To a tamne (16.09.25)

wutora, 16. septembera 2025 spisane wot:

Z konjacym zapřahom před policiju ćěkał je pjany pohonč w vogtlandskim Reichenbachu. Při tym zrazy wón dwójce do policajskeho awta a biješe z křudom do policistki. Po tym zo bě 36lětny po wjacorych kilometrach dźiwjeje honjeńcy płót pastwy přerazył, wosta zapřah w błóće tčacy a kóń so zwjeze. Policisća dyrbjachu muža z ručnymi putami zwjazać, dokelž so wón chětro spjećowaše.

55 146 běharkow a běharjow je so na 51. Berlinski marathon přichodnu njedźelu přizjewiło. Zhromadnje ze skaterami, ručnymi kolesami a sportowcami na kolesatym stole chce so 80 000 ludźi ze 160 krajow na tradicionalnym zarjado­wanju wobdźělić. Běh, kotryž je 42,195 kilometrow dołhi, planuja na poslednim dnju swětoweho mišterstwa lochkoatletow w Tokiju. Tam bě sej němski běhar Amanal Petros wčera slěbro wubědźił.

Wěrja bjez nabožiny do Boha

póndźela, 15. septembera 2025 spisane wot:

Washington (B/SN). W najnowšim ameriskim naprašowanju „Pew Research Center“ mjez 34 000 ludźimi w 22 krajach zwěsćichu, zo něhdźe pjećina ludźi, njewjazanych na nabožinu, do žiwjenja po smjerći wěri. Při tym wěri 28 procentow naprašowanych do Boha a 49 proc. do wyšeho stworjenja. Ličba tychle wosobow je wot 1,6 miliardow w lěće 2010 na 1,9 miliardow 2020 rozrostła.

Žedźba njeje słabosć

Vatikan (B/SN). Njedawno je bamž Leo XIV. na generalnej awdiency wuzběhnył, zo njeje nichtó njewotwisny a njemóže so sam wuchować. „Jězus je na křižu wo to prosył pić. Tohodla njeje naša žedźba za lubosću a sprawnosću znamjo zaprajenja abo słabosće, ale wěrnosće.“ Žiwjenje njeje po jeho měnjenju z mocu a pjenjezami wupjelnjene, ale ze zamóžnosću, pomoc druhich přijimać móc.

Warnuje před bratstwom

Wadephul za nowe sankcije

póndźela, 15. septembera 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Hladajo na ranjenja ­powětroweho ruma Pólskeje ze stron ­Ruskeje a podobne podawki w Rumunskej chce zwjazkowy wonkowny minister Johann Wadephul ćišć na Rusku dale zwyšić. „Putin nas pruwuje“, rjekny po­litikar CDU w sćelaku ZDF hladajo na ruskeho prezidenta Wladimira Putina. Tón nochce wójnu w Ukrainje hišće skónčić. Tuž je wažne, tak Wadephul, dalše sankcije přećiwo Ruskej wobzamknyć.

Nowe nawodnistwo BSW

Budyšin (dpa/SN). BSW w Sakskej ma ­nowe dwójne nawodnistwo. Na krajnym zjězdźe w Budyšinje su Jörga Scheibu a Ronnyja Kupke za noweju krajneju nawodow wuzwolili. Scheibe a Kupke staj zapósłancaj Sakskeho krajneho sejma. Dotalna sobupředsydka Sabine Zimmermann njebě hižo kandidowała. Wona chce so přichodnje na swoje dźěło jako frakciska předsydka w krajnym sejmje koncentrować.

Atentatnik dale mjelči

Němske basketbulowe mustwo je europski mišter 2025. Dwě lěće po titulu swětoweho mištra je mustwo wokoło Dennisa Schrödera finale w letiskej stolicy Riga přećiwo Turkowskej ze 88:83 dobyło. Před 11 000 přihladowarjemi – mjez nimi ­zwjazkowy prezident Frank-Walter Steinmeier – je so mustwo po słabym spočatku stopnjowało. Foto: dpa/Christina Pahnke

Francoska wothódnoćena

póndźela, 15. septembera 2025 spisane wot:
Paris (dpa/SN). Wosrjedź etatoweje krizy w Francoskej je ratingowa agentura Fitch kreditahódnosć kraja wothódnoćiła. Tole poćežuje chabłacemu knježerstwu financowanje hoberskeho statneho zadołženja. Z 3,3 bilionami eurow je Francoska naj­wyše zadołženy kraj Europskeje unije. Hladajo na hospodarsku sylnosć je kwota zadołženja ze 114 procentami třeća najwyša po Grjekskej a Italskej. Tež statne wudawki słušeja k najwyšim w Europje. François Bayrou, kiž bě njedawno jako ministerski prezident wotstupił, je swjate dny šmórnyć, ličbu statnych zastojnikow znižić a socialne wudawki skrótšić chcył, zo by miliardy eurow zalutował. Tole pak bě razne protesty zbudźiło. Nowe knježerstwo steji před samsnym problemom.

Za dalši nawrót do Afghanistana

póndźela, 15. septembera 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Zo móhli wjace ludźi do Afghanistana wotsunyć, chce zwjazkowe knježerstwo w rozmołwje z nowymi mócnarjemi w stolicy Kabulu praktiske zadźěwki wotstronić. „Chcemy regularny a prawidłowny nawrót migrantow do ­Afghanistana zmóžnić“, rjekny zwjaz­kowy nutřkowny minister Alexander Dobrindt (CSU). „Wjedźemy rozmołwy ze zastupnikami Afghanistana na techniskej runinje.“

Nutřkopolitiski rěčnik Zelenych Marcel Emmerich rěčeše wo skandalu, po­kazujo na to, zo funguja talibanojo jako akterojo mjezynarodneho terorizma. Po přewzaću mocy přez talibanow w awgusće 2021 su dotal dwójce zasudźenych skućićelow do Afghanistana dowjezli.

Arabski wjeršk w Kataru Israela dla

póndźela, 15. septembera 2025 spisane wot:

Doha (dpa/SN). Statni a knježerstwowi šefojo nimale 60 arabskich a islamskich krajow su so dźensa na wurjadny wjeršk w Kataru zešli, zo bychu za zhromadnej wotmołwu na powětrowy nadpad Israela na emirat w Persiskim zaliwje pytali. „Wažimy sej nastajenje arabskich a islamskich krajow a jich solidaritu hla­dajo na israelsku agresiju“, rjekny ministerski prezident Katara Mohammed bin Abdulrahman Al Thani w stolicy Doha.

Israelske wojerske lětadła běchu minjenu wutoru spytali, nawodnistwo islamistiskeje organizacije Hamas w Kataru morić. Po informacijach Hamas pak je nadpad zwrěšćił. Nadpad běchu mjezynarodnje raznje zasudźili. Katar rěčeše wo „statnym terorizmje ze stron Israela“.

Medije wočakowachu, zo dojednaja so nawodźa arabskich a islamskich statow na zhromadnu deklaraciju z jasnymi słowami. Ministerski prezident Al Thani sej žadaše, zo dyrbjeli słowam skónčnje tež skutki slědować. Zdobom chcedźa diplomatiske prócowanja k skónčenju Gazaskeje wójny dale wjesć a zesylnić.

CDU jasnje dobyła – AfD třeća

póndźela, 15. septembera 2025 spisane wot:

Komunalne wólby w Sewjerorynsko-Westfalskej tež test za Berlin byli

Düsseldorf (dpa/SN). CDU je w komunalnych wólbach w Sewjerorynsko-Westfalskej (NRW) najebać snadne straty dale najsylniša politiska móc. K dobyćerjam wólbow w na wobydlerjach najbohatšim zwjazkowym kraju Němskeje pak słuša tež AfD, kotraž je swój wuslědk potrojiła. Z tym zaběra wona třeće městno. Druha je SPD. Zeleni su přirunujo z komunalnymi wólbami 2020 kopicu wolerjow zhubili.

Wothłosowanje w NRW bě zdobom prěni test politiskeje nalady za nowe zwjazkowe knježerstwo CDU/CSU a SPD pod nawodom zwjazkoweho kanclera Friedricha Merza (CDU) po dočasnych wólbach zwjazkoweho sejma lětsa w februaru.

Po tuchwilnym kónčnym wuslědku je CDU w měšćanskich radach a wokrjesnych sejmikach 33,3 procenty (2020: 34,3 procenty) docpěła. SPD dósta 22,1 procent (2020: 24,3 procenty), zdźěli krajna nawodnica wólbow. AfD zdoby sej w Sewjerorynsko-Westfalskej 14,5 procentow (2020: 5,1 procent), Zelenych woleše 13,5 procentow (2020: 20,0 procent). W NRW bě AfD Zelenych hižo we wólbach zwjazkoweho sejma 23. februara přesćahnyła.

Poruhrska a Sakska

póndźela, 15. septembera 2025 spisane wot:
Dotal znajemy Gelsenkirchen předewšěm jako město legendarneho koparskeho kluba Schalke 04. Do stawiznow města słušachu 140 lět podkopki za wudobywanje kamjentneho wuhla. Porno Łužicy bě w Gelsenkirchenje kaž po cyłej Poruhrskej změna strukturow łahodna. Dwaceći lět su woby­dlerjo zapadneje Němskeje z „wuhlowym pjenježkom“ na kóždej zličbowance za milinu dźěłowe městna hórnikow subwencionowali. Wotnětka pak je AfD hromadźe z SPD najsylniša frakcija w Gelsenkirchenskej měšćanskej radźe, w třoch z pjeć zastupnistwow měšćanskich wobwodow steji módra strona na čole. To su sakske politiske poměry w Poruhrskej. Trójce tak wjele hłosow za AfD kaž před pjeć lětami w komunalnych wólbach zwjazkoweho kraja, hdźež je wjac ludźi žiwych hač po cyłym wuchodźe – to pokazuje, zo njeje AfD hižo zjaw wuchoda. Je najwjetši čas, strózbu analyzu přičinow toho nachwatać. Wšako su wšě apele „přećiwo prawicarjam“ wočiwidnje za stareho Frycu. Marcel Brauman

Tójšto studentow bjez bydlenja

póndźela, 15. septembera 2025 spisane wot:

Lipsk/Drježdźany/Kamjenica. (dpa/SN) Do zahajenja noweho studijneho lěta su studentske internaty w sakskich uniwersitnych městach nimale dospołnje wu­ćežene. Mnozy studowacy čakaja na městno, kaž z naprašowanja dpa wuchadźa. Dohromady su studentam w Lipsku, Drježdźanach a Kamjenicy wjace hač 12 900 městnow w internatach přewostajili. Kopica zajimcow pak nima hišće bydlenje. Jeničce w Drježdźanach potrjechi to kóžde lěto něhdźe 1 000 młodostnych. W Lipsku steji něhdźe 200 studentow na čakanskej lisćinje, w Kamjenicy nimale 500.

Podruž je jara rozdźělna a saha wot něhdźe 170 eurow za jednoru stwu hač do 500 eurow za moderne saněrowane bydlenje. Zdźěla su tež płaćizny stupali. W Drježdźanach a w Lipsku drje maja so internaty w přichodźe saněrować abo nowe nastać, tola potrjeba za bydlenjemi tute planowanje njekryje. W Kamjenicy njejsu dotal nowotwary předwidźane.

Swobodny kraj Sakska chce studentske bydlenja w přichodźe přidatnje z pjeć ­milionami eurow lětnje podpěrać. Tak chcedźa financne njedostatki wurunać.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND