Z wudaća: póndźela, 13 januara 2020

Manewer USA we Łužicy

Budyšin/Choćebuz. USA přihotuja „De­fender 2020“, najwjetše wojerske zwučowanje minjenych 25 lět w Europje ze 37 000 wojakami, stami tankow a 13 000 kruchami materiala a bróni. Logistiske srjedźišćo ma wojerske zwučowanišćo Hornja Łužica być. We wokrjesu Sprjewja-Nysa pak hotuja so hižo na prěnje protesty, kaž nowina Lausitzer Rundschau dźensa rozprawja.

Najlěpši počesćeni

Čorna Pumpa. Pjeć młodych fachowcow, kotřiž su loni wukubłanje w předewzaću Łužiska energija a milinarnje (LEAG) jako najlěpši zakónčili, počesćichu minjeny pjatk na Čornopumpskim industrijnišću. Zdobom móžachu so Stefan­ Schmidt, William Fischer, Lars Krüger, Tobias Reuter a Florian Kossack do wosebiteje chroniki zapisać.

„Narodniny“ tolerja swjećili

Jáchymov. Wot pjatka do njedźele wotměwachu w rudnohórskim městačku Jáchy­movje swjedźenske zarjadowanja składnostnje 500. róčnicy wobstaća to­lerja.­ Tutón pjenjez bě tam 1520 zemjanska swójba Schlikow razyć započała. Jedna­še so wo prěni europski pjenjez, na ko­trymž bě wopon hinašeho hač knje­žićelskeho rodu zwobraznjeny.

Pjekarjo Budyskeho wokrjesa maja winowatosć, bon wućišćeć, za šicofrenu

Budyšin (SN/BŠe). Winowatosć, kóž­demu kupcej cedlu elektroniskeje kasy wućišćeć, ma wjetšina pjekarjow za nje­zmysł. Předsyda pjekarskeho zjednoćenstwa Budyskeho wokrjesa Lutz Neumann trochuje, zo měni to něhdźe 95 procentow. Zwjazkowe knježerstwo chce z wi­nowatosću dawkowemu wobšudnistwu zadźěwać. „Kasy dźě kóždy podawk registruja, čehodla měli tuž wšitke kwitowanki wućišćeć?“, so Budyski pjekarski mišter praša. W swojim wobchodźe tuž hižo wšitke cedlki njewućišća, wuznawajo so tak k ciwilnej njeposłušnosći. Neumannej přizamkuje so tež Njedźichowski pjekar a prezident Sakskeho rjemjesl­niskeho zwjazka Roland Ermer (CDU). „Mam za šicofrene, něšto wućišćeć a to hnydom zaso preč ćisnyć“, wón podšmórnje. Kupcy, kotřiž sej kasowy bon přeja, jón wězo dóstanu, wobaj prajitaj.

Wojerecy (AK/SN). W mnohotnym poskitku nawuknjenja rěčow na Wojerowskim křesćanskim gymnaziju Johanneum wostanje serbšćina dale kruty wobstatk. To podšmórny direktor kubłanišća Günter Kiefer na sobotnym 28. dnju wote­wrjenych duri. Tuchwilu wuknje tam cyłkownje wosom chowancow serbšćinu po koncepće 2plus. Andreja Ryćerjowa, kotraž je wot časa załoženja gymnazija 1992 pódla, wuwučuje jich w skupinje stajnje wutoru wot 6. do 8. hodźiny. Pjeć šulerjow je w 5. lětniku, dwaj chodźitaj do šesteho a jedyn do 8. lětnika.

„Wučba wužaduje. Mamy maćerno­rěčnych šulerjow a tajkich, kotřiž mějachu serbšćinu hač do 4. lětnika“, Andreja Ryćerjowa rozłoži. „Chcu jich na wysokim niwowje wuwučować. Tak měli woni mjez druhim serbski prawopis a gramatiku nawuknyć kaž tež ze serbskej lite­raturu a awtorami so zeznajomić.“ Serbšćinu na Wojerowskim Lessingowym gymnaziju wona za konkurencu nima. Dorěčenjow mjez šulomaj žanych njeje.

Hornjo- a delnjoserbšćinu nawuknyć a ju nałožować je přeće, kotrež maja mnohe kubłarki a mnozy kubłarjo w serbskich a serbšćinu posrědkowacych kubłanišćach.

Budyšin (SN/MiR). Rěčny centrum WITAJ chce ze swojimi poskitkami k tomu přinošować, zo bychu w Hornjej a Delnjej Łužicy rěč pěstowali resp. wozrodźili a ju dźěćom, kotrež serbske abo serbšćinu posrědkowace kubłanišćo wopytuja, w dobrej kwaliće dale dali. „Wotpowědnje dźensnišemu časej su digitalne projekty wobstatk našeje dźěławosće. To wotpowěduje wuwiću towaršnosće“, rozłožuje nawodnica RCW dr. Beata Brězanowa. „Wšojedne, hač to chcemy, digitalny swět nas wobdawa. Přiwšěm je jasne, zo nimamy wšědne dźěło zanjechać. W tym zwisku ma direktna komunikacija dale swój wuznam, wosebje při nawuknjenju rěče.“

We wobłuku wosebiteje wustajeńcy „Sorbian Street Style“ je Budyski Serbski muzej wčera tři wosebite zarjadowanja wuhotował. Swójbne popołdnjo pod hesłom „Pu­ćowanje přez modowe doby“ kaž tež publikum zapřijaca přehladka historiskeje drasty­ „Moderne časy“ běštej wašnju zwoblěkanja něhdy a dźensa wěnowanej. Mjez druhim pokaza Anja Köhler ze Šlesko-Hornjołužiskeho zwjazka muzejow modu lěta 1872­. W kreatiwnej dźěłarničce „Petticoat a Sorbian Street Style“ móžachu so přitomni sami na polu designa wuspytać. Foto: Carmen Schumann

Brüssel (dpa/SN). We wobłuku struk­turneje změny po kóncu wudobywanja brunicy kiwaja snadź Łužicy kaž tež Po­ryn­skej pjenjezy EU. Šefina jeje komisije Ursula von der Leyen je kónc tydźenja „fonds za sprawnu změnu“ po powěsćerni dpa předležacym naćisku připowě­dźiła. Jutře chcedźa fonds, kotryž ma wšitkim čłonskim statam Europskeje unije přistupny być, w Brüsselu předstajić. Wotpohla­dany wobjim 7,5 miliardow eurow­ pjenjez z etata EU na dobu sydom lět maja Zeleni w Europskim parlamenće za přemało.

Fonds za sprawnu změnu ma prěni projekt wosebiteho programa za škit klimy­ „Green Deal“ być. Z nim chcedźa tym regionam pomhać, kotrež maja so najćešo nastupajo přechod na „klimyneutralne“ hospodarstwo hač do lěta 2050. Komisija EU rěči w tym zwisku wo 108 europskich regionach a 237 000 dźěławych we wuhlowej branši, wo 10 000 ludźi we wudobywanju hliny a 6 000 we wu­dobywanju šćěpjeloweho wolija. Za nich maja nowe dźěłowe městna nastać,­ zo bychu hospodarskemu spadej cyłych regionow zadźěwali.

Luxemburg (dpa/SN). Šěsć tydźenjow po nastupje zastojnstwa su nowu prezidentku komisije EU Ursulu von der Leyen zhromadnje z jeje 26 komisarami dźensa oficialnje spřisahali. Na swjatočnosći před sudnikami Europskeho sudnistwa w Luxemburgu wona přilubi, zo chcyła zrěčenja EU dodźeržeć a w zajimje wšěch skutkować. Jedne z jeje předewzaćow je klimje přichileny přetwar europskeho hospodarstwa hač do lěta 2050.

Protest přećiwo knježerstwu

Teheran (dpa/SN). Hač do 3 000 ludźi je po informacijach iranskeje powěsćernje ILNA wčera wječor přećiwo postupowanju iranskeho knježerstwa w padźe wottřěleneho ukrainskeho pasažěrskeho lětadła protestowało. Demonstranća kritizowachu, zo bě knježerstwo fakty dołhi čas prěło. Pječa žadachu sej wobdźělnicy tež wotstup zamołwitych oficěrow wójska. Prezident USA Donald Trump je demonstrantow­ pohonjał, z protestami přećiwo knježerstwu pokročować.

Rakety na zepěranišćo

Cyrkwinski wobwod Budyšin-Kamjenc pomha partnerskemu wokrjesej Meru w Tansaniji, při čimž mysla předewšěm na podpěru šulskim dźěćom. Zańdźeny pjatk su pomocnicy w Smochćicach 16 europaletow z dohromady 448 bananowymi kistami za transport na Drježdźanske lětanišćo přihotowali, zwotkelž sćelu je z lětadłom do Tansanije. W kistach je 4 000 nachribjetnikow za šulskich nowačkow. 30 wosadow kaž tež pěstowarnje a šule, mjez nimi Serbska zakładna šula Budyšin, su so na akciji wobdźělili. Dary z Hornjeje Łužicy zdobom zmóžnjeja, zo dóstanu šulerjo wob dźeń jednu ćopłu jědź. Foto: Carmen Schumann

Na awtodróze pěši po puću był je 27lětny w Bayerskej, z čimž zawini zasadźenje policije. Jako jeho wobsadka policajskeho awta njedaloko Mnichowa wuhlada a zadźerža, muž zastojnikam rozłoži, zo chce do swojeje pólskeje domizny běžeć. Po informacijach policije bě wón chětro wopity. Policisća wzachu jeho sobu hač k přichodnemu wotpočnišću, hdźež tež jeho awto steješe. Přewodnik Polaka tam hižo na njeho čakaše­.

Ćeknjena kokoš je so w sewjerobraniborskim Reckezinje njedaloko Perleberga wo skóržbu postarała. 66lětnemu plahowarjej kokošow běchu wjacore twochnyli. Jako muž na ležownosći susodki jednu z nich popadny, njeměješe 52lětna žona žane zrozumjenje za to a je muža ranjenja domjaceho měra dla wobskoržiła. „Tajki pad dotal hišće njemějachmy“, w policajskej rozprawje rěka.

Washington (dpa/SN). Po zaměrnym morjenju wodźaceho iranskeho generala Ghassema Soleimanija přiběraja dwěle na wopodstatnjenju prezidenta USA Donalda Trumpa za dwělomnu akciju. Kaž zakitowanski minister Mark Esper sćelakej CBS rjekny, nima wón žane dopokazy za twjerdźenje Trumpa, zo je Soleimani pječa planował wjacore ameriske wulkopósłanstwa nadpadnyć. „Njejsym nastupajo wulkopósłanstwa žane dopokazy widźał.“ Trump je minjeny pjatk sćelakej Fox News rjekł, zo bě Soleiman „najskerje“ wulkopósłanstwo USA w Bagdadźe nadpadnyć chcył. Prezident bě morjenje z „bjezposrědnim wohroženjom Američanow“ wopodstatnił. W tym padźe by postupowanje jako „antiterorowa akcija“ woprawnjene było.