19. němsko-serbske nalětnje wiki přirody wabja zajutřišim, sobotu, na areal zarjadnistwa Biosferoweho rezerwata UNESCO Hornjołužiska hola a haty w Stróži pola Hućiny. Ze zamołwitej ­zarjadnistwa za zjawnostne dźěło ­Christinu Schmidt je Axel Arlt porěčał.

Knjeni Schmidt, hosći zaso tradicionalne wiki bjez wobmjezowanjow wočakuja?

Ch. Schmidt: Tomu tak je. Žane předpisy hygieny korony dla nas hižo njewobmjezuja. Nadźijamy so tuž wulkeje ličby wopytowarjow.

Kelko předawanišćow budźe?

Ch. Schmidt: Z 81 poskićerjemi su naše móžnosće dospołnje wučerpane. Hodźi so k zazběhej do małozahrodkoweje sezony, zo zahrodnistwa symješka a rostliny starych a nowych družin sadu, zeleniny abo zelow poskićeja. Regionalni producenća su ze žiwidłami, rjemjeslniskimi wudźěłkami a mnoho dalšim zastupjeni.

Što scyła su kriterije za wobdźělenje?

Ch. Schmidt: Štóž sam produkuje, je rjemjeslnik abo z biowudźěłkami wikuje, spjelni wuměnjenja za wobdźělenje. Smy lětsa wospjet wjace přizjewjenjow měli, hač předawanišćow je.

Znowa dožiwjamy wosebite jutry. Dwě lěće drje žanu „prawu“ jutrowničku njemějachmy – korony dla. Před lětomaj dyrbjachmy samo cyle bjez nam lubych zwučenosćow wuńć a loni smědźachmy wobrjady jenož dźělnje přewjesć.

Lětsa je znowa wšitko hinak a wěsta bjeznadźijnosć, kotraž bě spočatk lěta nastupajo křižerske procesiony, pěstowanje nałožkow po wšej Łužicy a pohosćenje turistow hišće začuwać, přeměni so do wulkeje radosće – znajmjeńša zdźěla. Sprěnja, dokelž smědźa křižerjo jutrowne poselstwo po starodawnym wašnju wozjewjeć. Zdruha, přetož smědźa so w susodnej wosadźe zaso pohosćić dać a tež nyšpory wopytać. A střeća, dokelž smědźa w Hornjej, srjedźnej a Delnjej Łu­žicy­ turistikarjo k jutram kaž zwučene zaso hosći witać. Nětko začuwaja mnozy rozmach, nowu energiju a nowe žiwjenje, cyle w zmysle jutrow.

„Dyrdomdejstwa Pumpota“ rěka baletna bajka, kotraž swoju premjeru před 55. lětami dožiwi. Serbski ludowy ansambl chce rejwanski kruch za cyłu swójbu nětko w nowym šaće prezentować, a to na dwěmaj předstajenjomaj jutrownu póndźelu w Němsko-Serbskim ludowym dźiwadle. Cordula Ratajczakowa je so z baletnej mišterku Miju Facchinelli wo nowoinscenaciji rozmołwjała.

Kak sće ideju za „Pumpot“ zrodźili?

M. Facchinelli: Rejwanski kruch je dołho ležał a dźěći, kotrež su jón dožiwili, su mjeztym dorostli. Tuž sym so prašała, čehodla jón prosće hišće raz nowej generaciji njepředstajimy? Sym wšitkim z mysličku na čuwy šła, doniž njejsym kolegow přeswědčiła. Spočatk 2000tych lět sym hišće sama sobu rejwała w te­hdyšej inscenaciji – kubołćika, kotryž ma wažnu rólu w stawiznje –, a mi so hudźba kaž tež cyła stawiznička jara lubještej. Wosebje rjenje tehdy bě, kak su dźěći na předstajenjach sobu činili.

Što je wužadanje dźensa?

Wo tym rozsudźić, kotre dźěćo wě najlěpje čitać, je wobćežny nadawk. Derje čitać móc wšak k přećam kóždehožkuli dźěsća słuša. Što pak rěka w tymle konteksće „derje“ abo „najlěpje“ čitać móc? A njeje wažnišo, zo dźěći scyła čitaja? Wjacore razy sym na zarjadowanju Rěčneho centruma WITAJ pobyła, na kotrymž měrja so šulerjo 3. lětnika w čitanju serbskeje literatury. A kóždy króć sym wobdźiwała jury, zo je dobyćerjow scyła zwěsćiła. Ja nochcyła a njemóhła rozsudźić wo tym, kotre dźěćo je „najlěpje“ čitało. Přiwšěm je mi jasne, zo dyrbi jury rozsud tworić. Tuž je lětsa, runje tak kaž wšitke lěta do toho, na kóncu prawje rozsudźiła – přetož abo prajimy lěpje nažel, móže jenož jedna abo jedyn dobyć.