Renty znowa zwyšene

wutora, 01. julija 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Rentnarjo w Němskej dóstanu wot dźensa wjace pjenjez. Renty přiběraja wo 3,74 procentow. Rentnarjam z tysac eurami renty wunjese to 37,40 eurow měsačnje wjace. Je to jenož jedna z wjacorych nowostkow w juliju. W hladarnjach starych ludźi zwyša minimalnu mzdu sobudźěłaćerjow na 20,50 eurow. Swójbni, kiž swojich přiwuznych wothladaja, dóstanu wjace fleksibility.

Skóržba žony wotpokazana

Köln (dpa/SN). Krajne sudnistwo w Kölnje je skóržbu wot znjewužiwanja potrjecheneje žony přećiwo Kölnskemu arcybiskopstwu wo 830 000 eurow wotpokazało. Dźensa 58lětnu bě duchowny wospjet splažnje znjewužiwał, jako bě wona jemu jako staraćelska dźowka dowěrjena. Duchowneho běchu 2022 k dwanaće lětam jastwa zasudźili. Zamołwitosć biskopstwa pak sudnistwo njespózna. Duchowny je „mjenje bóle priwatnje“ jednał. Tež zaprajenje biskopstwa njemóžeše sudnistwo w tym zwisku zwěsćić.

Dźěći a młodostnych lěpje škitać

Nic Turkowska ani Španiska: Tutón njewšědny wobraz skića so tuchwilu w Jendźelskej. Na mórskim kupanišću w Brightonje nad Doverskim zaliwom pytaja ludźo za wochłódnjenjom, wšako bědźa so tam tele dny z temperaturami hač do 35 stopnjow. Přichodne dny pak ma wulka žołma horcoty zaso nimo być. Foto: dpa/Carlos Jasso

Danska radźe EU předsydari

wutora, 01. julija 2025 spisane wot:
Kopenhagen (dpa/SN). Po šěsć měsacach pólskeho knježerstwa je Danska nětko rotěrowace předsydstwo w radźe Europskeje unije přewzała. Tematisce chcedźa so woni wosebje za zhromadne spjećowanje přećiwo Ruskej a wjace wubědźowanskeje kmanosće w EU zasadźeć. Nimo toho nadźija so knježerstwo, naprawy za škit klimy přesadźić móc a so za lěto 2040 na klimowy cil dojednać, kiž ma klimowu neutralitu hač do lěta 2050 zmóžnić. Na nowe předsydstwo pak čaka tohorunja tójšto wužadanjow. Tak blokuje Madźarska dale wuradźowanja wo čłonstwje Ukrainy w EU. Měnjenja europskich krajow na polu pjenjez su jara rozdźělne a cłowny konflikt z USA poćežuje zhromadnosć Europskeje unije.

Warnuja před horcotu

wutora, 01. julija 2025 spisane wot:

Podstupim (dpa/SN). Braniborske strowotniske ministerstwo warnuje zawody w swojim kraju připowědźenych wysokich temperaturow dla. „Dźěłodawar dyrbi garantować, zo ma škit před horcotu na dźěłowym městnje“, praji ministerka za strowotnistwo Britta Müller (bjezstronska). K temu słuša znjesliwa temperatura w rumnosći kaž tež škit před słóncom. Hdyž je horcyšo hač 35 stopjenjow celsiusa, njesmě so rumnosć hižo wužiwać, chiba zo hodźi so klima­tizować. Tohorunja ma so ćežke dźěło w horcych hodźinach wobeńć abo znajmjeńša redukować.

Němscy meteorologojo su za přichodne dny temperatury nad 30 stopjenjow celsiusa wěšćili.

Brüssel (dpa/SN). Komisija EU je jednanja z Ukrainu wo předźěłanym zrěčenju wo swobodnym wikowanju zakónčiła. Ze zrěčenjom chcedźa Ukrainu poněčim do europskich hospodarskich wikow zapřijeć, komisija EU zdźěla. Po słowach prezidentki komisije EU Ursule von der Leyen maja so ze zrěčenjom puće tworow zaručić a solidarita z wot Ruskeje nadpadnjenej Ukrainu zwuraznić. EU změje swoje lěpšiny, dokelž su cła niske abo dospołnje wotstronjene. Ukraina móže swoje wudźěłki dale do krajow Europskeje unije eksportować. W srjedźišću zrěčenja steja ratarske wudźěłki. Wobě stronje stej so na kontingenty dojednałoj, kotrež móža so do wobeju směrow předawać. Za twory kaž pšeńcu, kukuricu, cokor, měd, mjaso pjerizny a jeja z Ukrainy płaća dale wosebje krute předpisy za eksport do krajow EU. Hladajo na starosće europskich ratarjow běchu hižo loni krute směrnicy wukazali.

Wobě stronje dyrbitej zrěčenje hišće wobkrućić. Komisija EU chce dojednanje čłonskim krajam EU přepołožić.  

Wulki zapal a potom šok

wutora, 01. julija 2025 spisane wot:

Dźensa před 35 lětami je z měnowej uniju zapadna hriwna do NDR přišła

Berlin (dpa/SN). Štóž je podawk 1. julija 1990 sobu dožiwił, jón njezabudźe: ­Njesměrnu euforiju, jako zawjedźechu w tehdyšej NDR zapadnu hriwnu, D-Mark. Mnohim bě to symbol wulkeje swobody a noweho započatka po 35 lětach socialistiskeho hospodarjenja.

Wěrno je, zo započa so 1. julija 1990 hospodarski eksperiment pjenježneje, hospodarskeje a socialneje unije bjez runjeća. Wobydlerjo tehdyšeje NDR swoje zamóženje do zapadneje měny změnichu. Wšitke mzdy, renty a podruže buchu w poměrje jedyn k jedyn přestajene.

Tři měsacy do zjednoćenja Němskeje płaćachu naraz zapadoněmske prawidła socialneho wičneho hospodarstwa w NDR. Dźensa wěmy, zo bě tole z tójšto njelěpšinami zwjazane. Sćěhi dramatiskeje změny su hač do dźensa politisce a hospodarsce čujomne. Zwostanje prašenje, hač bě druhich móžnosćow.

Dźe wo přichod rěče

wutora, 01. julija 2025 spisane wot:
So wě, zo njeje prof. Wornar w stejišću k listej nastupajo sorabistiku pokiw wuwostajił: „W Sakskej płaći princip wysokošulskeje awtonomije, a tutón list hodźi so jako pospyt wobhladować, do swobody slědźenja a wučby zasahnyć.“ Tohodla ­njeje wotpósłar lista ministrej konkretnje poručił, kak maja so namjetowane naprawy zwoprawdźić. W žadanju za dalšimi profesurami móhli sej jednaćelski direktor sorabistiki a podpěraćeljo lista chětře přezjedni być. Hdźe z kooperaciju klaca, njech akterojo za jednym blidom sedźo dorěča. Zo tuchwilu dostudowani sorabisća naše redakcionelne teksty bjezporočnje korigować njezamóža, nima jenož z uniwersitu,­ ale tež ze šulu činić. Přiwšěm je list wažny nastork za wěcownu debatu bjez tabuwow, wšako njemóžeš sej přichod serbšćiny prěnjotnje z pjenjezami wukupić. Hladajo na termin wozjewjenja, spočatk wulkich prózdnin w Sakskej, ­poskićam, zo temu za šěsć njedźel zaso wobjednawamy. Marcel Brauman

Wosrjedź Choćebuza rejowali

wutora, 01. julija 2025 spisane wot:
Štóž njeje hač k tradicionalnej nocy walčika čakać chcył, hdyž přeměnja so Choćebuske Stare wiki do hoberskeho rejwanišća, tón měješe předwčerawšim, njedźelu, składnosć, so na 1. Choćebuskim rejwanskim přechodźowanju pod hołym njebjom hižo raz wuspytać. Hłowna myslička: Tři městna a tři wšelake reje. Při tym so ludźo zetkawaja, kotřiž rady rejuja. Hač towaršnostna reja na Starych wikach, argentinski tango na Hrodowym naměsće abo temperamentna salsa na Naměsće při měšćanskej studni - wšudźe móžachu ludźo přihladować a sobu činić. Přeprosyli běchu tři rejwanske šule města a sćelak Radio Choćebuz. Foto: Michael Helbig

Diesel předrohi

wutora, 01. julija 2025 spisane wot:
Mnichow (dpa/SN). Cyły tydźeń po tym zo je so połoženje na Bliskim wuchodźe zaso změrowało, so znižena płaćizna zemskeho wolija na swětowych wikach hišće w tankownjach přesadźiła njeje. Předewšěm diesel je přeco hišće dróši hač do krizy, ličby awtomobiloweho kluba ADAC dopokazuja. Tež płaćizna za ­superbencin hišće cyle stary niwow docpěła njeje. Při tym je płaćizna wolija dawno zaso tam, hdźež je do nadpadow była. ADAC w cyłoněmskim přerězku wčera za diesel přerěznu płaćiznu 1,616 eurow na liter zwěsća. To je 7,8 centow wjace hač 12. junija, jako buchu nadpady zahajene. Pola superbencina bě to 1,688 eurow na liter, tři centy wjace hač 12. junija. „Hladajo na tuńši zemski wolij wobsteji dale wulki potencial za woteběrace płaćizny.“

To a tamne (01.07.25)

wutora, 01. julija 2025 spisane wot:

Žałosćace a wobarace so dźěćo w badensko-württembergskim Iffezheimje je zasadźenje policije zawiniło. Swědkojo tukachu na zawlečenje dźěsća. Na to přijědźe policija z wjacorymi awtami a samo helikopterom. Skónčnje so wukopa, zo běštej staršej dźěćo ze swjedźenja wote­wzałoj – z jeho wida pak „přezahe“.

Wotstajenje e-scooterow na chódnikach chcedźa přichodnje raznišo rjadować. Tole připowědźa zwjazkowy minister za wobchad Patrick Schnieder. Přiwótřić chcedźa směrnicy za wupožčowarjow tajkich jězdźidłow. Přichodnje ma zakazane być, rolery prosće na chódnikach parkować abo – ležo wostajić. Tole budźe jenož hišće priwatnym wobsedźerjam dowolene. Poskićowarjo maja koncept zdźěłać, kak sej parkowanje jězdźidłow předstaja. Wosebje we wulkoměstach su rolery na chódnikach wulki problem.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND