćom, kotrež sej w pěstowarni serbšćinu přiswojeja, su pomocne srědki kaž wědomje nałožowana gestika a mimika a adekwatnje k wuprajenjam zasadźeny charakter hłosa njeparujomne zepěry při zrozumjenju serbsce rěčaceje kubłarki.

Wobdźělnicy dalekubłanja, kotrež běchu z wosom kubłanišćow do Budyšina dojěli, njezwučowachu so jenož w gestiskim předstajenju předpodatych wobsahow, ale runje tak tež w „čitanju“ nonwerbalnych wuprajenjow. Jadwiga Kaulfürstowa

13. winowca před sto lětami zemrě we Wjerbnje delnjoserbski duchowny, spisaćel a kěrlušer Bjarnat Krušwica. Narodźił bě so 14. meje 1845 w hornjołužiskej Dołhej Boršći (Förstgen) swójbje serbskeho fararja Jana Krušwicy. We Wrócławju, Berlinje a Wittenbergu studowaše teologiju. Štyri lěta bě farar w Hbjelsku (Gebelzig) a wot 1878 fararješe 40 lět w delnjołužiskim Wjerbnje (Werben). Pola tamnišeho basnika Mata Kosyka přiswoji sej delnjoserbšćinu a w njej je serbske Bože­ słužby swjećił, wužiwajo za to nowe delnjoserbske spěwarske. W 1911 wutwarjenej cyrkwi da wón pjeć dwurěčnych bibliskich hesłow připrawić. Zdobom so natwar prěnjeje cyrkwineje wěže skónči. Zaměrnje spěchowaše Krušwica serbsku rěč, kulturu a narodne naležnosće. Nimale 40 lět bě wón aktiwny městopředsyda Maśicy Serbskeje. Cyrkwinsku agendu za pruske wosady je zhromadnje z duchownym bratrom Běgarjom w Skjarbošcu (Schorbus) do delnjoserbšćiny přełožił. Spisa němsku knihu wo Wjerbnjanskej cyrkwi a wozjewi jeje serbsku wersiju 1915 w Časopisu Maćicy Serbskeje. Do Bramborskeho serbskeho casnika je pilnje dopisował.

Frankfurt n. M. (dpa/SN). Wosłabjaca so konjunktura dotalny rekordny kurs srjedźostawskich předewzaćow w Němskej přiběrajcy haći. Po přewšo wuspěšnym wuwiću 2018 tempo rozrosta dale woteběra. Tole wuchadźa z dźensa wozjewjeneho posudka statneje spěchowanskeje banki KfW w Frankfurće nad Mohanom. Ličby přistajenych, wobroty a inwesticije drje dale přiběraja, „dynamika tutoho wuwića pak słabnje, wjelelětny rozmach njeje hižo tak sylny kaž dotal“, zwěsća ekonom banki Michael Schwartz. Z tym so zdobom kónc srjedźostawskich rekordnych lět připowědźa, byrnjež niwow najprjedy raz na wysokej runinje wostał. Tuchwilu je w Němskej 3,8 milionow srjedźostawskich předewzaćow z cyłkownje 31,7 milionami přistajenych. To je 391 000 wjace hač hišće před lětom. Ně­hdźe 17 procentow woprašanych zawodow připowědźa, zo chcyli wjace ludźi přistajić. To by 250 000 nowych dźěłowych městnow było. Porno tomu so dźesać procentow předewzaćow z myslu nosy, dźěłowe městna wottwarić.

Na „Spěwanje na kachlowej ławce“ běchu minjenu sobotu zajimcy na Trjebinski Šusterowy statok přeprošeni a su tež mnoholičbnje přichwatali. Organizowała je zarjadowanje tamniša Domowinska skupina ze swojej předsydku Angeliku Balccynej. Podpěrali­ su projekt tohorunja čłonojo spěwneje skupiny Kólesko ze Slepoho. Angelika Balccyna a Juliana Kaulfürstowa čitaštej hosćom zdobom powědki ze Slepjanskich wsow, wo pokładach a mytiskich postawach. Foto: Joachim Rjela

Nimo jutrownych wikow a adwentneho programa je kermuša jedyn z najwažnišich terminow w běhu lěta w Slepjanskim Serbskim kulturnym centrumje. Tež zawčerawšim tomu tak bě.

Slepo (JoS/SN). Hač dožiwimy lětsa hišće raz tak krasny kónc tydźenja kaž minjeny, nichtó njewě. Tohodla so zawčerawšim wjele swójbow na 22. kermušne wiki do Slepjanskeho Serbskeho kulturneho centruma (SKC) poda. Kolesowarjo přijědźechu mjez druhim z Grodka, ludźo w awtach ze wšěch móžnych kónčin. Na nich čakachu pisane wiki a wotměnjaty kulturny program z pěstowarskimi dźěćimi a Slepjanskim serbskim kwasnym ćahom. Na dworje dachu sej hosćo nazymske słónco lubić a słuchachu na hudźbu Choćebuskeho hercowskeho ćaha. Při tym wužichu kulinariske poskitki Dubčanskeje (Daubitz) pjekarnje, Slepjanskich wudźerjow a prěni raz grilo­wane speciality pólskeho ratarja.

Radźićeljo dohlad do kooperacije dźěłarničkow dóstali

Njebjelčicy (JK/SN). Wotnajenske zrěčenje mjez Njebjelčanskej gmejnu a Kamjenskej kubłanskej towaršnosću KaBi wo wužiwanju socialneje dźěłarnje w Njebjelčicach hač do kónca lěta podlěša. To su gmejnscy radźićeljo na swojim zašłym posedźenju wobzamknyli. Tam hižo dlěši čas wuspěšnje azyl pytacych do towaršnosće integruja, spo­srědkujo jim prěnje kroki do dźěłoweho swěta w móžnej nowej domiznje. Po wopyće sakskeje ministerki za runostajenje a integraciju Petry Köpping (SPD) lětsa w meji matej KaBi a gmejna woprawnjenu nadźiju, zo dobre dźěło w socialnej dźěłarni tež klětu dale powjedu. Wosebje gmejna liči z tym, zo ministerka swoju slubjenu podpěru zwoprawdźi a socialne dźěło w gmejnje dale póńdźe. Za image gmejny by tale integraciska móžnosć była­ składnosć, dale dźěłać a slědy za­wostajić tež w dźěle na socialnym polu, tež hdyž jenož wonkowne wuměnjenja za to stworja.