W tutej kolumnje powěda šěsć redakciji SN znatych mjezynarodnych awtorow, wotměnjacy so pod pseudonymom „prof. Wink“, jónu wob měsac wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach we wobłuku zetkanja kulturow, identitow, rěčow a narodnych mjeńšin.
Inspirowany wot njedawneje jězby po swěće interkulturelneje jědźe a deprimowany wot połoženja wonkowneho swěta, wućekny sej prof. Wink do swojeje biblioteki. Hačrunjež su knihi dźeń a njetrjebawše, preferowaše wón jich połnozwučne a zdobywace sady přeco hišće porno bjezposrědnjemu cokorowemu wopojenju online-komunikacije. Chcyše chwilu pola Dickensa a Prousta, Homera a Lady Murasaki wotpočnyć, zo by jich wuznam do dna wužił, nowy wotkrył a snano wo rjeńšich městnach a časach sonił.
Tradicionalne wiki w Koselitzu, wokrjes Mišno, běchu w lěću 1994 dokładnje tři hodźiny stare, to někotři čłonojo tamnišeho domizniskeho towarstwa swjedźeń prěni raz wuhódnoćichu. Při škleńčce piwa přemyslowachu zdobom hižo wo tajkim podawku lěto pozdźišo. Pytajo za nowymi programowymi dypkami je nadobo jednomu z nich do myslow přišło, ze štyrjomi we wsy wobstejacymi dumperami wubědźowanje wuhotować. Kołwrótna ideja bě spěšnje wuprajena. Wšitcy přitomni su ju z wulkej přichilnosću přiwzali.
Tři tydźenje do swjedźenja 1995 dopomni Matthias Werner wšitkich organizatorow na mysl z lěta 1994. Werner žněješe přihłosowanje, a towarstwo přihotowaše prěnje dumperowe wubědźowanje w stawiznach třikolesatych twarskich mašinow. Zrodźene bě dumperowe wubědźowanje.
Štyrjo piloća a tři dumpery
z rjadowniskej
wučerku
Berit Hubatsch
rjadownja
1a
Zakładna šula
„Dr. Marja Grólmusec“ Slepo
rjadownja
1b
Foće: Angelika Wuntkerjadownja 1/1
z rjadowniskej
wučerku
Bianku Klugowej
rjadownja 1/2
z rjadowniskej
wučerku Weroniku
Brězanowej
z rjadowniskej wučerku Anju Sämisch (nalěwo)Foće: Kerstin ŠěnowaSerbska zakładna
šula Ralbicy
Nowych datowych postajenjow dla starši často
rozsudźeja mjena swojich dźěći njewozjewić.
Prosymy tuž našich čitarjow wo zrozumjenje.
Šula je dźěl žiwjenja,
čitać, pisać, ličić su najrjeńše wjesela! Tež hdyž zda so najprjedy ćežko być,
Wěm, zo budźe ći to tyć. A bórze, to ja praju ći:
chodźiš rady do šule pospochi!
Myslička Wězo wjeselu so
nad wašimi wobrazami
wo šulskim zastupje. Přichodne tydźenje chcu
je tule wozjewić. Kak sće šulski zastup woswjećili? Waš Dźěćiznak.
Dźesać wuměłcow ze šěsć krajow na třoch kontinentach je w běhu dweju tydźenjow na 16. mjezynarodnej rězbarskej dźěłarničce při Miłočanskej skale dohromady 14 skulpturow stworiło. Ryzy wulkosć nastupajo je zornowcowy wudźěłk ze Simbabwe pochadźaceho Tapiwa Chapowa „Mać – Česćedostojna“ najimpozantniši. Nimale archaiskej estetice wotpowědowaca figura samodruheje žony njezahori jenož publikum, ale tež na dźěłarniče wobdźělacych so kolegow. Tak wospjetowaše Thomas Baier wjacekróć: „Kajka to twórba!“ Poměrnje minimalistisce (tež nastupajo měry) je w napřećiwku „Nahłowniko-hłowowy wutwor“ Thomasa Lindeho, tohorunja ze zornowca a na ekstra zhotowjenym woclowym podtwarje. Kaž rězbar zajimowanym wopytowarjam přeradźi, ma swoju twórbu za „kombinaciju kubizma, elementow filmoweho rjadu ‚Star Wars‘ a legoklockow“.
Wobmjezowanje transitneho wobchada mjez Ruskej a jeje enklawu Kaliningradom, kotryž přez EU-stat Litawsku wjedźe, njeje to jeničke, štož wóčko kedźbnosće tuchwilu na Baltikum wodźi. Srjedź junija su w Rize wozjewili, zo tam sowjetski wojerski pomnik wotstronja a wopodstatnichu to z nadpadom Ruskeje na Ukrainu. „Pomnik sowjetskim wojakam, wuswobodźerjam sowjetskeje Letiskeje a Rigi wot němskich fašistiskich okupantow“ – je na wosom metrow wysokej steli napisane. Letiski parlament bě wobzamknył, zo ma so pomnik nazymu zwottorhać. To je so stało, byrnjež abo dokelž bě tam runje hakle 20 000 ludźi demonstrowało, na dnju wuswobodźenja, 9. meje, tónraz njedźiwajo płotu, kotryž bě wokoło pomnika sćehnjeny, a njedźiwajo zakaza zarjadowanjow w jeho bliskosći (hlej tydźenik Freitag 22/2022). Wopodstatnjenje z wójnu w Ukrainje je jenož połojca wěrnosće, kaž budźe nam paralelny podawk w susodnej Estiskej pozdźišo pokazować.
Hromadźe z dalšimi wsami w Budyskim kraju swjeći Hrodźišćo pola Wósporka lětsa 800. róčnicu swojeho prěnjeho naspomnjenja. Swoje mjeno ma wot starodawneho hrodźišća, kotrež so při hrodźe na juhowuchodnej kromje wsy wysoko nad skalnej dolinu rěčki Lubaty pozběhuje. Serbsce rěčeć dźensa hižo z nikim we wsy njemóžeš, tola serbskich slědow móžeš sej tam tójšto wotkryć.
Cyrkej a kěrchow
Na wyšinje stejaca Hrodźišćanska cyrkej hlada daloko do kraja. Natwarjena w lěće 1902, dopominaja w njej wjacore serbske a dwurěčne napisy na tehdyšu narodnu zestawu wosady. W zachodźe wita kemšerjow hrono „My chcyli radźi Jezusa wohladać.“, nad wołtarnišćom steji započatk hodowneho poselstwa „Česć budź Bohu we wysokosći!“, a na wołtarju pod wobrazom křižowaneho Chrystusa „Hlaj, to je Bože jehnjo, kotrež swěta hrěchi njese“.
z rjadowniskej wučerku Andreju Mißlerowej
a kubłarku Jaqueline Boldtowej
rjadownja
1b
z rjadowniskej wučerku Gabrielu Bajtlowej
a kubłarjom Pětrom Šćapanom
rjadownja
1a
Serbska
zakładna šula
Budyšin
rjadownja 1a/2
z rjadowniskej
wučerku
Katharinu Kurjatec
rjadownja 1b
z rjadowniskej
wučerku Dianu Měrćinkowej
rjadownja 1a
z rjadowniskej
wučerku
Margit Welsowej
z rjadowniskim wučerjom Štefanom Pašku
a referendarom Józefom Donatom
rjadownja
1a/1
Foće: Jadwiga ČižankowaSerbska zakładna
šula „Šula Ćišinskeho“ Pančicy-Kukow
Nowych datowych postajenjow dla
starši často rozsudźeja mjena swojich dźěći njewozjewić. Prosymy tuž našich čitarjow wo zrozumjenje.
Šula je dźěl žiwjenja! Čitać, pisać, ličić su
najrjeńše wjesela!
Myslička Wězo wjeselu so
nad wašimi wobrazami
wo šulskim zastupje. Přichodne tydźenje chcu
je tule wozjewić. Kak sće šulski zastup woswjećili? Dźěćiznak.
2. žnjenca
Wutora započa so, kaž póndźela, z rańšim paćerjom. Wot 17 hodź. podachmy so z cyłej skupinu na putnisku łuku, zo bychmy před wulkim wołtarjom městno wosrjedź wěriwych namakali, nic kaž póndźelu, na kromje putniskeje łuki. Tež hdyž słónco smaleše, bě to dobry rozsud. Kaž na
Koparska sezona je so hakle před tydźenjomaj zahajiła a hižo wotměchu na amaterskej runinje tójšto derbyjow z wobdźělenjom serbskich mustwow.
Na prěnim hrajnym dnju wočakowachu Njebjelčenjo we wokrjesnej lize zestupnika z Pančic-Kukowa. Serbski duel skónči so ze sprawnym remisom 1:1. Na samsnym dnju hrajachu klasu niže rezerwje z Njebjelčic a Ralbic přećiwo druhimaj mustwomaj z Radworja a Wulkeje Dubrawy. Hrajne zjednoćenstwo z Njebjelčic a Ralbic so w hrě z 3:1 přesadźi.
Zašły tydźeń witaše postupnik z Radworja stareho zajaca wokrjesneje wyšeje ligi z Ralbic w swójskim stadionje. Po wurunanym prěnim połčasu pak pokazachu Sokoljo cyłu swoju rutinu a dobychu w Radworju jasnje ze 4:0.
W krajnej klasy startowaše team z Chrósćic jara derje do noweje sezony a doby při tym mjez druhim tež hižo derby přećiwo Rakečanskemu sportowemu towarstwu. Dešća dla pak dyrbješe zašły kónc tydźenja tež hižo jedna hra wupadnyć.
W přichodnych tydźenjach so dale pokaza, dokal puć wšěch serbskich koparskich towarstwow powjedźe, wšako steji nimale kóždy kónc tydźenja dalša hra na planje.
Jedyn z party-wjerškow Lipšćanskeho studentskeho žiwjenja su bjezdwěla
lětnje póstnicy w tak mjenowanym „Werk 2“. Dokelž dyrbješe tuta party w minjenymaj lětomaj pandemije dla wupadnyć, bě předwjeselo tónraz wězo ćim wjetše. Sorabičenjo běchu lětsa wosebje aktiwni a předstajichu tam pisany program, hrajachu skeče abo pokazachu reju. Mjez druhim zahra kapała Holaski. Hač do ranja dźěše
póstniska party dale.
Jurij Bjeńš