Smy jara potrjecheni a zrudni, zo je so tragiske wobchadne njezbožo stało, při kotrymž staj bywša wjelelětna Wojerowska županka Brigita Šramina a jeje mandźelski Beno žiwjenje přisadźiłoj. Přeco hišće to wěrić njemóžemy.

„Što hewak čini narod žiwy abo mortwy hač jeho žiwa rěč a kultura?“

Tute słowa Jurja Brězana je Brigita ­Šramina pragmatisce zeskutkownjała. Kaž je mi raz powědała, bě z ćěłom a dušu wučerka.

Brigita, ale tež Beno běštej připóznatej serbskej wosobinje w měsće a regionje, twjerdźu, samo po cyłej Hornjej Łužicy. Wosobinje, kotrejž stej so na dobro serbskeho ludu do cyle wosebiteje měry angažowałoj.

1964 běštaj do Wojerec ćahnyłoj.

W lěće 1966 započa Brigita na šuli „Handrij Zejler“ dźěłać. Tam wuwučowaše serbšćinu a rušćinu. 1974 sta so z fachowej poradźowarku za serbšćinu we wokrjesu a rady je w šulach na wsach ­pola kolegow hospitowała.

Čas swojeho žiwjenja je Brigita rěče ­faworizowała.

Jako powołachu ju w lěće 1990 za ­direktorku 4. srjedźneje šule „Albert Schweitzer“, njeměješe tute kubłanišćo jenož partnersku šulu w pólskim Wlenju, ale zdobom w Finskej a Jendźelskej.

Z předewzaćow stron za nowu wólbnu periodu Sakskeho krajneho sejma 2024–2029 1.dźěl

19 stron nastupi k wólbam Sakskeho krajneho sejma 1. septembra. Dźesać z nich wupraja so w swojim wólbnym programow k serbskim naležnosćam. Serbske Nowiny su wólbne programy pod hesłomaj „serbskosć“ a „mjeńšiny“ přehladali. Wočiwidne je, zo předleža tam, hdźež su so Serbja sami aktiwnje na diskusiji wo programje swojich stron wobdźělili, na přikład w dźěłowym kruhu za serbske naležnosće Zwjazka 90/Zelenych abo SPD, přewšo fundowane wuprajenja. Wobšěrna je lisćina wólbnych přilubjenjow serbske temy nastupajo pola CDU. Poražacej stej skromnej poskitkaj Lěwicy serbskim wolerkam a wolerjam.

Zwjazk 90/Zeleni

W třoch kapitlach namakamy we wólbnym programje sakskich Zelenych serbske wuprajenja. W kapitlu 2, Sprawnosć zhromadnje skrućeć, potrjechi to dypki „Najlěpše kubłanje wšitkch zmóžnjeć“, „Sakska za kóždeho“ a „Zhromadne žiwjenje w Sakskej pisane a čiłe wuhotować“.

Pjenjezy su wěste

srjeda, 21. awgusta 2024 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowa wobswětowa ministerka Steffi Lemke (Zeleni) zaruča miliardy za akciski program „přirodny škit klimy“. Hač do lěta 2028 steji wjace hač 3,5 miliardy eurow k dispozi­ciji, praji politikarka. „Akciski program je a wostanje z tym najwjetše spěchowanje za škit přirody a klimy, kotrež hdy w Němskej mějachmy. Hladajo na dale trajacu krizu klimy dyrbimy přirodu škitać, zo by wona nas škitać móhła.“

Wólby maja wulki wuznam

Podstupim/Hamburg (dpa/SN). Za ministerskeho prezidenta Braniborskeje Dietmara Woidku su wólby do krajneho sejma w Durinskej, Sakskej a Braniborskej wuznamne za stabilitu na wuchodźe Němskeje. „Nětko dźe wo wšo. Hospodarske wuwiće, socialnu wěstotu, towaršnostnu zhromadnosć – a za to trjebamy politisku stabilitu. Na kóncu dźe tež wo demokratiju“, praji politikar SPD magacinej Stern.

Rozmołwy bjez wuslědka

Britiski kral Charles III. wopyta město Southport, hdźež zakłó před něšto časom njekmanik dwě holcy a dalše dźěći zrani. Bě to přičina rasistiskich wukročenjow po cyłej Jendźelskej. Mnohich randalnikow je policija zajała. Wosebje na sewjerje Jendźelskeje pobrachuja tohodla nětko městna w jastwach. Foto: pa/REUTERS/Temilade Adelaja

Dawk za cokor

srjeda, 21. awgusta 2024 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Organizacija přetrjebarjow Foodwatch žada sej hladajo na dale wysoke podźěle cokora w napojach za dźěći dawk za limonady. „Dawk měł tajki wysoki być, zo je to zawodam přiwab, swoje receptury změnić a podźěl cokora pomjeńšić“, praji rěčnik organizacije. Analyza Foodwatch, kotruž dźensa předstajichu, wozjewi, zo je wobstatk cokora w 136 přepytowanych napojach kaž limonadach, energy-drinkach a brěčkach přerěznje 7,8 procentow. „Runje napoje za dźěći a młodostnych maja přewysoke podźěle cokora“, praji ekspertka Foodwatch Luise Molling. Foodwatch žadaše sej wot zwjazkoweho knježerstwa znowa dawk po britiskim přikładźe wuwiwać. W přepytowanju mějachu 117 z 136 napojow wjace hač pjeć gramow cokora na 100 mililitrow. Wot tutoho mnóstwa dyrbja so we Wulkej Britaniskej dawk płaćić.

Kandidatka jasna

srjeda, 21. awgusta 2024 spisane wot:
Chicago (dpa/SN). Z wulkej show wuzwolichu US-demokraća w Chicagu Kamalu Harris jako kandidatku wo zastojnstwo prezidentki USA za wólby w nowembrje. Delegacije ze wšěch zwjazkowych statow a wonkownych teritorijow USA wote­dachu w ryzy ceremonielnym wotumje ­hišće raz swoje hłosy za 59lětnu. Přewodźeli su jich při tym hudźba, wosebite efekty swěcy, krótke narěče a jara wjele aplawsa w žurli. Wjace hač 4 500 delegowanych bě Harris hižo do stronskeho zjězda za swoju kandidatku wuzwolili. Dokelž bě Harris poměrnje krótkodobnje do boja wo zastojnstwo prezidentstwa zastupiła, zahaji demokratiska strona wuzwolenje kandidata hižo zašo a online. W nocy na pjatk ma Harris potom swoju wulku narěč dźeržeć.

Höcke wustupić njemóhł

srjeda, 21. awgusta 2024 spisane wot:

Jena (dpa/SN). Něhdźe 2 000 ludźi je w Jenje po prěnich trochowanjach policije přećiwo AfD protestowało a wustupej krajneho nawody strony Björna Höcke zadźěwało. Policija je popjerjowy spray a pradła zasadźowała, zo by sydanske blokady rozpušćiła, praji rěčnik policije. Zranił so pozdatnje nichtó njeje. Poprawom bě planowane, zo porěči Höcke na wobydlerskej rozmołwje w centrumje měšćanskeje štwórće. Z wěstotnych přičin běchu wustup Höcke – po dorěčenju z jeho škitnym personalom – wotprajili. ­Höckej njeporadźi so do centruma podać, zarjadowanje AfD zakónčichu. Pózdni wječor wozjewi policija, zo dyrbjachu wobdźělenje Höckeho „mnohich wosobow a njepřewidneho połoženja na městnje dla“ krótkodobnje wotprajić. Napřećiwne demonstracije běchu po wuprajenjach policije přizjewjene, poprawom pak mjenje ludźi wočakowachu. Dwanaće njeskutkow a jedne zranjenje porjada zastojnicy registrowachu. Zajeli nikoho njejsu.

Nic jenož ruku zběhnyć

srjeda, 21. awgusta 2024 spisane wot:
Cyle prawje je, zo wjesnjanosća a měšćanosća tuchwilu na prěnich posedźenjach nowych wjesnych, gmejnskich a měšćanskich radow wuzwolenym radźićelam gratuluja. Trěbne pak tež je, a to zdobom za komunalnych politikarjow płaći, wosebje nowačkow na to skedźbnić, zo zastupuja zajimy wobydlerjow, nic swoje, w radźe. Wosebje wobkedźbować maja přichodne generacije. W tajkej zamołwitosći skutkować rěka tuž dźěłać a so dale kubłać. Tež to je tema tajkeje prěnjeje narěče. Na agendźe skutkowanja radźićelow wšak njesteji jenož na předłohi wjesnjanosty abo měšćanosty čakać abo bjez zaběry z wobsahami ruku zběhnyć a wothłosować. (Mjez nami prajene, njejsu sej toho tež ­hižo wšitcy dlěje w tajkich gremijach skutkowacy stajnje wědomi.) Kaž tele dny zhonich, njeje njewšědne, zo wuzwoleni swój mandat ­złoža z přispomnjenjom, zo njejsu sej ­myslili, zo je to telko dźěła, so z demokra­tiskimi procesami rozestajeć a rozsudy tworić. Škoda! Milenka Rječcyna

To a tamne (21.08.24)

srjeda, 21. awgusta 2024 spisane wot:

Lubosćinska stawizna spěwarki Jennifer Lopez a dźiwadźelnika Bena Afflecka njeje tež w druhim pospyće zbožownje skónčiła. Po dwěmaj lětomaj mandźelstwa da so Lopez (55) nětko wot Afflecka (52) dźělić. Wutoru woteda wona na sudnistwje w Los Angelesu rozwěrowanske podłožki. Jako datum rozwodźenja poda Lopez 26. apryla. Hižo před 20 lětami běštaj Lopez a Affleck lubosćinski porik. Přimjeno porika bě „Bennifer“.

W Awstralskej smědźa po sudniskim rozsudźe dale tysacy dźiwje konje zatřěleć. Dźiwje konje mjenuja tam „Brumbies“, wone su wažny dźěl regionalneje folklory. W zwjazkowym staće New South Wales běchu zarjady morjenje konjow přikazali, dokelž bywa jich po­pulacija dale a wjetša. Přećiwo tomu skoržeše organizacija škitarjow přirody, ale bjez wuspěcha.

Drježdźany (SN/MiR). Hroženja, skřiwdźenja a anonymne wobwinowanja: dale a bóle dožiwja sakscy komunalni politikarjo tajke postupowanja a su z tym w swojej dźěławosći wobmjezowani. Sakska statna ministerka za socialne Petra Köpping (SPD), kotraž je tež za towaršnostnu zhromadnosć zamołwita, napominaše ciwilnu towaršnosć k tomu jednać. „Jeli sej to lubić damy, budźe wšitko dale a hórje.“ Połčničanska měšćanostka Barbara Lüke (njestronjanka) bě sakskemu nutřkownemu ministrej Arminej Schusterej (CDU) list z titulom „Podpěra měšćanostam a wjesnjanostam w połoženju wohroženja a situacijach, kotrež demokratiju wohroža“ pisała. Dotal pak wot tam poskitk za rozmołwu, kotruž běchu sej tež Martina Angermann, Torsten Pötzsch a Tomaš Čornak přeli, dochadźał njeje. Čornak je so na serbskeju zapósłancow sakskeho krajneho sejma wobroćił. Kaž Marko Šiman na naprašowanje SN zdźěli, nadźija so wón rozmołwy mjez nutřkownym ministerstwom a komunalnymi politikarjemi.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND

Nowe poskitki knihow LND namakaće w lětušim wudaću Nowinkarja!

Nowinkar 2025