Přećiwo hidźe wustupować
Wčera su w Drježdźanach na struchły podawk w stawiznach města spominali. Dokładnje wčera před 75 lětami su jendźelscy a ameriscy bombowcy z wjacorymi nalětami saksku stolicu bjezmała z karty wudrapali. Znajmjeńša woprawdźe wjac wjele k tomu pobrachowało njeje. Płomjenja wšak běchu hač do Łužicy widźeć, na čož so hišće dźensa tež mnozy Serbja dopominaja. Tysacy ludźi – mjez nimi Serbja – tehdy žiwjenje přisadźichu. Kelko jich dokładnje bě, wo tym so přeco hišće – abo lěpje prajene mjeztym znowa – hadruja.
Hdyž je kur běły, so wšitcy wjesela
Serbskopazličanske karnewalowe towarstwo dožiwja tele dny wjeršk jubilejneje 50. sezony. Marian Wjeńka je so z prezidentom towarstwa Danielom Wätzigom rozmołwjał.
Knježe Wätzigo, před wosom lětami sće zastojnstwo prezidenta Serbskopazličanskeho karnewaloweho towarstwa wot swojeho nana přewzał. Bě to samozrozumliwy krok?
D. Wätzig: Poprawom haj. Sym mjeztym 49 lět čłon towarstwa a nimale wot wšeho spočatka sym kóžde lěto póstniske narěče dźeržał. Njejsym trjebał dołho rozmyslować, hač prezidentstwo přewozmu. Narěče pak dźensa hižo njedźeržu.
Sće wy potajkim sobu najdlěje z čłonom towarstwa?
D. Wätzig: Ně, moja sotra Sabina Hübenthalowa je hišće dlěje sobustaw. Wona bě z mandźelskim prěni princowski por, a wobaj staj hišće dźensa z čłonom.
Kak so dźensa čujeće, hdyž dožiwi towarstwo swoju 50. sezonu?
D. Wätzig: My so wšitcy jara wjeselimy, zo tónle jubilej dožiwimy, to dźě njeje samozrozumliwe. Stajnje zaso so ludźo dźiwaja, zo zamóžemy na wsy rjane programy zestajeć. Na to směmy hordźi być. To najrjeńše pak je, zo jako towarstwo jara hromadźe dźeržimy.
„Móžemy z kóždym rěčeć“
W třoch sakskich stronach skutkuje
serbski cyłk. Z rěčnikom dźěłoweho kruha Zwjazka 90/Zelenych w Sakskej Robertom Krawcom je Axel Arlt wo skutkowanju w lěće 2019 rěčał.
Waš cyłk bě so hakle loni wutworił, z kotrymi temami sće so tam zaběrali?
R. Krawc: Hłowne zaměry wězo su serbsku rěč a kulturu zachować a dalewuwić, prawa za samo- a sobupostajowanje našeho ludu skrućić. Wuchadźejo z toho smy spytali formulować, što měło so zakładnje změnić abo tež wobchować. Rozjimachmy na přikład móžne puće za wutworjenje demokratisce woleneho ludoweho zastupnistwa abo aktualne wuwiće nastupajo zachowanje Miłoraza a kónc wotbagrowanja serbskich wsow. Loni činjachmy to wězo wosebje pod aspektom wólbow krajneho sejma.
Kak posudźujeće podpěru krajneho zwjazka Zwjazka 90/Zelenych Sakskeje za serbske naležnosće?
Jendźelski humor wabi
Jutře, sobotu, dožiwi lětuša hłowna serbska inscenacija NSLDź „Dołhož fenki běža“ swoju premjeru. Z režiserom Matthiasom Nagatisom je so Cordula Ratajczakowa rozmołwjała.
Što Was na tutej komediji wabi?
M. Nagatis: Michael Cooney je wustojny awtor. Poprawom wabi mje měšeńca mjez bulwarnej komediju a commediju dell’arte, hdźež hraja pod dźiwadłowym hesłom „Tekst kaž woda, jenož nic na meble storčić“. W tymle žanrje stej tempo a dokładnosć wažnej. To je kaž w časnikowym mechanizmje. Je dźesać ludźi w hrě, a hdyž so jedne kolesko prawje sobu njewjerći, wšitko zwrěšći. Commedia dell’arte nježada sej žane wulke koncepcionelne režijowe ideje, ale dyrbiš ju čisće z łopjena hrać, štož je ćežko dosć.
Što Was motiwuje serbsce inscenować?
Bjezradnosć po Erfurće wulka
Politiske zemjerženje, skandal, łamk nasypa, – lisćina zadźiwanja za to, štož je so wčera w Erfurće stało, je dołha. Prěni króć w stawiznach su w Durinskim krajnym sejmje noweho ministerskeho prezidenta Thomasa Kemmericha (FDP) z pomocu hłosow prawicarsko-populistiskeje AfD do zastojnstwa wuzwolili. Štož bě skerje jako taktiski manewer myslene, zo bychu dotalneho ministerskeho prezidenta Bodo Ramelowa (Lěwica) wutriksowali, je so nimokuliło. Nětko maja tam ministerskeho prezidenta, kiž bě so loni z pjeć procentami hłosow runje tak do krajneho sejma dóstał. Wón nima faktisce tež žanych politiskich partnerow, kotřiž móhli z nim knježerstwo wutworić.
Politiske strony cyle rozdźělnje reaguja, a we wukraju su tónle dotal njesłyšany podawk tohorunja na wědomje brali. Spontanje su so tysacy ludźi we wjacorych městach Němskeje zhromadźili, zo bychu přećiwo nowemu ministerskemu prezidentej Durinskeje protestowali, wumjetujo jemu, zo je so wot „fašistow“ do zastojnstwa wolić dał.
Chce bórze do Chiny
Nadawk w Ludowej republice Chinje zaběra tuchwilu z Frankfurta nad Mohanom pochadźaceho a dźensa w Lipsku bydlaceho Carola Ratajczaka. Milenka Rječcyna je so z něhdyšim maturantom Budyskeho Serbskeho gymnazija, dźensnišim režiserom a 3D-generalistom rozmołwjała.
Čehodla chceće so na jězbu do dalokeje Chiny podać?
C. Ratajczak: Předewzaće Axis Animation w šotiskim Glasgowje, hdźež sym přistajeny, produkuje tuchwilu za najwjetše internetne předewzaće Tencent Holdings Ltd. w Chinje. Dźěłamy na storyboardach a animacijach za animacisku seriju. To rěka, zo zhotowjamy script hač do prěnjeho animěrowaneho produkta, štož je klasiska preprodukcija.
Kotry nadawk maće w Chinje spjelnić?
C. Ratajczak: Mam tam nawjazać wosobinske zwiski a aktualny staw dorěčeć. Zeznaće dźěłowych partnerow sej Chinjenjo jara waža a zetkanja su jim hódne za natwar dowěry. Wočakowanja na nas su jara wulke. Dotalni partnerojo su w chinskim předewzaću jara připóznaći. Cyła jězba ma štyri dny trać. Z toho drje budu jenož połdra dnja w kraju, dalši čas na lětanišću resp. w lětadle.
Předewzaće tež zwrěšćić móhło
Budyšin ma zaso dwórnišćowe twarjenje, kotrež wuznamej tajkeho w měsće tež wotpowěduje. Ludźo njejsu so jenož dźens tydźenja, na dnju wotewrjenja, přewšo wćipni na wšěch poschodach rozhladowali. Runje tak bě minjene dny stajnje zajim jednotliwcow wulki, kiž chcychu ze swójskimaj wočomaj widźeć, što je so z prózdnje stejaceho wohroženeho twarjenja stało. Wuběrnje su wšitke wobdźělene přemysła, planowarjo a nadawkidawarjo-inwestorojo dźěłali.
Fungowace dwórnišćo je wobstatk zaručenja dočasneho zastaranja (Daseinsvorsorge), złožowaca so na princip socialnostatnosće, rjadowanym w zakładnym zakonju. Potajkim su statne runiny za porjadne dwórnišćo přisłušne. Zo je statne předewzaće Němska železnica runja dalšim tele Budyske twarjenje zanjechać dało, wjercholeše w zawrjenju dwórnišćoweje hale, po tym zo su jednotliwe kruchi wjercha dale padali. Wulkomyslny poskitk městu Budyšinej, wohroženy objekt za symboliski euro kupić móc, ničo druhe njebě hač wućek železnicy ze zamołwitosće. Što pak měło komuna z tak wulkim kompleksom činić?
Mała sensacija za serbsku hudźbu
Jutře wječor změje Serbski ludowy ansambl w Budyskim NSLDź swój lětuši sinfoniski koncert. Zestajiłoj staj jón dramaturg SLA Sebastian Elikowski-Winkler hromadźe z intendantku Judith Kubicec. Z dramaturgom je so Cordula Ratajczakowa rozmołwjała.
Što je zakładna ideja koncerta?
S. Elikowski-Winkler: Dwaj kruchaj Ludwiga van Beethovena tworitej w jubilejnym lěće mištra składnostnje jeho 250. narodnin ramik našeho sinfoniskeho koncerta, mjenujcy jeho uwertira „Egmont“ a jeho 2. sinfonija. Je wažne, zo so ansambl tež z klasisko-romantiskim repertoirom rozestaja. Beethoven njeje jenož wusahowaca wuměłstwowa wosobina. Wón bě so tohorunja za samopostajowanje zasadźał, štož je w serbskim nastupanju hódne přispomnić.
Móžemy so tež na premjery wjeselić?
Prózdninski čas dźěćom porjeńšić
Towarstwo „IG dźěćace prózdniny“ we Wojerecach organizuje mjeztym nimale 30 lět prózdninske lěhwa za dźěći a młodostnych. Při tym podpěruje předewšěm socialnje słabe swójby. Silke Richter je so z městopředsydku towarstwa Beatu Möller rozmołwjała.
Z kotreje přičiny bu waše towarstwo wutworjene?
B. Möller: Wone bě wuslědk prózdninskeju lěhwow w Běłej Wodźe a Slopišćach, kotrejž běchu za NDRski čas stajnje w lěću wotměwali. Mnozy dobrowólni běchu lěhwje organizowali a přewjedli. Wosebje ći so angažowachu, kotřiž běchu sami jako dźěći w prózdninskim lěhwje přebywali. W tym času pak so zawodne prózdninske lěhwa towaršnostneho wuwića dla pominychu, zwjetša, dokelž běchu kwartěry a ležownosće dodźeržane. Tak smy 1991 towarstwo załožili, zo bychmy dožiwjenje tajkeho prózdninskeho lěhwa poskićeli.
Kelko dźěći je wot toho časa tajke prózdninske lěhwo dožiwiło?
Woblubowany kaž lědma što
W běhu swojeho redaktorskeho dźěła sym minjene lěta hižo někotryžkuli swjedźeń dožiwił, kotryž je po něšto lětach zaso zašoł. To běchu na přikład hoberske partyje při Bjerwałdskim jězoru, wokoło přewrótoweho časa gmejnske swjedźenje, ale tež tradicije w mjeńšich kruhach. Spočatnje běchu wone přiwabliwe, pozdźišo so snano nichtó wo nje starał njeje. Přičiny běchu wšelakore. Raz pobrachowachu pjenjezy, raz njebě dosć zwólniwych, a druhdy bě wěsty format zarjadowanja takrjec wotpřimany, tak zo njebě hižo atraktiwne dosć. Hdys a hdys pobrachowaše snano jenož raz nowa ideja, zo by so něšto trochu womłodźiło. Ale snano je to prosće přirodny zakoń, zo wěcy nastawaja a zańdu.
