Płastowka (30.12.20)
Hody na rozdźělne wašnje dožiwić
Róžant/Chrósćicy/Bluń/Njeswačidło/Rakecy (SN/JaW). Dokelž wšak su lětuše hody wot koronapandemije chětro wobwliwowane a městna w cyrkwjach wukazow a postajenjow škita před koronu dla raznje wobmjezowane, su sej we wjacorych wosadach – katolskich kaž ewangelskich – hłójčku łamali, kak móhli Božu nóc přiwšěm na dostojne wašnje swjećić.
W Róžeńće chcedźa wjesne dźěći na nyšporje w 15.30 hodź. hodownu stawiznu předstajić. Dokelž wšak lětsa live hrać njemóža, poskića ju jako film. Nimo w cyrkwi pokazaja woni swoju hodownu stawiznu jako film tohorunja pod https://youtu.be/ptGm-GBKLbI. Njedźelu, 27. decembra, předstaja jón tohorunja w 14 hodź. na nyšporje w Ralbicach.
Po štomik do lěsa
Jónu spočatk 1970tych lět, za čas mojeho dźěćatstwa, je pola nas w Hózku nimale přez cyły december sněh ležał. Běše to wjeselo! Dwaj dnjej do patoržicy dźěchmoj z dźědom do lěsa po hodowny štom. Mój prawy dźěd wšak bě „we wójnje wostał“, kaž swójbni stajnje prajachu.
Tónle mój druhi dźěd běše ćěkanc z bywšeje wuchodneje Pruskeje, kiž je po Druhej swětowej wójnje pola nas na statoku nowu domiznu namakał. Měješe mandźelsku a pjeć dźěći, ke kotrymž bě w poslednich wójnskich měsacach zwisk zhubił. Dołhož bě žiwy, je za nimi pytał – bjez wuspěcha. Za mnje pak běše wón mój dobroćiwy dźěd. Z nim smy němsce rěčeli, a na njeho mam wjele dobrych dopomnjenkow.
Znajmjeńša pytachmoj tón dźeń do hód za nas rjanu chójnu. Móžu so dopomnić, zo běchu štomy zasněžene. A nadobo wuhladach na jednej z hałužkow někajke pisane wěcy. Jako sej je bliže wobhladach, zwěsćich, zo běchu to słódkosće. Zadźiwana hladach na dźěda, a wón mi praješe: „Te je zawěsće rumpodich zhubił. Jeho wulki měch měješe najskerje dźěru.“
Płastowka (23.12.20)
Boža stwórba w zymje
Za nowe zemi poslešćo
so z njebjes pjerje saje,
z nim prěki, podłu mjetajo
wětr spodźiwany hraje.
Tuž módre hory, kopowcy
so běla z běłej hłowu,
a šěre třěchi, płoniny
tež krytwu noša nowu
Štom sam rad ruki přesćěra,
za lisće sněh sej łóji;
so z wołmu pyši kerčina,
kaž runje dźe a hoji.
Tak w dejmantojtej bělini,
we rańšim woblečenju
haj miškri so a zyboli
kaž w jednym lutym kćenju.
Puć přeměnjeny jasni so,
swět druhi postupuje,
a koło, kiž je dotal šło,
to sanka wusměchuje.
We zymskej drasće sněhowej
mi, luba zemja, witaj!
Njech lěs a polo wodźětej
pod twojej ruku spitaj!
Handrij Zejler
Zhromadźeny spisy IV
LND 1982
Boža nóc
Nětk swjatočnje so zaso ćiše bliži
nóc Boža w rjanym hwězdnym
wodźěwje,
kiž k drěmacej so zemi z njebja niži
tak połna Knjezoweje miłosće;
so njeličomnje wjele swěcow swěći,
błyšć jasny pjelni tež najchudši dom,
a hodownički wupyšeny štom
dźens wobwyskuja miliony dźěći.
A spěwy hodowne nam derje znate
nětk klinča luboznje nam do dušow;
ach, něhdy buchu spěwane a hrate
tež wot nas za čas młodych
zbóžnych dnjow.
A drohe wosoby ze zańdźenosće,
na kotrychž rowje lětnje róže ktu,
nas z miłym směwkom z jědle
strowjeju
a dźěla z nami hodow wjesołosće.
Ow njestej zdala, w horju rozrudźeny,
bu wzate tež najrjeńše zbožo ći!
Hlej, hdyž je Zbóžnik nam dźens narodźeny,
da njejsmy ženje chudźi, zrudźeni!
Z nim wobradźi Bóh za žiwjenske chody
najkrasniše nam swětło za duše,
kiž hrěje nas, tež ženje njehasnje
a swěći horje nam na wěčne hody!
Korla Awgust Fiedler
wujimk ze Serbskeje poezije 44
LND 1999
Zyma
Zyma, zyma, kak ty studźiš,
zo te wokna hałzuja,
z lodowatym dychom smudźiš,
zo nam pala mjezwoča.
Zyma, zyma, zapusćerka,
sněh a lód twój wodźěw je,
w sanjach kóń drje běžo šćerka,
na brjóžk radšo poběhnje.
Powitać kraj radšo chcemy
zeleny a kwětkojty,
hdyž dom trawu powjezemy,
hdyž haj steji zeleny.
Zyma, zyma, twoja ruka
twjerda je a chudobna.
Radšo kćěj nam rjana łuka,
radšo spěwaj łastojčka!
Handrij Zejler
Zhromadźene spisy IV
LND 1982
Na haće
Jakub Bart-Ćišinski
Hat na chribjet je ćisnył sej
płašć, tkany ze swětłeho lodu;
a po haćenjach kerki, hlej,
na straži steja z běłej brodu.
Po lodźe hólcy smykaju
so zababjeni wyše wušow,
a holcy sanki ćahaju
sej zwoblěkane do kantušow.
A łója so a mjetaja,
so zapřahuja do rjećaza;
a zymu mru a njechaja
dom nihdy nic, hdyž mać jim kaza.
Nan připrawił je wjerćencu
a wjerći dźěći we wjeselu;
tam hołk je, tołk a wyski du
kaž kermušu na karuselu.
A čerwjene a módre su
a ruce maju jako raki ...
a kachle wječor majkaju
a spěwaju jim horce dźaki.
čitanski wurězk z knihi Hodownikowanje LND 2014
Wot tuchwilnych raznych wobmjezowanjow po wšej Němskej su tež ...
Kotry božodźěsćowy štom je za mnje prawy? (2. dźěl a kónc)
Kóžde lěto do hód znowa rěka sej božodźěsćowy štom wupytać. A tón ma jasne kriterije spjelnić. Tak njesmě přešěroki, přemałki abo přewulki być. Wosebje njesmě přezahe jehlički pušćeć a dyrbi dołho dźeržeć. Na tymle městnje předstajimy wam dźensa dwě dalšej družinje jehlinowcow, kotrež so derje jako hodowny štom do bydlenja hodźa. Dźensa: módry šmrěk a nordmannska jědla.
Módry šmrěk, ludowje módra jědla mjenowany, je jara woblubowany hodowny štom. Přiwšěm je jón nordmannska jědla z načolnistwa najwoblubowanišich božodźěsćowych štomow wutłóčiła. Módry šmrěk ma mjenujcy njelěpšinu: Jehlički su jara kónčkojte a chětro kałate. Toho-dla mjenuja jón tež kałaty šmrěk. Kohož pak jehlički njemyla, tón dóstanje hodowny štom za relatiwnje tuni fenk. Wšako ze swojimi módrošěrymi jehličkami tež chětro atraktiwny wupada. Nimo toho wuprudźa typisku hodownu wóń.
