Borzdźidło w porjadku było

štwórtk, 28. nowembera 2024 spisane wot:

Karlsruhe (dpa/SN). W zwadźe wo wužiwanje dobytkow energijowych zastaraćelow na dobro nišich płaćiznow miliny je 22 potrjechenych energijowych přede­wzaćow před zwjazkowym wustawowym sudnistwom zwrěšćiło. Jich skóržbu su dźensa wotpokazali. Přerjadowanje dobytkow na dobro ludźi bě we wurjadnym połoženju prawnisce w porjadku, sudnicy dźensa zdźělichu. Zwjazkowe knje­žerstwo bě „borzdźidło milinowych płaćiznow“ 2022 wukazało.

EU chce ruske łódźe chłostać

Brüssel (dpa/SN). Europska unije přihotuje dale trajaceje wójny Ruskeje přećiwo Ukrainje dla nowy, mjeztym 15. paket sankcijow. Po informacijach powěsćernje dpa diskutowachu zastupnicy 27 čłonskich statow wčera wo nowych namjetach Europskeje komisije. Naprawy měrja so přećiwo ruskim łódźam, kotrež ­dale ruski wolij po morjach swěta transportuja. Nimo toho chcedźa firmy chłostać, kotrež w Chinje truty twarja, kotrež Ruska přećiwo Ukrainje zasadźuje.

Kijew žada sej škit powětra

Sobudźěłaćerjo zawoda BBB a wuměłc Christian Dlugosch su dźensa rano postawu krala Wjacława IV. při Budyskej radnicy nasta­jili. Wjacsławske hodowne wiki, kotrež złožuja so na naspomnjenje Budyskich wikow w lěće 1384 z dowolnosću čěskeho krala Wjacława IV. su pječa najstarše w Němskej. Twórc figury z papmašeja a dalšich maćiznow Christian Dlugosch wot firmy Schrift & Form je figuru před dźesać lětami stworił a so kóžde lěto wo to postara, zo Wjacław IV. za čas adwentnych wikow ­na Budyskim Hłownym torhošću steji. Foto: Andrea Pawlikowa

Faeser namołwja ke kedźbliwosći

štwórtk, 28. nowembera 2024 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Zwjazkowa nutřkowna ministerka Nancy Faeser namołwja ludźi, na adwentnych wikach kedźbliwi być. Konkretnje pokazki na wohrožowanja drje tuchwilu nimaja, rjekny politikarka SPD nowinarjam. „Hladajo na abstraktne wysoke wohroženja mamy dale přičinu k wulkej kedźbnosći a konsekwentnemu jednanju na dobro wěstoty.“ Zamołwići za wěstotu hotuja so na wšelake scenarije. Wosebje strach ze stron islamistiskeho terora maja za wulki. Němska steji po jich měnjenju w centrumje zajima wšelakich teroristiskich organizacijow, wosebje „islamskeho stata“. Faeser pokazuje w tym zwisku hišće raz na zasadny zakaz nožow na hodownych wikach a na hrožace wysoke pokuty.

Z 18 lětami do wójska Ukrainy

štwórtk, 28. nowembera 2024 spisane wot:

Kijew (dpa/SN). Po ruskich raketowych nadpadach je na zapadźe Ukrainy milina wupadnyła. W kónčinje wokoło města Riwne je wjace hac 280 000 domjacnosćow bjez miliny, guwerner Olexander Kowal zdźěla. Nimo toho maja problemy při zastaranju ludźi z wodu. W susodnej Wolhyniskej podłu mjezy Pólskeje je 200 000 domjacnosćow wot zastaranja z milinu wotrěznjenych.

Knježerstwo USA sej wot Ukrainy žada, starobu woborneje winowatosće jasnje znižić, zo móhli wjace wojakow do wójska zwołać. Kaž wjacore medije rozprawjeja, dyrbjała Ukraina po woli USA přichodnje hižo 18lětnych młodych ­muži do wójska ćahnyć. Tak móhli pobrachowacych muži na fronće narunać.

Chaos w Kabulu před wuběrkom

štwórtk, 28. nowembera 2024 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Přepytowanski wuběrk zwjazkoweho sejma nastupajo Afghanistan je sej dźensa něhdyšeho wonkow­neho ministra Heika Maasa skazał. Politikarja SPD maja za jednoho z hłownje zamołwitych hektiskeho ewakuowanja němskeho wulkopósłanstwa w afghaniskej stolicy Kabulu bjezposrědnje do zaćaha islamistiskich talibanow w awgusće 2021. Wuběrk pruwuje wobstejnosće ewakuowanja a rozsudy tehdy zamołwitych hladajo na přiwzaće domoródnych pomocnikow zwjazkoweje wobory.

Maas bě swój čas w zwjazkowym sejmje swoje wahanje zakitował, jako druhe kraje bližacych so talibanow dla swój personal hižo ewakuowachu. Wón tehdy z toho wuchadźeše, zo so talibanam njeporadźi, w běhu něšto dnjow Kabul zdobyć. Krótko na to islamistiscy wojowarjo bjez kóždeho spjećowanja afghaniskeho wójska do stolicy zaćahnychu. Wobrazy lětadła so dźeržacych ludźi na Kabulskim lětanišću chaos symbolizowachu. Maas tehdy chutnje wo tym rozmyslowaše, hač njeby lěpje było, wotstupić.

Sakskej CDU a SPD čas ćěka

štwórtk, 28. nowembera 2024 spisane wot:

Koaliciske jednanja w rozsudnej fazy – žana wjetšina w krajnym sejmje

Drježdźany (SN). Tutón tydźeń móhł za Saksku rozsudny być: CDU a SPD wujednatej w Drježdźanach nadrobnosće swojeho koaliciskeho zrěčenja. Dojednanje w tymle prašenju by wažny měznik po puću k zhromadnemu mjeńšinowemu knježerstwu był. Wšelake prašenja pak dyrbja hišće rozrisać.

Po zwrěšćenych rozmołwach za koaliciju ćernjowki z BSW stejitej CDU a SPD nětko pod wulkim časowym ćišćom. Přičina su časowe doby za wutworjenje ­noweho knježerstwa, kotrež sakska wustawa předpisuje. Minjene tydźenje su so dźěłowe skupiny wobeju stron w rekordnym času na zasadne dypki dorozumili. Su to mjez druhim wobłuki strowotnistwa, kubłanja, hospodarstwa a nutřkowneje wěstoty. Kónc tydźenja chcedźa dźěłowe skupiny wuslědki swojeho dźěła předpołožić. Wodźacy zastupnik CDU při jednanjach wo nowe knježerstwo je kultusowy minister Christian Piwarz. Socialdemokratow zastupuje předsyda frakcije w krajnym sejmje Dirk Panther.

Druhe prašenja stajeć

štwórtk, 28. nowembera 2024 spisane wot:
„Wěstotu Němskeje zakitujemy tež pod Hindukušom.“ Tute wuprajenje zakitowanskeho ministra Petera Strucka (SPD) w decembru 2002 je do stawiznow zašło. Runje tak hłuboko zaryli su so mi wobrazy zadwělowanych ludźi na lětanišću afghaniskeje stolicy Kabula 20 lět pozdźišo. Woni dźeržachu so startowacych ameriskich transportnych lětadłow, dokelž bojachu so suroweje wjećby talibanow. Tući běchu hodźiny do toho, w awgusće 2021 kaž na paradźe do Kabula zaćahnyli. Nichtó njeby sej myslił, zo so wot USA a zapada natwarjene afghaniske wójsko prosće poda. Tehdyši zakitowanski minister Heiko Maas (SPD) je połoženje wopak posudźował a tak chaos sobu zawinował. Přičiny pak leža wo wjele hłubšo. Što je zwjazkowa wobora scyła w Afghanistanje pytać měła? Za čo smy žiwjenje 60 němskich wojakow woprowali? Je so hdy štó prašał, hač njebě „zasadźenje“ němskich wojakow w kraju pod Hindukušom zranjenje prawa ludow? Marko Wjeńka

To a tamne (28.11.24)

štwórtk, 28. nowembera 2024 spisane wot:

Pjenjezy njesmjerdźa – tute prastare přisłowo z časa Romskeho mócnarstwo je sej kriminelna klampnarska firma w Romje za dźěłowe hesło wuzwoliła a tak pječa miliony eurow zasłužiła. K małym škodam w kupjelach wołani sobudźěłaćerjo su škody wotpohladnje pohóršili a wupisachu swojim woporam ekstremnje wysoke zličbowanki. Štóž so spjećowaše, astronomiske sumy zapłaćić, tomu hrožachu „rjemjeslnicy“ samo z namocu. Policija je nětko 13 podhladnych zajała.

Wjele diskutowany grafitijowy wuměłc Harald Naegli w šwicarskej stolicy Zürichu je so składnostnje swojich 85. narodnin ze swětom wujednał. W 70tych lětach jako „Zürichski pryskar“ znaty Naegli bědźeše so stajnje z wumjetowanjemi. Najbóle mjerzaše jeho atribut „móranja“. W Němskej waža sej jeho jako sławneho wuměłca z njezachodnymi twórbami.

Dr. Měrćin Wałda na přinošk „Su Serbja wopor kolonializma?“ sobudźěłaćerjow Serbskeho instituta reaguje

Inscenowany interview sobudźěłaćerjow/kow Serbskeho instituta w Předźenaku pod titulom „Su Serbja wopor kolonializma?“ překwapja we wjacorym nastupanju a žada sej kritisku analyzu. Hladajo pak na kompleksnosć temy móžu tule jenož na wubrane problematiske dypki pokazać.

Předewšěm nałožuje so zapřijeće „kolonizacija“ ekstremnje wusko, jako by wone dźensa hišće tak kaž we 18. a 19. lětstotku płaćiło. Runje pod hesłom „dekolonizacija“ je dźensa skónčnje to měnjene, štož bě poprawna přičina historiskich procesow: Myslenje w rasistiskich kategorijach a mentalita, kotraž měrješe so na přiswojenje materielnych kaž tež mentalnych resursow ze zaměrom, „swójske“ derjeměće na kóšty „słabšich“ přisporjeć. Kolonialne mocy pak njeběchu jenož w cuzych krajach aktiwne, ale tež doma prezentne. Tohodla přiwobroća so dźensniše slědźenje tež mjeńšinam abo indigenym skupinam znutřka narodnych statow po cyłym swěće.

Štó pisa stawizny?

„Wulka židowka“ Sakskeje zemrěła

srjeda, 27. nowembera 2024 spisane wot:
Drježdźany (SN/mb). Do hodowneho wudaća 2022 Serbskich Nowin je dr. Nora Goldenbogen „rozmyslowane“ přinošowała, nětko je předsydka krajneho zwjazka židowskich wosadow w Sakskej 75lětna na prawdu Božu wotešła. Wona běše pře wšu měru angažowana a wob­lubowana. Ze stron sakskeho krajneho knježerstwa su njeboćičku w swójskich zdźě­lenkach počesćili ministerski prezident Michael Kretschmer, ministrojo Christian Piwarz, Barbara Klepsch, Se­bastian Gemkow (wšitcy CDU), Petra Köpping (SPD) a Katja Meier (Zeleni). Kretschmer wuzběhny ju jako „sylny hłós přećiwo diskrimi­naciji a twarču ­mostow“, kotraž ­interkulturelny dialog spěchowaše. Josef Schuster, prezident centralneje rady židow w Němskej, ju „jednu z wulkich ­židowkow wuchodneje Němskeje“ mjenowaše. Sakski krajny rabiner Zsolt ­Balla na to skedźbni, zo Goldenbogen ­židowske wosady hižo za čas NDR zwjazowaše. Předsydka frakcije Lěwicy w krajnym sejmje, Susanne Schaper, chwaleše jeje angažement za integraciju ludźi, kotřiž su z něhdyšeho Sowjetskeho zwjazka do Sakskeje přišli.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND