Ćěkancow přiwozmu

pjatk, 11. septembera 2020 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Němski zwjazkowy sejm chcyše dźensa wo ćěkancach w lěhwje Moria na grjekskej kupje Lesbos wuradźować. Lěwica bě próstwu zapodała a sej žadała, zo měło knježerstwo „jako prěnju kročel něhdźe 13 000 ludźi, kotřiž su wohenja w lěhwje dla bjezdomni, přiwzać, nochcedźa-li do druhich krajow“. Kanclerka Angela Merkel (CDU) a francoski prezident Emmanuel Macron běštaj so na to dorozumiłoj, z dalšimi krajemi EU štyrista njepřewodźanych młodostnych přiwzać. Mjeztym je dźewjeć dalšich krajow k tomu zwólniwych.

Zrudźace rekordy

San Francisco (dpa/SN). Wotsrjedź awgusta howrjace lěsne wohenje w sewjernej Kaliforniskej su so mjeztym na płoninu wjac hač 1 906 kwadratnych kilometrow rozpřestrěli. Najwjetši to woheń młódšich stawiznow wobwoda Mendocino County. Wčera wojowaše tam 14 000 wobornikow na 29 městnach přećiwo płomjenjam. Jenož lětsa bu w Kaliforniskej přez wohenje płonina wjac hač 12 500 kwadratnych kilometrow zničena.

Chcedźa cyłe twornje zawrěć

Pod hołym njebjom přenocować dyrbja ćěkancy na grjekskej kupje Lesbos, po tym zo bě so jich lěhwo Moria wotpaliło. Zamołwići a pomocne organizacije spytaja ludźi tak derje kaž móžno zastarać. Wjacore europske kraje so mjeztym wo rozrisanje ­prócuja. W lěhwje Moria – najwjetšim w Europje – bě wjace hač 12 000 migrantow zaměstnjenych było. Cyłotne rozrisanje ­we wobłuku Europskeje unije njeje dotal hišće wotwidźomne. Foto: dpa/Nicolas Economou

Schwerin (dpa/SN). Dobre štyri tydźenje po wozjewjenju hrožaceho lista třoch senatorow USA přećiwo zamołwitym mórskeho přistawa Sassnitz-Mukran je ministerska prezidentka Mecklenburgsko-Předpomorskeje Manuela Schwesig (SPD) we wotmołwnym lisće z jasnymi słowami reagowała. „W spisu přistawej připowědźene sankcije a chłostanske naprawy najraznišo wotpokazuju“, tam rěka. Ze spisom senatorow jewješe so prěni raz pad, w kotrymž měrja so hroženja USA w zwisku z płunowodom Nord Stream 2 direktnje přećiwo jednomu z němskich předewzaćow.

W lisće, kotryž tež powěsćerni dpa předleži, wobara so Schwesig pospytam, němsku energijowu politiku wobwliwować. „Je suwereny rozsud zwjazkoweje republiki, zwotkel a po kotrym puću wona swoju energiju bjerje“, politikarka SPD wuzběhnje. Nimo toho so cyły rjad dalšich krajow w Europje na to spušća, zo budźe pipeline bórze dotwarjena.

Warnowanje so nimokuliło

pjatk, 11. septembera 2020 spisane wot:

Lipsk/Drježdźany (dpa/SN). Na wčerawšim cyłoněmskim warnowanskim dnju je so tež w Sakskej tójšto nimokuliło. Tak dóńdźe warnowanska app hakle z wulkim zapozdźenjom na mobilne telefony. Sireny, kotrež mějachu dypkownje w 11 hodź. wuć, na mnohich městnach mjelčachu. Přichodne dny chcedźa misnjenja na zwjazkowej a komunalnej runinje wuhódnoćić, zdźěli sakske nutřkowne ministerstwo w Drježdźanach. Zamołwići ministerstwa rěča přiwšěm wo „wažnym pruwowanju systemow“.

Zwjazkowy zarjad za škit wobydlerjow w Bonnje je mjeztym misnjenja warnowansku app za mobilne telefony nastupajo přiznał. Hłowna přičina je runočasne aktiwizowanje wjacorych warnowanskich systemow, štož wjedźeše k přećeženju techniki. Planowane bě systemy přez Zwjazk jónkrótnje aktiwizować. Tež w druhich krajach je k misnjenjam dóšło.

Štó je wina?

pjatk, 11. septembera 2020 spisane wot:
30 lět po zjednoćenju Němskeje a w času, w kotrymž so mnozy politiskemu establishmentej spřećiwjeja, su znowa horce diskusije. Čehodla je so wšitko tak wuwiło? Što su přičiny pačenja towaršnosće? Štó je wina na njespokojnosći ludźi na wuchodźe? Na Budyskim forumje wčera dopołdnja běchu sej sobudiskutowacy w publikumje – zwjetša staršeje generacije – hłownje přezjedni: Wina su ći tamni – rukowaćelnja, „wobsadniska móc“ ze zapada, stasi, stare kadry atd. Zo to snano tak jednore njeje a zo drje swójske zaznaće „my smy wopory“ wolóža, woprawdźitosći pak cyle njewotpowěduje, je mnohim po zdaću přetwjerdy chlěb. Połoženje je tež kompleksne a njeda so prosće čornoběłe rozkłasć. Přednoški a wěcowne diskusije, kaž je Budyski forum poskića, móža pomhać, swójske předstawy z nowymi informacijemi snano tróšku korigować a do zhromadneho dialoga přińć. Tež ­kniha „Das Jahr 1990 freilegen“ k tomu přinošuje. Cordula Ratajczakowa

To a tamne (11.09.20)

pjatk, 11. septembera 2020 spisane wot:

Po nimale tydźenju na morju su pomocnicy dweju rybarjow před pobrjohom Awstralskeje wuchowali. Čołm, kiž njemóžeše skóncowaneho motora dla hižo jěć, wuhladachu po dny trajacym pytanju južnje města Adelaide. Do toho běchu nadźiju, jeju hišće žiweju namakać, nimale hižo spušćili. Najbóle wohroželi běchu rybarjow hoberske žołmy, kaž rozprawještaj. Swójbni witachu jeju z blešku piwa.

Mało jasnosće je sudniski wusud smjerdźateho kozoła dla wunjesł. Sudnistwo w Bayreuthu bě wukazało, zo njesmě smjerd skoćeća susodow „bytostnje“ mylić. Što to konkretnje rěka, njemóžeše tež rěčnik sudnistwa rjec. Susodka bě plahowarja skotu wobskoržiła, zo kozoł jeho stadła pječa surowje smjerdźi. Sudnik ­bě so wosobinsce k stadłu kozow podał, grawoćiwy smjerd, kotruž susodku hněwa, njemóžeše pak zwěsćić.

„To njeje dróha, to je lud“

štwórtk, 10. septembera 2020 spisane wot:

Lawreatka literarneho Nobeloweho myta namołwja do rozmołwow

Minsk (dpa/SN). Hladajo na dale trajace protesty w Běłoruskej je lawreatka Literarneho Nobeloweho myta Swjetlana Aleksijewič amtěrowaceho prezidenta Aleksandera Lukašenka namołwjała z wobydlerjemi so rozmołwjeć. „Lukašenko praji, zo njebudźe z dróhu rěčeć. Ale dróha – to su statysacy ludźi, kotřiž kóždu njedźelu a kóždy dźeń na dróhu du“, wuswětla 72lětna spisowaćelka we wčera wozjewjenej zdźělence běłoruskeho PEN-centruma w Minsku. „To njeje dróha, to je lud.“

31. Budyski forum zahajeny

štwórtk, 10. septembera 2020 spisane wot:
Pod hesłom „30 lět jednota Němskeje a namrěwstwo diktatury SED“ zahajichu dźensa 31. Budyski forum na wosadnej žurli Pětroweje wosady w sprjewinym měsće.­ Na zawodnu temu „Njespokojom z wuchodnej Němskej? Kotru rólu hraja nazhonjenja z NDR, z měrniweje rewolucije a ze slědowaceje transformaciskeje doby?­“ chcyše stawiznar Ilko-Sascha Kowalczuk porěčeć. Wón pak bě schorjeł, tak jeho­ tekst Berlinski historikar prof. dr. Rainer Eckert (na foće) předčita. Postajenjow koronapandemije dla bě na žurli jenož 45 wobdźělnikow dowolenych. Tohodla Frie­dricha­ Ebertowa załožba jako zarjadowarka zaruča, zo je na jeje internetnej stronje zarjadowanje přez livestream wšitkim zajimcam přistupne. Foto: SN/Hanka Šěnec

Dalše wopory wohenja dla

štwórtk, 10. septembera 2020 spisane wot:

San Francisco (dpa/SN). Zahubne lěsne wohenje w Kaliforniskej su sej tři dalše smjertne wopory žadali. Wohnjowi wobornicy namakachu w powostankach wotpaleneho statoka we wobwodźe Butte County tři spalene ćěła, kotrež njemóžachu dotal hišće identifikować. Ličba smjertnych woporow w kónčinje North Complex Fire 300 kilometrow sewjernje San Francisca je tak na jědnaće rozrostła. Płomjenja su po informacijach wohnjoweje wobory 2 000 twarjenjow wobškodźili abo dospołnje zničili.

Chinscy studenća wupokazani

Washington (dpa/SN). Knježerstwo USA je wot junija wjace hač tysac chinskim studentam „narodnych wěstotnych přičin“ dla zakazało do kraja přińć. Zakład toho je wukaz prezidenta Donalda ­Trumpa z kónca meje. Wón chcył tomu zadźěwać, zo chinske wójsko studentow w USA za industrijnu a slědźensku spionažu zasadźa. Rěčnica ameriskeho wonkowneho ministerstwa na to skedźbni, zo jedna so jenož wo jara mału skupinu studowacych. „Legitimni studenća“ z Chiny su dale ­witani.

Dźeń a mjenje družin

Što nětko z ćěkancami?

štwórtk, 10. septembera 2020 spisane wot:

Drježdźany (dpa/SN). Sakska statna ministerka za europske naležnosće Katja Meier (Zeleni) je zwjazkowe knježerstwo namołwjała, ćěkancam na grjekskej kupje Lesbos pomhać. „Grjekska trjeba nětko nu­znje pomoc tamnych čłonskich statow EU“, rjekny Meier dźensa na kromje konferency ministrow za Europu w Posaarskej. Zwjazkowe knježerstwo dyrbjało po zahubnym wohenju w lěhwje ćěkancow Moria spěšnje technisku a humanitarnu pomoc poskićić a potrjechenym zmóžnić do Němskeje přińć.

Sakska ministerka za integraciju Petra Köpping (SPD) praji, zo dyrbjał Zwjazk nětko nuznje swój kontingent ćěkancow rozšěrić abo krajam składnosć dać, swójski program přiwzaća ćěkancow zwoprawdźić. „Jako swobodny stat bychmy k tomu kmani byli, tež sakske komuny kaž Lipsk bychu zwólniwe byli“, zwurazni Köpping w Drježdźanach. Lěhwo Moria z 12 600 ćěkancami bě so w nocy na srjedu nimale dospołnje wotpaliło.

nowostki LND