Mocy wjazać

póndźela, 18. februara 2019 spisane wot:
Škitej regionalnych a mjeńšinowych rěčow je Europska charta wěnowana. Před nimale pjeć lětami su z podpěru Domowinskeje župy Delnja Łužica towarstwo Delnjoněmčina w Braniborskej załožili. Hižo wot lěta 2002 skutkuje Zwjazkowa rada za delnjoněmčinu jako třěšna organizacija, zjednoćaca zastupjerjow z wosom zwjazkowych krajow. Zo mjeńšinowa rada Danow, Frizow, Serbow kaž tež Sintow a Romow nětko wušo ze zwjazkowej radu a z Delnjoněmskim sekretariatom hromadźe dźěła, mam za logisku konsekwencu, wurosćacu z europskeje rěčneje charty. Ale runje tak z ryzy praktiskeje přičiny.­ Na přikład je mjeńšinowa abo regionalna rěč w socialnym wobłuku kaž w hladanju komponenta, kotraž dźeń a bóle na wuznamje nabywa. Delnjoněmčina abo tež serbšćina jako hojenski srědk při hladanju na demencu schorjenych? Rozdźěla njeje, a tohodla je prawje, zo mjeńšinowa rada a Zwjazkowa rada za delnjoněmčinu mocy wjazatej. Axel Arlt

Proces přećiwo Petry zahajeny

póndźela, 18. februara 2019 spisane wot:

Drježdźany (dpa/SN). Bywša šefina strony AfD ma so tuchwilu na Drježdźanskim krajnym sudnistwje zamołwić. Dźensa dopołdnja bu proces podhlada wopačneje přisahi w nowembru 2015 před wólbnym wuběrkom Sakskeho krajneho sejma dla zahajeny. Srjedźišćo konflikta tehdy bě financowanje wólbneho boja AfD-kandidatow krajneho sejma. Petry je mylenje přiznała, ale zdobom twjerdźiła, zo njeje wědomje wopačne informacije­ dawała.

Mało městna dla su zamołwići proces do jedneje z wěstotnych žurlow Wyšeho krajneho sudnistwa přepołožili. Rumnosć je poprawom za jednanja přećiwo pozdatnym teroristam zarjadowana, hdźež maja wosebite wěstotne předpisy dodźeržeć. Na tym so jenož Frauke Petry njepostorkuje. Wona ma proces za politisce motiwowany.

Drježdźanske krajne sudnistwo předwidźi najprjedy raz jednanske terminy hač do 13. měrca, na kotrež je cyłkownje 27 swědkow přeprošenych. Medije proces z wulkim zajimom sćěhuja.

Za rěč maja zhromadny zaměr

póndźela, 18. februara 2019 spisane wot:

Zastupjerce delnjoněmčiny so pola mjeńšinoweje rady witanej čułoj

Berlin (SN/at). Christiane Ehlers klinči zahorjena. Prěni raz je so wona oficialnje jako zastupjerka Delnjoněmskeho sekretariata hromadźe z rěčnicu Zwjazkoweje rady za delnjoněmčinu na wuradźowanju rady štyrjoch awtochtonych narodnych mjeńšin minjeny štwórtk w Berlinje wobdźěliła. Wuměniłoj stej sej žonje z delnjoněmskeho rěčneho ruma ze zastupjerjemi mjeńšinoweje rady nazhonjenja a mysle, na přikład wo přichodnych zhromadnych zaměrach nastupajo spěchowanje regionalnych a mjeńšinowych rěčow na runinje Zwjazka.

To a tamne (18.02.19)

póndźela, 18. februara 2019 spisane wot:

Tež kóń zamóže kriminalny pad rozrisać. Skoćo bě sobotu w južnej Hessenskej njezbožownje do bahna padnyło a njemóžeše so hižo same wuswobodźić. Wohnjowi wobornicy tuž pomhachu. Nimo konja wućahnychu pak hišće wulku bróń. Přiwołana policija bahno dokładnišo přepyta a nańdźe hišće dalšej třělbje kaž tež municiju. Brónje běchu paduši pokradnyli a je w bahnje schowali. Po­zdatnje wěsty schow pak je kóń připadnje wotkrył.

Napjateho telewizijneho programa dla je muž w Saksko-Anhaltskej wšo wokoło so zabył. Dny dołho njebě wot njeho ničo widźeć, jenož telewizor bě słyšeć. Dokelž wón tež na klinkanje a klepanje njereagowaše, wołachu susodźa wuchowansku słužbu. Jako chcychu wobornicy hižo přez kuchinske wokno do bydlenja zalězć, so muž před telewizorom jich skónčnje dohlada a jim durje wočini.

Hrozy njerjadowany brexit

pjatk, 15. februara 2019 spisane wot:

London (dpa/SN). Po najnowšej poražce britiskeje premierministerki Theresy May nastupajo wustup Wulkeje Britaniskeje z Europskeje unije je strach njerjadowaneho brexita dźeń a wjetši. Zapósłancy w Londonje běchu naćisk wobzamknjenja knježerstwa wčera z 303 hłosami wotpokazali, 258 zapósłancow bě za zakoń. Tak je dospołnje njejasne, kak chce May hač do wustupa kraja 29. měrca hišće wjetšinu za zrěčenje z EU zdobyć, kotrež bě wona wujednała.

Nowowólby w Španiskej

Madrid (dpa/SN). Dobre wosom měsacow po přewzaću zastojnstwa je španiski ministerski prezident Pedro Sánchez za 28. apryl dočasne nowowólby parlamenta wukazał. Do toho bě parlament naćisk knježerstwa za etat wotpokazał. Sánchez a jeho strona PSOE nimataj w parlamenće wjetšinu, ale staj na hłosy druhich stron pokazanaj, mjez druhim na hłosy dweju separatistiskeju stronow z Katalonskeje. Teju zapósłancy běchu naćisk wotpokazali, dokelž nochcyše Sánchez jich žadanja spjelnić.

Žadyn koncept za glyfozat

Stawkowacy sobudźěłaćerjo Berlinskich wobchadnych zawodow (BVG) a jich wotnožki Berlin Transport su so dźensa před centralu BVG w zwjazkowej stolicy zhromadźili, zo bychu swoje žadanje za skrótšenjom dźěłoweho časa na 36,5 hodźin po­twjerdźili. Stawk je powołanski wobchad chětro haćił. Foto: dpa/Christoph Soeder

Trump a „nuzowy staw“

pjatk, 15. februara 2019 spisane wot:
Washington (dpa/SN). Kongres USA je etat schwalił, zo by nowej hrožacej blokadźe dźěła knježerstwa zadźěwał. Po senaće je wčera tež Dom zapósłancow kompromisej přihłosował. Mjeztym je Běły dom připowědźił, zo chce prezident Donald Trump zakoń podpisać, runočasnje pak narodny nuzowy staw wukazać. Tak móže financowanje wjele diskutowaneje namjezneje murje k Mexiku tola hišće zaručić. Z pomocu nuzoweho stawa móhł Trump pjenjezy z etata wzać, bjeztoho zo dyrbjał so kongres prašeć. Předsydka Domu zapósłancow, demokratka Nancy Pelosi, k tomu praji: „Na mjezy žanoho nuzoweho stawa njeje.“ Frakciski šef demokratow w senaće Chuck Schumer mjenowaše móžne wukazanje nuzoweho stawa „hrube znjewužiwanje mocy“.

Za lěpšu zhromadnosć

pjatk, 15. februara 2019 spisane wot:
Mnichow (dpa/SN). Bjezposrědnje do zahajenja Mnichowskeje wěstotneje konferency je jeje nawoda Wolfgang Ischinger zwjazkowe knježerstwo a europskich partnerow k jednoće namołwjał. „Dyrbimy tomu zadźěwać, zo skutkuje Europa z Moskwy abo Pekinga widźane kaž črjóda rozpjeršenych kokošow, kotrež njewědźa dokal běžeć“, rjekny bywši wulkopósłanc dźensa w rańšim magacinje sćelaka ZDF. Za to je wjace nawodnistwa a zhromadneho dźěła trjeba. Wot dźensnišeho schadźuje so 30 statnych a knježerstwowych šefow kaž tež 90 ministrow na po wšěm swěće najwažnišim wuradźowanju wo wěstotnej politice w Mnichowje. Mjez druhim póńdźe wo wupowědźene zrěčenje mjez USA a Ruskej wo atomarnych raketach srjedźneje distancy.

Prěnje naćiskipo referendumje

pjatk, 15. februara 2019 spisane wot:

Brüssel (SN). Federalistiska unija europskich narodnych mjeńšin (FUEN) je prěnje zjeća zakonskich naćiskow na zakładźe europskeje wobydlerskeje iniciatiwy Minority SafePack zdźěłała. Połstastronski dokument – jón bě skupina europskich prawniskich fachowcow zdźěłała – wobsahuje postajenja, rjadowace wšitke wobłuki škita mjeńšin, kotrež bě iniciatiwa narěčała. Naćiski poćahuja so na wobłuki kubłanje, kultura, prawa rěčow, zjawne zarjadnistwo, regionalne fondsy, medije, prawa Romow, statne pomocy a na prašenja w zwisku z bjezstatnymi mjeńšinami, kaž w zdźělence FUEN rěka.

Rozšěrjenje Europskeje unije na wuchod bě zamołwitym FUEN nastork, politiski a prawniski ramik škita mjeńšin w Europje ponowić. Zakonje bychu tež zmóžnili, dodźerženje prawow mjeńšin w jednotliwych krajach lěpje kontrolować. Skupina fachowcow chce so w měrcu w Brüsselu znowa zetkać a swoje namjety dale wuwiwać, polěpšić a měritkam Europskeje komisije přiměrić.

Witaja rentu

pjatk, 15. februara 2019 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Jasna wjetšina wobydlerjow Němskeje ma namjet SPD nastupajo zakładnu rentu za dobry. Při naprašowanju sćelaka ARD měnješe 67 procentow, zo je zakładna renta bjez pruwowanja potrěbnosće za mało zasłužacych kročel do praweho směra. Hišće wjace ludźi (89 proc.) wita namjet SPD, zakonsku mininalnu mzdu na dwanaće eurow zwyšić. Porno tomu ma 62 proc. na­prašowanych namjet, sankcije přećiwo młodym­ přijimarjam Hartza IV zběhnyć, za dospołnje wopačny puć.

nowostki LND