Přewrót Trumpa euforiju zbudźił

štwórtk, 10. apryla 2025 spisane wot:

New York (dpa/SN). Njewočakowany přewrót prezidenta USA Donalda Trumpa w prašenju cłow je wiki akcijow wčera wječor na dotal hišće njeznate wašnje wožiwił. Centralny indeks Dow Jones Industrial je straty minjenych dnjow w běhu někotrych mjeńšin wurunał. Tež druhe předewzaća zaso jasnje přidobychu, štož zbudźi hotowu euforiju. Trump bě do toho – hladajo na masiwne turbu­lency na financnych wikach, swoje runje hakle wukazane cła za 90 dnjow zaso zběhnył. Nětko płaći cło dźesać procentow. Wot wolóženja wuwzata je China. Za importy z Chiny do USA žadaja sej mjeztym hač do 125 procentow cła. China porno tomu žada sej za twory, kotrež z USA do Chiny přiwjezu, 84 procentow.

Trump wopodstatni swoju rigidnu politiku z tym, zo nima China za swětowe wiki „dosć respekta“. Do toho bě China připowědźiła, zo chcyła z USA „hač do kónca wojować“.

China je tež Europskej uniji wažny partner. Přiwšěm EU wjace tworow wot tam importuje hač sama předawa.

Kretschmer: Nowy rozmach

štwórtk, 10. apryla 2025 spisane wot:

Po předstajenju koaliciskeho zrěčenja mjez CDU/CSU a SPD w Berlinje

Berlin/Drježdźany (dpa/SN). Sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) je sej wěsty, zo so wuchodna ­Němska we wčera předstajenym koali­ciskim zrěčenju mjez CDU/CSU a SPD ­derje zastupuje. „Mamy wulku podpěru a wulke zhromadne zrozumjenje za to, zo trjebamy druhi wuchodny rozmach“, rjekny Kretschmer na swojim wopyće w Kairu.

Nowy kraje maja při wšěm hišće někotre problematiki, mjez druhim wutwar infrastruktury do směra na Čěsku a Pólsku, štož je so 35 lět zanjechało. W hospodarskej politice měło so tójšto změnić, wosebje to, štož wuchod dale doprědka přinjese. Kretschmer připowědźi mudre instrumenty za dobyće fachowcow za wuchodne kraje, w kotrychž je demografiske wuwiće wobćežne.

Koaliciske zrěčenje ma Kretschmer za změnu časow. „Nowe knježerstwo zahaji změnu politiki“, wón rjekny. Ličby migrantow bórze woteběraja. Nimo toho su so na to dojednali, zo płaćizny energije spaduja, štož hospodarstwo za rozmach nuznje trjeba.

Jedna sada ma dosahać

štwórtk, 10. apryla 2025 spisane wot:
146 stronow dołhe je koaliciske zrěčenje, kotrež su CDU, CSU a SPD wčera wozjewili. Strona 85, linka 2741: „Wuznawamy so za škit a spěchowanje w němskej bydlacych narodnych mjeńšinow.“ Jedna sada. Jednu sadu su nowemu zwjazkowemu knježerstwu narodne mjeńšiny hódne. ­Cyłych 16 linkow dołho pak pisaja wo ­wusydlencach a němskich mjeńšinach we wukraju. Situacija němskich mjeńšinow we wukraju je mnohi raz komplikowana, to na tutym městnje woteznać nochcu. Přiwšěm pak bychu znajmjeńša mode­ratne zwyšenje spěchowanja załožby, ­kotrež je sakska społnomócnjena za ­naležnosće serbskeho ludu, Franziska ­Brechowa, na hłownej zhromadźiznje ­Domowiny připowědźiła, do tutoho koaliciskeho zrěčenja napisać dyrbjeli. Jedna sada, kotruž nam politikarjo w Berlinje wěnuja, ničo konkretneho njewupraji. ­Nadźijejmy so, zo njerozsudźa w Berlinje, zo tež z mjenje pjenjezami wuńdźemy. Maximilian Gruber

Na lětanišću liča z nawalom ludźi

štwórtk, 10. apryla 2025 spisane wot:

Schönefeld (dpa/SN). Přichodny tydźeń započnu so jutrowne prózdniny w Berlinje a Braniborskej. Tohodla wočakuja ­zamołwići lětanišća stolicy BER ně­hdźe 1,2 milionaj pasažěrow. Wosebje na jutrownym kóncu tydźenju budu termi­nale chětro połne, wobhospodarjenska towaršnosć zdźěla. Jeničce mjez ćichim pjatkom a jutrownej póndźelu wočakuja 300 000 pućowacych.

Dźakowano nowym scanneram w terminalu 1 njezhubja ludźo nětko wjace telko časa při wěstotnych kontrolach. Elektroniske nastroje a napoje ludźo potom wjace wupakować njedyrbja. Wob hodźinu móža tam wo połojcu wjace pasažěrow kontrolować, BER zdźěla.

W južnym dźělu hłowneho terminala hač do prózdnin nowe scannery CT za­twarja. Nastroje nastajeja hižo wot kónca 2024. Po prózdninach wosom dalšich kontrolnych pasmow w sewjernym dźělu z nimi wuhotuja. W terminalu 2 scannery hižo wot spočatka lońšeho lěta wužiwaja. Tam je čas čakanja widźomnje woteběrał. Při wšěm wobmjezowanja dale płaća: W bleškach smě maksimalnje sto mililitrow być, cyłkownje nic wjace hač liter.

Železnica zaso w parku po puću

štwórtk, 10. apryla 2025 spisane wot:
Z połnej paru je Choćebuska parkowa železnica minjenu njedźelu do noweje sezony wotjěła. Hosćo móža wotnětka zaso z parnymi abo dieselowymi ćahami po tři kilometerskej čarje mjez dwórnišćom na Žandowskim třiróžku a Rogeńskim parkom podłu Sprjewineje łučiny kaž tež Choćebuskeho zwěrjenca po puću być. Na wšěch 32 dźěći a młodostnych w starobje hač do 17 lět wukonja zaso prawidłownje słužbu na dobro wopytowarjow. Ludźo su hnydom prěni dźeń w bohatej ličbje přichwatali. Wjerški noweje sezony su wulki swójbny swjedźeń 24. meje, hudźbny a filmowy festiwal 9. awgusta a wězo jězby na Halloween kónc oktobra. Foto: Michael Helbig

Tematizuja ludomordarstwo

štwórtk, 10. apryla 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Dźiwadło Maxima Gorkija w Berlinje chce so w ramiku festiwala z masakrom na Armenjanach před 110 lětami zaběrać. Na programje měsac trajaceho rjada zarjadowanjow „100 + 10 – Armenian Allegories“ steji mjez druhim wustajeńca z wjace hač 70 dźěłami tworjaceho wuměłstwa, tak dźiwadło zdźěla. Nimo toho planuja literarne a filmowe wjerški, hóstne hry z Amsterdama, Jerewana, Istanbula a Göteborga a dwě prapremjerje. W srjedźišću steja armenscy wuměłcy ze wšeho swěta a jich wid na tuchwilne politiske wobstejnosće hladajo na podawki lěta 1915.

Festiwal přewjedu wot 24. apryla hač do 31. meje a je zdobom zazběh mjeztym sedmeho wudaća wuměłskeho formata Berlinski nazymski salon.

Stawiznarjo zwěsćichu, zo su tehdy něhdźe 1,5 milionow Armenjanow w Osmanskim mócnarstwje systematisce morili. Běše to sćěh Prěnjeje swětoweje wójny. Turkowska jako prawniski naslědnik Osmanow drje masaker 500 000 ludźi přiznawa, jeho zastopnjowanje jako morjenje ludu pak wotpokazuje. Němska bě masaker 2016 jako genocid zasudźiła.

To a tamne (10.04.25)

štwórtk, 10. apryla 2025 spisane wot:

Na priwatnu rozmołwu we Vatikanje witał je bamž Francisku wulkobritaniskeho krala Charlesa II. a toho mandźelsku kralownu Camillu. Britiski kralowski por je tuchwilu na statnym wopyće w Italskej. Franciskus gratulowaše woběmaj k 20. kwasnemu dnjej. Charles přeješe Franciskusej bórzomne wustrowjenje.

Legalnu plantažu cannabisa zničiła je policija w sewjerorynsko-westfalskim Hagenje. Nětko ju potrjecheni ze žadanjom za zarunanjom konfrontuja. Cannabisowy klub wočakowaše wot swojich 900 młodych rostlinow 45 kilogramow konopje, štož wotpowěduje 270 000 euram. Policija bě při přepytowanjach přećiwo wikowarjej drogow twarske podłožki namakała, kotrež zastojnikow k plahowarni wjedźechu. Policisća běchu sej wěsći, zo steja před profesionalnej ilegalnej plantažu a hnydom wšitke rostliny zničichu.

Spěšnišo so z wučerjom stać

srjeda, 09. apryla 2025 spisane wot:

Drježdźany. W powołanskošulskim centrumje za techniku a hospodarstwo w Freibergu (BSZ) wupruwuje Sakske kultusowe ministerstwo nowy a spěšny kubłanski puć za wučerjow w MINT-wobłuku. Wot přichodneho šulskeho lěta móža tu absolwenća wyšich šulow kaž tež wukubłani fachowi dźěłaćerjo fachowu maturu złožić. Wona je zakład za požadanje wo přirodowědny bachelorowy studij w MINT-předmjetach. Přichodni wučerjo zalutuja tak hač do 2,5 lět porno dotalnym studijnym móžnosćam.

Dalše miliony komunam

Drježdźany (dpa/SN). Sakske komuny přijimaja hač do lěta 2031 něhdźe 129 milionow eurow spěchowanskich srědkow za twarske naprawy w městach. Sakske krajne knježerstwo je wčera wotpowědnemu dojednanju mjez Zwjazkom a krajemi přihłosował. Ministerka za infrastrukturu Regina Kraushaar (CDU) na to pokaza, zo je Sakska wot lěta 1991 něhdźe 6,5 miliardow eurow za wotstronjenje twarskich njedostatkow dóstała.

Sudnik za nawrót nowinarjow

Wot truta nahrawane foto dokumentuje rozměr njezboža w Santo Domingo w Dominikanskej republice w Srjedźnej Americe. Minjenu nóc bě so tam třěcha nócneho kluba sypnyła, w kotrymž běše runje koncert hudźbneje skupiny. Betonowy wjerch ­padny na wopytowarjow a znajmjeńša 98 z nich mori. Wjace hač 130 ludźi so zrani. Foto: dpa/Erika Santelices

Wotpokazuja naprawy kultusa

srjeda, 09. apryla 2025 spisane wot:

Lipsk (dpa/SN). Tójšto ludźi je wčera w Lipsku přećiwo kubłanskemu paketej sakskeho kultusoweho ministerstwa protestowało. Kaž rěčnik dźěłarnistwa za kubłanje a wědomosć zdźěli, je so něhdźe 1 500 demonstrantow před krajnym šulskim zarjadom zhromadźiło. Centralne žadanje bě „woprawdźite polěpšenje dźěłowych wuměnjenjow“, město krótkodobnych nuzowych rozrisanjow na njedobro wučerjow a kwality kubłanja.

Naprawy potrjechja wosebje staršich wučerjow. Woni maja přichodnje wjace hodźin wuwučować. Dotal su staršim ­kolegam wot 60. žiwjenskeho lěta kóždolětnje hodźinu spušćili. Tute rjadowanje ma po woli ministerstwa nětko hakle wot 63. žiwjenskeho lěta płaćić.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND