Naša wulka šansa je regionalnosć

srjeda, 18. meje 2022 spisane wot:

Michał Feldmann rozžohnuje so po 30 lětach na wuměnk – zamołwitosć za Wuhladko přewozmje Roman Nuk

Wjelelětny zamołwity redaktor za serbski telewizijny magacin Wuhladko ­Michał Feldmann je so njedawno na wuměnk rozžohnował. Janek Wowčer je so z nazhonitym žurnalistom, kotryž je serbskim a mjeńšinowym prašenjam napřećo jara wotewrjeny, wo Serbach, serbskej telewiziji, wo přichodźe Wuhladka a wuwiću žurnalizma w Němskej powšitkownje rozmołwjał.

Kak sće k žurnalizmej přišoł?

Nimale kóžde křesło w Žitawskim Gerharta Hauptmannowym dźiwadle bě wobsadźene, jako su tam wčera wječor 19. Nysowy filmowy festiwal (NFF) zahajili. Po přez koronu postajenymaj lětomaj ze skrótšenym programom wjeseli so publikum skónčnje zaso na šěsć festiwalowych dnjow z dohromady 90 filmami a dalšimi zarjadowanjemi.

Kniha k 800. jubilejej Bukec

srjeda, 18. meje 2022 spisane wot:
Kinspork (TM/SN). Sčasom k lětušej 800. róčnicy prěnjeho naspomnjenja Bukec je w nakładnistwje Via Regia w Kinsporku wušoł jubilejny spis „800 Jahre Hochkirch – 800 lět Bukecy“. Zběrka wob­swětluje we wšelakich přinoškach temy ze stawiznow wsy, wosady a wokoliny. W njej wěnuje so tež serbskim wobłukam, zdźěla w serbskej rěči. Historiske a načasne fota 223 stron wopřijacu brošurowanu knihu wobohaćeja. Zajimcy móža sej ju na gmejnje w Bukecach za 12,22 eurow kupić abo sej skazać. Swój jubilej woswjeća tam 11. a 12. junija ze Serbskim ewangelskim cyrkwinskim dnjom.

Přeco dale tak

srjeda, 18. meje 2022 spisane wot:
Zakładnu mysl Mateja Dźisławka, jednorje spytać z wuměłstwom wědu wo Serbach šěrić, mam za jara dobru. Z dźěłarničkami a zarjadowanjemi podobneho razu je snadź tón abo tamna inspirowany/a nowe ideje wuwiwać – kreatiwnych hłójčkow wšak je dosć. Ćim bóle sej wažu, zo spyta Lipšćan tež serbske elementy zapřijeć. Wězo chce wón, kaž sam praji, z wobrazami a zasadźenjom pisanych barbow na wěste wašnje prowokować. Wulka lěpšina je – a to spóznawam w druhich krajach a kulturach –, zo mnohostronskosć wobohaća. Tuž je derje, zo nastawaja tež pola nas projekty, kotrež so mjez sobu rozeznawaja. Dźensniši dźeń mamy z wužiwanjom socialnych medijow přidatne móžnosće, runje tajke ideje ludźom z cyłeho swěta spřistupnić. Hač wotpowěduje produkt skónčnje tež słodej jednotliwca, je wězo druhe prašenje. Wěste pak je, zo móžemy z kóždym nowym serbskim projektom zajim na našim ludźe zbudźić. Tuž prošu přeco dale tak! Jan Bogusz

Cecilija Nawkec

srjeda, 18. meje 2022 spisane wot:
18. meje 2002, jenički dźeń do swojich 93. narodnin, zemrě Cecilija Nawkec, najstarša dźowka wučerja a narodneho prócowarja Michała Nawki. Jako 13lětna holca přednjese na přijeću na Praskim hrodźe prezidentej młodeje ČSR T. G. Masarykej baseń. W lěće 1927 wopyta w Porta Coeli na Morawje hospodarsku šulu. To bě tak wužitne, zo bu pozdźišo wjelelětna hospoza fararja Jurja Handrika: po jeho wuhnaću přez nacijow w Markneukirchenje a po Druhej swětowej wójnje w Njebjelčicach. W lěće 1930 wuhotowa z nanom w Českej Lípje kurs serbšćiny za 65 wobdźělnikow, wobohaći jón ze spěwami a tekstami rozdźělneho razu. Jako čłonka Serbskeho Sokoła z młodych lět wobdźěli so 1929 na zlěće pólskeho Sokoła w Poznanju a 1932 na Wšosokołskim zlěće w Praze. Po 1945 přewza wěsty čas žónski wotrjad Domowiny, to drje na wliw tehdyšeho městopředsydy narodneje organizacije fararja Handrika. Wot lěta 1994 bydleše najprjedy z nanom w Budyšinje na Löhrowej, poslednje žiwjenske lěta pak přebywaše w starowni w Swinjarni. Jako trajna nošerka narodneje drasty namje­towaše někotre móžne nowostki resp. změny. Mikławš Krawc

Spomnjeće „bjez pomnika“ móžne

wutora, 17. meje 2022 spisane wot:

Pod hesłom „Pomnik za Bismarcka? Kelko spominanja na ‚železneho kanclera‘ je w Budyšinje trjeba?“ wuhotowaše kubłanišćo swj. Bena podijowu diskusiju rjadu „Smochčanski forum“. Partner wčerawšeho zarjadowanja bě Drježdźanske towarstwo „DenkMalFort! – Die Erinnerungswerkstatt“.

Smochćicy (SN/bn). Nawjazujo na loni naposledk wot Budyskeje měšćanskeje rady wotpokazany namjet towarstwa „Bautzener Liedertafel“, pomnik za Otta von Bismarcka w rekonstrukciji po originalu znowa na Čornoboze postajić bě kubłanišćo wyšeho měšćanostu Alexandera Ahrensa (SPD), fachowca za pomniki a pomnikoškit dr. Justusa H. Ulbrichta kaž tež wědomostnika na Serbskim instituće dr. Friedricha Pollacka na forum přeprosyło. Diskutanća běchu sej přezjedni, zo njeje debata wo bywšim kancleru Němskeho mócnarstwa a jeho róli za němsku kulturu wopominanja njehladajo na „politiske rozsudy“ zakónčena.

Prozowa zběrka Dyrlicha wušła

wutora, 17. meje 2022 spisane wot:
Budyšin (SN). Basnik Benedikt Dyrlich je přez lěta stajnje tež krótku powědacu prozu spisał a zdźěla wozjewił. Tale jeho prěnja serbska ryzy prozowa zběrka „Na motawych mjezach“ skići nětko zjaty dohlad do jeho pěšeje rěče z pjeć lětdźesatkow. Kniha wobjimuje nimo hižo publikowanych tekstow wosom prawozjewjenjow. Po dołhosći a formje rozdźělne, jednoći teksty nošna tema: poćah Hadama a Jěwy we wšej swojej trajnej komplikowanosći. Zdobom wěnuje so awtor w nich kritisce towaršnostnym zjawam. Titulny wobraz zběrki je wolijowa mólba Boženy Nawka-Kunysz z lěta 1983.

Rózynki njewudypować

wutora, 17. meje 2022 spisane wot:
„Stawizny su k rukomaj, přichod je njewěsty. Za čas njewěstoty žedźa so ludźo za zańdźenosću a wuzwoleja sej symbole, polěkowace kolektiwnej identiće. W tym zwisku wobhladuja na přikład Bismarcka jako sylnu wosobinu z jasnymi politiskimi pozicijemi. Nastupajo přećiwnosće jeho skutkowanja pak sej často woči zawjazuja. ‚Železny kancler‘ je mytos, kajkiž sej kóždy z nas sam wupyšuje. Stawizny pak su kompleksne. Njesměmy sej jenož rózynki wudypować, ale mamy po móžnosći wšitke podawizny wotwažować a w konteksće pohódnoćeć, a to wuraznje wobkedźbujo dźensniše moraliske měritka. Chcemy-li historisce argumentować, trjebamy wobšěrnu wědu, njeideologiske zhladowanje a nawrót kultury diskutowanja bjez mjezsobnych hanjenjow a wosobinskich nadběhowanjow.“ Tónle apel dr. Ulbrichta njehodźi so wulce interpretować, štož dźěl pro-pomnikoweho publikuma wočiwidnje nažel rozumić nochcyše abo (hižo) njemóže. Bosćan Nawka

Orientaliske stwy wjercha hotowe

wutora, 17. meje 2022 spisane wot:
Po šěsć lětach trajacych dźěłach su wot minjeneho kónca tydźenja w Rogeńskim hrodźe zaso orientaliske rumnosće wjercha Pücklera přistupne, najwažniše rumnosće hrodu. Restawratorka dr. Dorothee Schmidt-Breitung (nalěwo) zajimowanym wo­pytowarjam a medijam rozłoži, kak su fachowcy minjene lěta w Turkowskej stwě, Turkowskim kabineće a w kabineće trubkow stare nasćěnowe wobrazy ponowili a škody na papjerowych tapetach wotstronili. Zarjadowali su rumnosće po starych žórłach a wopisowanjach, cyle tak, kaž drje by to lěta 1871 zemrěty wjerch Pück­ler sam činił. Widźeć je tež łožo, w kotrymž je wjerch wumrěł. Foto: Michael Helbig

Po třoch lětach zaso zaklinčeli

póndźela, 16. meje 2022 spisane wot:
Ze swjedźenskim kóncom tydźenja su w Ochranowje (Herrnhut) ponowjene pišćele na cyrkwinskej žurli tamnišeje Bratrowskeje jednoty poswjećili. Jako jedyn z prěnich na nich hrać smědźeše pjatk wječor na swjedźenskim koncerće młody serbski organist Johannes Kral (na foće) zhromadnje z klarinetistom Arminom-Thomasom Khihelom. Hižo wot lěća 2019 su pišćele Ochranowskeje cyrkwinskeje žurle wobšěrnje ponowili a je k tomu dospołnje wutwarili. Tež wjetši dźěl techniki bu ponowjeny. Cyłe 18 lět je so bywši cyrkwinski hudźbnik z Ochranowa Peter Kubath za ponowjenje instrumenta zasadźał. Foto: Angelika Doliv

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND