Nječińće tajku haru, Serbja!
Njedawno běch na nowinarskej konferency sakskeho nutřkowneho ministra Markusa Ulbiga (CDU) w Drježdźanach. Zhonich tam, zo je ličba chłostajomnych njeskutkow w Sakskej minjene lěto woteběrała a zo móžeše policija wjace njeskutkow wujasnić. Wšitko w porjadku takrjec, kaž smy to w Sakskej zwučeni.
Jako so za antiserbskimi njeskutkami prašach, mi zamołwity wotrjadnik poruči so w tymle prašenju na přisłušnu Zhorjelsku policajsku direkciju wobroćić. Přećiwo Serbam měrjaca so kriminalita, kaž wonječesćenje swjatych křižow abo nadpady na serbskich młodostnych přez cwólby prawicarjow, so w sakskej statistice njejewi. Čehodla tež?
Zdobom wóčko za Serbow měć
Sakski Zwjazk žurnalistow Němskeje (DJV Sakska) je na němskej stronje hłowny iniciator nětko wupisaneho Němsko-čěskeho žurnalistiskeho myta. Z jeho jednaćelom Michaelom Hillerom je Axel Arlt wo zrawjenju projekta rěčał.
Němsko-čěski fonds přichoda wubědźowanje organizuje. Kak je k tomu dóšło?
M. Hiller: Dlěši čas hižo prócuje so DJV Sakska wo němsko-čěske žurnalistiske myto. Pytajo za partnerami je so před lětomaj wukopało, zo wotpohladuje Němsko-čěski fonds přichoda runje tajke myto wupisać. Tak smy styki nawjazali, a k tomu přišoł je čěski zwjazk Syndikát novinářů. Hromadźe, tež ze zastupjerjemi zwjazkoweje runiny DJV, smy spytali myto etablěrować.
Podpěruje sakska statna kenclija projekt?
Atraktiwny dowol w regionje zaručić
Turistiska informacija w Złym Komorowje ma nowu nawodnicu. 1. junija je 35lětna Diana Lesche, pochadźaca z Łuchowa (Lauchhammer), ceptar zarjadnišća přewzała. Bianca Šeferowa je so z njej wo nowym wužadanju rozmołwjała.
Kotre nazhonjenja Wam jako nowej nawodnicy Złokomorowskeje turistiskeje informacije pomhaja?
D. Lesche: Studowach wobchadne hospodarstwo ze specializowanjom turizma na Drježdźanskej techniskej uniwersiće. Po studiju dźěłach w marketingowym wotdźělu Braniborskeje krajneje towaršnosće w Podstupimje. Dalše stacije dźěła wjedźechu mje do Błótowskeho muzeja na Lědach a do turistiskeho předewzaća w Sakskej Šwicy, hdźež starach so tohorunja wo marketing.
Što su Waše hłowne nadawki?
Nóc kultury bjez serbskeje?
„To je prosće křiwje běžało“, bě prěni inoficialny komentar, kotryž sym ze stron Muzeja Budyšin na swoje prašenje słyšała, čehodla njejsu za Budysku Dołhu nóc kultury termin namakali, na kotrejž móhł so tež Serbski muzej wobdźělić. Haj, druhdy so něšto nimokuli, štož płaći wosebje tež za terminy kulturnych zarjadowanjow. Kak často so mjerzamy, zo samo ani serbske institucije kmane njejsu terminy za wjetše podawki mjez sobu tak wotrěčeć, zo so wone njekryja a zo njetrjeba so zwjetša samsny wobmjezowany kruh zajimcow roztorhać, zo by so na dwěmaj městnomaj wobdźělił – kaž na přikład loni nazymu, jako wotmě so w dźiwadle na Budyskim hrodźe serbska premjera a napřećo w Serbskim muzeju bě zdobom hudźbna prapremjera komponista Jura Mětška.
Próca Serbow připóznata
70. serbski ewangelski cyrkwinski dźeń je nimo. Marko Wjeńka je po tym z předsydu Serbskeho ewangelskeho towarstwa Měrćinom Wirthom rěčał.
Kak hódnoćiće wotběh a wobsah cyrkwinskeho dnja?
M. Wirth: W Slepjanskej wosadźe drje mamy najsylniši serbski zdónk mjez ewangelskimi wosadami. To wotbłyšćuje so tež w pisanym programje a na wobdźělenju wosadnych. Sym jim jara dźakowny za angažement a sym wjesoły, zo je so cyrkwinski dźeń tak derje radźił.
Prezenca oficialnych cyrkwinskich zastupnikow w Slepom je pokazała, zo maja Serbja w krajnymaj cyrkwjomaj Sakskeje a Braniborskeje dobre mjeno. Što za to činiće?
M. Wirth: My jich prosće přeprošujemy. Serbja w Ewangelskej cyrkwi Berlin-Braniborska-šleska Hornja Łužica su so minjene lěta jara wo připóznaće serbskeho wosadneho dźěła prócowali. To je tež w tamnišim cyrkwinskim wjednistwu zaćišć zawostajiło. Zo běše zastupjer Berlinskeho konsistorija, knjez farar dr. Eckhard Zemmrich, do Slepoho přijěł, je cyle wěsće tež sćěh a připóznaće prócowanja Serbow.
Rozdźěle překwapjeja
Po zhromadnym kóncu tydźenja ze šulerjemi z Lipska je so Jan Kral rozmołwjał ze šulerku Ralbičanskeje UNESCO-skupiny Claudiju Šěrakec z Konjec. Wona je při dźěłach na polu a na wodźenjach po ratarskich zawodach aktiwnje sobu skutkowała.
Claudia, ty w UNESCO-skupinje Ralbičanskeje šule aktiwnje sobu dźěłaš. Što bě nastork, tam sobu činić?
C. Šěrakec: Mje přiroda jara zajimuje, projekty skupiny we wobłuku UNESCO su wusko z přirodu zwjazane. Tak bě za mnje logiske, zo tam sobu činju. Hižo wot 5. lětnika sym pódla a mi je so stajnje lubiło. Minjeny projekt, zaběracy so z problemami ratarstwa, bě wusko z hospodarstwom na wsy zwjazany. To bě po mojim słodźe, hdyž móžachmy na burskich statokach a w ratarskich zawodach bjezposrědnje slědźić.
Njedawno sće zhromadnje ze šulerjemi partnerskeje šule z Lipska projektny kónc tydźenja w blišej wokolinje přewjedli. Kak šće so z nimi zrozumili?
Překwapjenkaa prapremjera
Zwjazk serbskich spěwarskich towarstwo (ZSST) zhladuje na 25 lět znowazałoženja. Pod nawodom jeho předsydy Pětra Cyža wotměje so sobotu w Choćebuzu a njedźelu w Budyskim Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle jubilejny koncert. Cordula Ratajczakowa je so z předsydu ZSST rozmołwjała.
ZSST přisłuša 16 chórow, spěwnych a folklornych skupin z něhdźe 500 čłonami – koho dožiwi publikum kónc tydźenja?
P. Cyž: Poprawom budu nimale wšitcy pódla. Zaspěwaja Błótowski žónski chór Lubin, Serbski muski chór Delany, chóry Łužyca, Lipa, Meja, Židźino a Budyšin, Němsko-serbski chór Žylow, Janšojski žónski chór kaž tež dźěćacy chór Budyskeho Serbskeho gymnazija w Budyšinje a chór Delnjoserbskeho gymnazija Choćebuz. Na jewišću budźe něhdźe dwěsćě ludźi stać. Wotpohlad jubilejneho koncerta bě wšitkich jednoćić, štož je wězo hoberske wužadanje.
Jednore zawěsće njeje, ze wšěch spěwarjow z Hornjeje, Delnjeje a srjedźneje Łužicy wulki cyłk tworić. Kelko króć sće scyła hromadźe zwučowali?
Zamołwići ze zbožownej ručku
Štóž je zawčerawšim, srjedu, na zjězdźe katolikow w Lipsku „serbski dźeń“ sobu dožiwił, tón drje to tak spěšnje njezabudźe. Žiwjenska radosć a narodne sebjewědomje Serbow stej mjez wopytowarjemi hłuboki zaćišć zawostajiłoj. Hač chór Meja, skupina Con-tact, Smjerdźečanska rejwanska skupina abo saksofonist Daniel Matka – wšitcy běchu pósłancy Serbow a su swoju misiju derje spjelnili. Nic naposledk pokaza so zajim ludźi w mnohich rozmołwach ze spěwarkami chóra Meja, kotrež běchu katolsku swjedźensku drastu woblečene. Wulku zasłužbu na jara poradźenym podawku maja tež serbscy studenća w Lipsku a tam bydlacy Serbja. Woni su „partyjowu atmosferu“ při jewišću wuraznje přisporjeli.
Dopominam so hišće derje na Dźeń Saksow před lětami we Wojerecach. Serbja mějachu tam swoje jewišćo na kromje města, hdźež bě so lědma štó „zabłudźił“. Wšo druhe hač pozbudźace to połoženje. Wotpowědnje bjezlóštnje a njemotiwowane tam serbske skupiny swoje kulturne programy pokazachu.
Gmejny maja swójske postajenja
W Pančicach-Kukowje je zaměstnjeny zarjadniski zwjazk Při Klóšterskej wodźe, kotremuž přisłuša pjeć serbskich gmejnow. Z Měrkom Domašku, předsydu zarjadniskeho zwjazka, je so Měrćin Weclich rozmołwjał.
Wobsteji w zarjadniskim zwjazku jednotne postajenje – hdyž scyła – za cyły zwjazk, kajke měli sej wobydlerjo fasady barbić, kotre wokna zatwarić a kotre třěšne cyhele wužiwać?
M. Domaška: Ně, kóžda gmejna ma swójske postajenje, tak mjenowane wuhotowanske wustawki. Někotre gmejny to jara striktnje rjaduja, tamne su trochu tolerantniše. W Njebjelčicach na přikład dyrbi třěcha 45 stopnjow nachilena być.
Su zarjadniskemu zwjazkej ze stron wobydlerjow skóržby dóšli, zo so něchtó na susoda hórši, kiž je sej fasadu fijałkojtu wobarbił?
M. Domaška: Ně, pola nas nic. Snano pola wjesnjanostow.
Što gmejnam ze stron zwjazka radźiće, kak měli z wonkownym napohladom swójskich domow a twarjenjow wobchadźeć?
Žiwidłam wjetše hódnoćenje
Kak zhladuje předsyda wobswětoweho a ratarskeho wuběrka Sakskeho krajneho sejma na mlokowu krizu? Axel Arlt je so ze zapósłancom Sebastianom Fischerom (CDU) rozmołwjał.
Mamy w Sakskej přewjele mloko produkowacych zawodow?
S. Fischer: Po wšej Němskej je něhdźe 78 000 zawodow, kotrež mloko produkuja, nimale 800 z nich w Sakskej. To je dobry poměr. Statistika tež pokazuje, zo je ličba wulkoskótnych jednotkow po hektarje ratarskeje wužiwanskeje přestrjenje w swobodnym staće pod přerězkom Zwjazka. Dyrbju pak rjec, zo lětny wukon dejkow wobstajnje přiběra a zo je na swětowych wikach poskićowane mnóstwo mloka přewulke.
Komisija EU je loni mlokowu kwotu zběhnyła. Bě to zmylk?
S. Fischer: Ně, tež ratarjo su sej to žadali. Hižo za čas kwoty běchu problemy, za mloko fairnu płaćiznu docpěć. Zo so kwota wróći, nježada sej po jeje cofnjenju ani Zwjazk plahowarjow dejkow.
Žiwidłowe rjećazy a discountery pak postajeja płaćiznu mloka na njelěpšinu producentow. Je to hišće wične hospodarstwo?
