CO2-bilancu polěpšili
„Trojozynk“ za awtentiski wid
„Prjedy hač woteńdźeš“ rěkaja wosebitemu programej Serbskeho ludoweho ansambla, kotryž wot přichodneje soboty w aktualnej hrajnej dobje wjacekróć předstajeja. „Komornohudźbny čitanski kruch“ złožuje so na knihu z fotografijemi Serbowkow, kiž wšědnje w serbskej drasće chodźachu, wušłej w lěće 2011 pod samsnym titulom kaž program. Bosćan Nawka je so z awtorku Róžu Domašcynej rozmołwjał.
Knjeni Domašcyna, što sće hladajo na wospjetne předstajenje knihi, kotruž sće zhromadnje z Maćijom Bulankom a Měrćinom Weclichom zestajiła, začuwała?
R. Domašcyna: Wjeselu so jara, zo so tónle naš ‚trojozynk‘ znowa prezentuje. Maćijowe fota dźě pokazuja wšědny dźeń Serbowkow wot 1950ych lět do přitomnosće a kajke ćežke dźěło wukonjachu. Samozrozumliwje chodźachu serbsce woblečene, jich drasta njebě potajkim pyšna, ale dźěłanska. Tekst a Měrćinowa hudźba wutworjatej z wobrazami awtentiski wid, posrědkowacy, kak je woprawdźe było.
Sće knihu hižo ze swójskim programom ducy po Łužicy předstajili. Kajki je rozdźěl porno aktualnej produkciji?
Přezjednota mocy spožča
Prezident Parlamenta Němskorěčneho zhromadźenstwa Belgiskeje, Charles Servaty, měješe na tójšto prašenjow čłonow Serbskeho sejma a dalšich wobdźělnikow njedawneje wuprawy do wuchodneje Belgiskeje wotmołwić. Na to je Axel Arlt z nim porěčał.
Knježe prezidento, maće tele zetkanje za spočatk zhromadneho předewzaća?
Ch. Servaty: To je skerje pokročowanje hač započatk. Wšako sym wjesoły rjec směć, zo běchu tež hižo do toho styki a poćahi mjez Němskorěčnym zhromadźenstwom (DG) a zastupnistwami Serbow. Mi bě to dźensa česć so wo dalewjedźenje abo samo wo pohłubšenje postarać. To sym rady sčinił. Runje tak hladam rady na dalše etapy.
Móže mjezsobna wuměna mjez DG a Serbami w přichodźe hišće wažniše być?
Ch. Servaty: Naša strona je zwólniwa k tomu. Štož za pohłubšenje poćahow wšak trjebamy, su paralelni rozmołwni partnerojo, z kotrymiž móhli styki na samsnej runinje nawjazać a z kotrymiž móhli pospytać zrěčenja wotzamknyć. Najprjedy za dorozumjenje na kulturnym a na towaršnostnym polu. A čehodla jednoho dnja nic runje tak na institucionalnej runinje?
Słónčna róža
Serbskemu basnikej Benej Budarjej
Na łuce stej‘ słónčna róža,
samalutka hłójčku pójša.
„Słóčna róža, što ći je,
trapi tebje žiwjenje?“
„Ně, mje trapi zrudoba,
towarška je wotešła.“
„Słónčna róža, pozběhń hłójčku,
hladaj horje do njebjes,
tamle horka wona kiwa,
pódla njeje Bóh tón Knjez.“
Pětr Thiemann, 8. winowca 2023
Zhromadnje wjace docpěć
Tež 33 lět po zjednoćenju Němskeje njezačuwam, zo stej wuchod a zapad runohódnej. Stajnje je hišće dosć a nadosć rozdźělow, na přikład hladajo na mzdu dźěłaćerjow, byrnjež ludźo w zapadźe a na wuchodźe samsne dźěło wukonjeli. Wjele ludźi na wuchodźe ma zaćišć, zo nichtó jich starosće njesłyši a njewidźi. Přidatnje zwjazkowe knježerstwo ze swojimi „njepřemyslenymi“ rozsudami a akcionizmom w zwisku ze změnu klimy dopokaza, zo z ludźimi njerěči a jich starosće chutnje njebjerje. Nalada w ludnosći je špatna, atmosfera napjata. Towaršnosć je pačena.
„Kongres zboža“ w Běłej Wodźe
W Zhorjelskim wokrjesu zarjaduja znowa akciske tydźenje dušineje strowoty. Swětowy dźeń dušineje strowoty wšak je 10. oktobra. Lětuše hesło zarjadowanjow je „Zhromadnje sylni w časach krizy“. Wo wobsahach akciskich tydźenjow je so Andreas Kirschke z sobudźěłaćerku Łužiskeje socialneje syće Romy Ganer rozmołwjał.
Na čo złožuje so lětuši motiw akciskich tydźenjow?
R. Ganer: Hesło „Zhromadnje sylni w časach krizy“ ma zmužitosć spožčić a zwiski mjez ludźimi zesylnić, kotřiž najwšelakoriše wužadanja zmištruja. Zhromadnje móža ludźo mjenujcy mnoho zeskutkownić, předewšěm w časach, hdźež sy sam abo luba bliša wosoba ćělnje abo psychisce schorjeła. Akciske tydźenje přewjedźemy wot 9. do 26. oktobra.
Kotre wobsahi sće za lětuše tydźenje planowali?
R. Ganer: Zakładnje wěnujemy so dušinej strowoće. Přiwšěm zapřijamy ćělne dźěło, sport a zežiwjenje. Tak přewjedźemy prewentiwne poskitki, kaž na přikład gymnastiku w běrowje abo yoga. Tohorunja su diskusijne koła wo specifiskich chorosćach planowane. Dale zarjadujemy čitanja a pokazamy film „Neben der Spur“.
Snano tola hišće z blida njeje
Gmejnska rada Ralbic-Róžanta je minjeny tydźeń doskónčnje rozsudźiła, zo Mišnjanske předewzaće UKA mjez Šunowom a Smjerdźacej žanu fotowoltaikowu připrawu na łuce twarić njesmě. Wo tym je so Marian Wjeńka z projektowym nawodu předewzaća Matthiasom Jantzom rozmołwjał.
Kak wulke waše přesłapjenje po rozsudźe gmejnskeje rady bě?
M. Jantz: Wuslědk wothłosowanja gmejnskich radźićelow bě so do toho hižo trochu připowědźił, tuž wón cyle překwapjacy njebě. Přiwšěm běch chětro přesłapjeny, zo njeje so nam poradźiło, z gmejnu a radźićelemi dialog wo naležnosći samej wjesć. Najbóle je mje zadźiwało, zo so informacije wo projekće z našeje strony njejsu wobydlerjam dale dali. Tajke postupowanje w tej formje hišće dožiwili njejsmy.
Što měniće, čehodla njeje so wam poradźiło, gmejnu wo swojim projekće přeswědčić?
Zamołwitosći so wuwinył
Rozprawa wo stawje zwoprawdźenja wustawkow wo zachowanju, spěchowanju a wuwiću serbskeje rěče a kultury we wokrjesu Budyšin za lěto 2022 měła poprawom wćipnosć budźić. Ta wšak poměrnje chětře popušći, dokelž znowa wokrjesne zarjadnistwo njeje trěbny druhi krok šło zezběrane předmjety posudźować. Rozprawa chromi – kaž hižo w dotalnych lětach – bohužel dale na pobrachowacych konkluzijach, na jasnych wuprajenjach wo stawje zwoprawdźenja tutych wustawkow.
Derje je, zo po přetorhnjenju lěta 2021 zaso tajku mamy. „Rozprawa“ drje na titulnym łopjenju steji, předležacy material pak so jako tajka njewopokaza. Je skerje pilna zběrka prostych faktow bjez interpretacije a zarjadowanja do wuwića minjenych lět. Statistiku ličbow na serbskej wučbje wobdźělacych so wuknjacych na přikład su drje podali, ale wo pobrachowacych wučerjach a wuskutkach na sposrědkowanje serbskeje rěče we wučbje ničo njezhoniš. Su minjene lěta wospjet tematizowane ćeže při transporće serbskich šulerjow do jich kubłanišćow nětko přewinjene? Tež na wone prašenje žaneje informacije njeje.
Ze změnami do přichoda
Jutře, štwórtk, přeprošuja hospodarscy juniorojo Budyskeho a Zhorjelskeho wokrjesa na hospodarski forum UFO (SN rozprawjachu). Do zarjadowanja je so Maximilian Gruber z hłownej organizatorku Bettinu Richter-Kästner rozmołwjał.
Kajki ma UFO–zetkanje pozadk?
B.Richter-Kästner: UFO měło so cyłkownje jako zarjadowanje k wutworjenju stykow wobhladować, na kotrymž so předewzaćeljo wo temach wuměnjeja, kotrež su sebi w před polu sami wupytali. Z tym wobjednamy na UFO zetkanjach stajnje temy, kotrež předewzaćelki a předewzaćelow tuchwilu zajimuja a wažnu rólu hraja. Tole stawa so potom tež branše a generacije přesahujo. Starši a młódši akterojo zetkaja so zhromadnje ze zastupjerjemi politiki a dalšich wobłukow. Wosebitosć našeho zarjadowanja je, zo wuměnja so wobdźělnicy direktnje w forumach a njedóstanu jenož fachowe přednoški. Tole je zdobom we wěstej měrje potajnstwo za forumom, dokelž móža so předewzaćelki a předewzaćeljo direktnje mjez sobu poradźować.
Na kotre temy złožuje so lětuši forum wosebje?
„Networking to najwažniše“
We Wotrowje zetkachu so minjeny pjatk zastupjerjo młodźinskich klubow, zo bychu so wo wšelakich temach wuměnili. Referentka za młodźinu Domowiny, Virginia Hanuzowa, je zetkanje iniciěrowała a organizowała. Maximilian Gruber je so z njej rozmołwjał.
Čehodla sće so za runje tutón format rozsudźiła?
V. Hanuzowa: Tónle format hač dotal w tutej formje eksistował njeje. Smy so za zhromadźiznu z přednoškami rozsudźili, dokelž skića wosebje přestawki mjez přinoškami młodostnym čas so tež mjez sobu lěpje wuměnić a zeznajomić. To je wosebje za te kluby zajimawe, w kotrychž su so w poslednim času wosoby w nawodnistwje změnili. Tak hodźi so wěda wot jednoho kluba do tamneho dale dać.
Kak je zarjadowanje dokładnje wotběžało?
