Hosćo samo z Himalaje
Po posedźenju přihotowanskeho wuběrka za 13. mjezynarodny folklorny festiwal „Łužica“ su kontury swjedźenja zaso kusk jasniše. Bosćan Nawka je so z Katharinu Jurkowej, za zjawnostne dźěło zamołwitej, rozmołwjał.
Knjeni Jurkowa, što móžeće nam wo aktualnym stawje přihotow přeradźić?
K. Jurkowa: Smy wjace hač 15 wukrajnych skupin přeprosyli. Připrajiłoj stej dotal mjez druhim folklornej ansamblej z Peruwa a Boliwiskeje. Tež cyłk z Nepala chce so z programom imaterielneho kulturneho herbstwa na festiwalu wobdźělić a budźe tuž prěni raz zastupjeny. Dale ličimy z tohorunja premjernymaj přinoškomaj z Algeriskeje a Japanskeje. Nastupajo europske kraje je tuchwilu wěste, zo přijědu kulturne skupiny na přikład z Madźarskeje a Pólskeje. Dohromady budźe najskerje dźesać wukrajnych ćělesow programy wuhotować, jednanja pak njejsu hišće wotzamknjene.
Kaž z wčerawšeje zdźělenki wuchadźa, je zajim dorostowych cyłkow njewšědnje wulki. Sće wšitkim naprašowanjam wotpowědować móhli?
Prawniskemu statej dowěrja
Wjelelětny předsyda zarjadniskeho zwjazka Při Klóšterskej wodźe Alfons Ryćer angažuje so nětko jako čestnohamtski přisydnik na Kamjenskim hamtskim sudnistwje. Spřisahany je wón za čas wot 2019 do 2023. Mjeztym měješe swoje prěnje jednanje. Wo nim, wo jeho motiwaciji, wo nadawkach a wo dowěrje do prawniskeho stata je so Andreas Kirschke z 59lětnym Šunowčanom rozmołwjał.
Knježe Ryćerjo, što Was za nowe čestnohamtske dźěło motiwuje?
A. Ryćer: Přisydnicy su dźensa nuznje trěbni. Tež naša komuna je kandidatow pytała, a tak sym so přizjewił. Jako wjesnjanosta Ralbičanskeje gmejny wot 1989 do 1994, jako wjesnjanosta Ralbičansko-Róžeńčanskeje gmejny wot 1994 do 2001 a pozdźišo jako předsyda zarjadniskeho zwjazka Při Klóšterskej wodźe wot 2001 hač do 2015 móžach wjele powołanskich a žiwjenskich nazhonjenjow zběrać. Chcu prosće demokratiju sobu wuhotować. Demokratija je žiwa wot słužby a angažementa kóždeho jednotliwca.
Kotre nadawki nětko maće?
Mjezsobne zwiski skrućić
Ameriski generalny konsul Timothy Eydelnant je minjeny štwórtk Budyšin a na swójske přeće Serbski muzej wopytał. Šefredaktor SN Janek Wowčer je so z nim po wopyće muzeja rozmołwjał.
Što je Was do Budyšina k Serbam wjedło?
T. Eydelnant: Wosobinske zwiski k Serbam žane nimam, zajimuju pak so jara za nich. Jako rodźeny Běłorus sym z 15 lětami do Ameriki wupućował. Tuž mam słowjanske korjenje. Wo Łužiskich Serbach sym hižo tójšto čitał a tuž sej rjeknych, zo na kóždy pad, sym-li raz w Budyšinje, tež jich wopytam.
Što sej z wopyta sobu wozmjeće?
T. Eydelnant: Sprěnja hordosć Serbow na stawizny, rěč a kulturu kaž tež na tradicije. To je mje jara hnuło. Sym prjedy hižo rjekł, zo dyrbju lětsa na kóždy pad hišće raz jutry do Łužicy přijěć a sej křižerjow wobhladać. Zdruha sym tójšto noweho wo wupućowarjach z Łužicy do Ameriki wokoło fararja Jana Kiliana zhonił. Je hnujace zhonić wo zwisku, kotryž mjez mojim krajom a tymle wosebitym dźělom Němskeje wobsteji. Zwisk mjez Serbami w USA a we Łužicy mam za wuběrny přikład dobrych stykow mjez ludźimi.
Jenož kapka na hižo horcy kamjeń
Sakska přewozmje kóšty za škitne naprawy před wjelčimi nadpadami. Tole je za plahowarjow skotu dobra powěsć, wšako su płoty a elektriske připrawy drohe dosć. Přiwšěm je to potom tola jenož kapka na hižo horcy kamjeń. Hłowne konflikty mjez wobydlerjemi a rubježnym zwěrjećom su njerozrisane. Wobćežne přidatne dźěło, stajnje płoty natwarjeć, z milinu wuhotować a wosebity banćik připrawjeć, wostanje. A tež strach, zo móhło zwěrjo wowče stadła nadpadnyć, njeje so pominył. Wšako je dosć přikładow, hdźež je wjelk najebać wysoke zadźěwki, płoty přewinył. Předewšěm pak je dale njejasne, w kotrych nuzowych padach smě so wjelk zatřělić.
Specifiski łužiski, moderny design
Sakski centrum za kulturne kreatiwne hospodarstwo KREATIWNA SAKSKA, ludowa banka Drježdźany-Budyšin a Budyski Serbski muzej wupisaja wubědźowanje SORBIAN STREET STYLE. Składnostnje je so Bosćan Nawka z kuratorku wustajenišća Andreju Pawlikowej rozmołwjał.
Knjeni Pawlikowa, što za wubědźowanjom tči?
A. Pawlikowa: Zasadna myslička bě předstajić serbske młodźinske žiwjenje. We wobłuku koncepcije wustajeńcy smy so dźeń a bóle tematice tekstilowy design zbližili. W tym zwisku smy mysl zrodźili, přehladku z wubědźowanjom zwjazać. Tak chcemy kónc septembra nimo kolekcijow pućrubarjow načasneho serbskeho designa, kaž na přikład kreacije Kornelije Sir, tež cyle nowe wudźěłki młodych a dorostowych wuměłcow wustajeć, kotrež takrjec hakle nastawaja.
Štó smě so na wubědźowanju wobdźělić?
So wobdźělić a moderěrować
Delnjołužiske Spěchowanske towarstwo za serbsku rěč w cyrkwi z.t. je rozesłało zjawny list nastupajo rozprawu wo ewaluaciji delnjoserbšćiny tule rěč wuwučowacym zakładnym šulam w Braniborskej. Milenka Rječcyna je so z předsydu towarstwa dr. Hartmutom Leipnerom rozmołwjała.
Z kotreje přičiny sće so jako towarstwo na tele wašnje z temu rozestajeli?
H. Leipner: Njejsmy fachowcy na kubłanskim polu, to je jasne. Mamy pak swoje ideje, što je trěbne za zjawne žiwjenje. W tym zmysle stejimy k dispoziciji jako moderator procesa, kotryž měł wšitkich potrjechenych za jedne blido zwjesć. Jako towarstwo smy tež čłon braniborskeje kubłanskeje syće. Tu mam jako prawu organizaciju, kotraž dyrbjała so wo problematiku starać a kotraž móhła něšto iniciěrować.
Sće prěnje towarstwo, kotrež je so zjawnje wuprajiło. Čehodla?
Na kóšty našich wnučkow
Njesłušam poprawom k tym, kotřiž swět jeno přez čorne nawoči widźa. Hladam-li pak na dźěło tak mjenowaneje wuhloweje komisije a wosebje na tydźenja předstajene „wuslědki“, mam wulke wobmyslenja a tójšto prašenjow.
Najbóle so prašam: Zwotkel budźemy po lěće 2038 milinu brać, po tym zo poslednju milinarnju zawru? Změjemy potom w měrnej zymskej nocy hišće ćopłu stwu, hdyž solarne připrawy njefunguja a wětrniki so njewjerća? Što budźe z płaćiznu miliny? Hižo nětko płaća ludźo w Němskej po wšej Europje najwjace za milinu, štož je předewšěm wuskutk woneje wulkeje politiskeje ofensiwy na dobro wobnowjomnych energijow wokoło lěta 2000. Nětko je kóždemu jasne, zo płaćizny miliny dale rozrostu, hdyž Němska jadrowe a wuhlowe milinarnje wotpinje a sej tak połojcu wšeje elektroenergije sama rubi. Alternatiwy za tutu formu spušćomneje energije njejsu nihdźe žane spóznajomne. Zo budźe hač do lěta 2038 technika tak daloko wuwita, njech wěri, štóž chce! A zo budźe zwjazkowe knježerstwo ze swojimi přiražkami płaćiznu miliny takrjec kumštnje nisku dźeržeć, mam prosće za rjanu bajku.
Wulki zajim za wiki kołbaskow
Optikarski mišter Thomas Koch ma swój wobchod na torhošću w Kamjencu. Wot 1. januara 2016 je wón předsyda Kamjenskeje cityjoweje iniciatiwy. Wikowanske zjednoćenstwo ze 67 čłonami je kóždemu přistupne. Měrćin Weclich je so z Kochom rozmołwjał.
Lisćina čłonow Kamjenskeho nutřkoměšćanskeho towarstwa saha wot mějićelow hotela „K běłemu jelenjej“, awtowych domow, pjekarnje a kwětkarnje hač ke křesćanskej knižnej stwičce a měšćanskej apotece. Mjez nimi su tež serbscy wikowarjo, kaž Cyžec črijowy wobchod a Wowčerkec kofejownja. Što je hłowny zaměr wulkeho a zawěsće z mnohimi dobrymi idejemi zestajeneho cyłka?
T. Koch: Cityjowa iniciatiwa ma wulki wotmysł, wožiwić centrum Lessingoweho města. Kaž w mnohich mjeńšich městach Sakskeje mamy problem, zo tam ze zawrjenjom wobchodow, filialow a druhich wikowanišćow žiwjenje dźeń a bóle woćichnje. Naša iniciatiwa je nastała, nutřkowne město atraktiwniše wuhotować, tak tež nastupajo nowozasydlenja, nowe wobchody abo přewzaće wobchodow.
Kak wuwiće w Kamjencu posudźujeće?
Serbski sejm budźe tema
Aktualna wólbna perioda Sakskeho krajneho sejma so lětsa nachila. Z Haraldom Baumannom-Hassku, rěčnikom frakcije SPD za naležnosće Serbow, je so Axel Arlt rozmołwjał.
Što sće ze serbskopolitiskeho wida w nachilacej so wólbnej periodźe docpěli?
H. Baumann-Hasske: Bohužel njejsmy telko docpěli, kaž běchmy sej předewzali. Smy hladali, zo runje we wobłuku wědomosć a wuměłstwo na wysokich šulach połoženje za studentow polěpšamy, zajimowacych so za sorabistiku. W tym wobłuku móžeše naša ministerka Eva-Maria Stange něšto docpěć. A zasadnje smy tež spytali kubłanski poskitk wukmanić. Zo njejsmy z politiskeho wida krajneho sejma wjace činili, wobžaruju. Dyrbju přiznać, zo wjetše kroki docpěli njejsmy.
Kak wažne Wam je sakski serbski zakoń na swoju aktualnosć přepruwować?
Rjemjeslnikow wuznamjenili
Drježdźany (SN/BŠe). Za wosebity angažement a dobre wukony we wobłuku zawěsćenja fachowcow je Drježdźanska rjemjeslniska komora wčera wukubłanske zawody na wuchodźe Sakskeje a rjemjeslniski dorost wuznamjeniła. Cyłkownje 26 młodostnych docpě prěnje městna we wubědźowanju komorneho wokrjesa „Profije něšto zdokonjeja“. Dwacećo kwalifikowachu so za spěchowanje powołanskeho wukubłanja a wjesela so nad stipendijom zwjazkoweho knježerstwa. Titul „Přikładny wukubłanski zawod lěta 2018“ zawěsći sej třiceći rjemjeslniskich předewzaćow. Jedne z nich je elektrocentrum w Großenhainje, hdźež tuchwilu 23 młodostnych wukubłuja. Cyłkownje 113 wučomnikow je tam hižo swoje wukubłanje wuspěšnje wotzamknyło.
„Ćehnjemy wšitcy za jedyn postronk – za dualne wukubłanje a za rjemjesło jako woprawdźity kwalitny pječat“, wuzběhny prezident Drježdźanskeje rjemjeslniskeje komory Jörg Dittrich. Přiwšěm namołwi wón politikarjow, so wo přihódniše ramikowe wuměnjenja starać. K tomu słušatej acubijowy tiket a centralna syć powołanskich šulow.
