Genf (dpa/SN). W boju přećiwo woćo­plenju zemje maja kraje swoje lěsy lěpje škitać a klimje přichilene ratarstwo spěchować. To je wuslědk swětoweje klimoweje rady IPCC w rozprawje, kotruž su fachowcy hladajo na zwisk mjez klimowej změnu a krutym krajom zdźěłali.

Z wčera w Genfje předstajeneje rozpra­wy wuchadźa, zo je po cyłym swěće hižo 1,53 stopnjow ćoplišo hač do industrijneho časa. „Kruty kraj steji před přiběracym wot čłowjekow wukonjanym ćišćom“, zwurazni předsydka IPCC Hoesung Lee. Wotpowědne wobchadźenje z krajom zmóžnja dźělne rozrisanje problema, přiwšěm to njedosaha. Škitarjo wobswěta a mnozy wědomostnicy wobhladuja jako dopokaz, zo ma so po móžnosći we wjele wobłukach najnuznišo jednać.

Dźensniši dźeń indigenych ludow wužiwali a na situaciju skedźbnili

Budyšin (SN/BŠe). Indigene, awtochtone abo tež prěnjotne ludy su w zmysle definicije dźěłoweje skupiny UNO z lěta 1982 ludowe skupiny a potomnicy wobydlerjow wotpowědneho ruma, kotřiž běchu hižo do kolonializacije abo załoženja stata­ přez druhich tam bydlili. Su wusko ze žiwjenskim rumom zwjazane a maja swójsku kulturnu identitu. Zjednoćene narody trochuja, zo je po cyłym swěće 370 milionow indigenych ludźi z 5 000 rozdźělnymi kulturnymi korjenjemi. To je něhdźe pjeć procentow swětoweho wobydlerstwa. Mjez druhim Indianojo w Južnej a Sewjernej Americe k tomu słu­šeja. Tola tež Inuića polarneho regiona, Samojo w sewjernej Europje abo Aboridźinojo w Awstralskej su awtochtone ludy. Dźensa swjećimy mjeztym 25. króć dźeń indigenych ludow.

Paris/London (ČŽ/K). Dołhož na zemi temperaturu měrja, njeje po dopóznaćach europskich meteorologow dotal hišće nihdy ćoplišeho měsaca julija by­ło­ hač lětušeho. To wozjewja po fran­coskej powěsćerni AFP šef europskeho programa Copernicus Jean-Noël Thépaut. Wědomostnicy spomnjeneje institucije su zwěsćili, zo je lětuši žnjenc 0,04 stopnje celsija ćopliši był hač dotal rekordny lěta 2016. „Rozdźěl je pak tak snadny, zo móhli druhe institucije, slědźace z hinašimi metodami, snano tež k hinašemu wuslědkej dóńć“, Thépaut kedźbliwje přispomnja. Zdobom wón wěšći, „budu-li z wustorkowanjom płunow z hoberskich rostlinarnjow pokročować, mamy z dalšimi rekordami woćoplenja ličić“.

Nastupajo globalne woćoplenje je serwer britiskeho sćelaka BBC publikował najnowše dopóznaća wědomostnikow. Čěske medije cituja je ze słowami: „Spěšnosć a měra tuchwilneho globalneho woćoplenja přesahujetej wšitke­ž­kuli podobne zjawy minjenych 2 000 lět. Znate historiske podawki kaž mała lodowa doba njedadźa so z měru woćoplenja přirunować, kajkejež smy w zašłym lětstotku swědkojo.“

Hólcaj w starobje 12 a 13 lět je policija w Bonnje štwórtk rano w třoch lepiła, jako z awtom na parkowanišću tam a sem jězdźeštaj. Swědka bě zastojnikow na to skedźbniła. Kaž 13lětny policistomaj rozjasni, chcyštaj w awće jenož hudźbu słyšeć­, ale naraz bě so ručne borzdźidło pušćiło. Tak staj awto jenož zaso prawje zaparkować chcyłoj. Stawizničce hólčeca wšak policija cyle njewěrješe a dowjeze wobeju k maćerjomaj. Najskerje běštaj pachołaj wostudu pasłoj ...

Dwanaće lět stary pućowanski bus je policija wčera na awtodróze pola Berlina zadźeržała, dokelž měješe naboku wulku dźěru w nuzniku. Dno busa bě tak zerzawe, zo móhło so lochce přełamać. Nimo toho zwěsćichu zastojnicy dalše 14 njedostatkow. Na přikład zhubješe jězdźidło wolij, sydła běchu defektne a wěstotne pasy wjace njefungowachu.