To a tamne (05.10.23)

štwórtk, 05. oktobera 2023 spisane wot:

Powaleny płachtak na Złokomorowskim jězoru je zasadźenje policije zawinował. Swědcy běchu na hłowje stejacy čołm wuhladali a policiju wołali. Na to zasadźichu nurjakow, kotřiž pak nikoho njenamakachu. Po dwěmaj hodźinomaj akciju skónčichu, po tym zo běchu so płachtakowarjo přizjewili. Wšitcy běchu so nje­zranjeni na pobrjóh wuchowali, po tym zo bě sylny wichor wutoru wječor čołm powalił. Při tym běchu wšitke mobilne telefony do wody padnyli.

Klimowi aktiwisća su w Londonje předstajenje musicala „Les Misérables“ mylili. Policija je pjeć demonstrantow zajała. Předstajenje dyrbjachu na to skónčić a ludźi domoj pósłać. Aktiwisća žadachu sej z transparentami a chorhojemi na jewišću kónc wudobywanja zemskeho wolija a płuna. Wopytowarjo předstajenja aktiwistow wuhwizdachu.

Ukraina hač do 2030 w EU

srjeda, 04. oktobera 2023 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Prezident Rady EU Charles Michel přihłosuje čłonstwu Ukrainy w Europskej uniji hač do lěta 2030 – pod wěstymi wuměnjenjemi. „Ukraina móže hač do 2030 EU přisłušeć, hdyž wobě stronje swoje domjace nadawki spjelnitej“, rjekny Michel tydźenikej Spiegel. Zdobom žada sej Michel wot EU mjez druhim, procesy rozsudow pospěšić. Z bórzomnym přiwzaćom Kijewa by EU „dopokazała, zo je geopolitisce jednanja kmana“, Michel rjekny.

Čěska policija kontroluje mjezu

Praha (dpa/SN). Wojujo přećiwo njeregularnej migraciji do Europy je čěska policija razniše kontrole při mjezy Słowakskeje zahajiła. Hižo w běhu prěnich hodźin su wjace hač 20 migrantow našli, najwjetši dźěl z nich ze Syriskej, zamołwići zdźěleja. Kontrole přewjeduja punktuelnje na dróhach, železniskich přechodach a podłu 250 kilometrow dołheje zeleneje mjezy. Hłowny zaměr je bój přećiwo pašowarjam, kotrež migrantow na tak mjenowanej Balkanskej čarje do Europy woža.

Lauterbach předstaja plany

Na lětušim Oktoberskim swjedźenju w Mnichowje su wčera wječor poslednje piwo točili. 18 dnjow trajace zarjadowanje drje zańdźe jako rekordne do stawiznow: Wjace hač sydom milionow wopytowarjow je najwjetši ludowy swjedźeń swěta wopytało. Wotpowědnje spokojom su korčmarjo, wikowarjo, zarjadowarjo hermankow – a policija. Foto: dpa/Felix Hörhager

700 000 ludźi na swjatku jednoty

srjeda, 04. oktobera 2023 spisane wot:
Hamburg (dpa/SN). Něhdźe 700 000 ludźi je w Hamburgu dwaj dnjej trajacy centralny wobydlerski swjedźeń składnostnje Dnja jednoty Němskeje wopytało, najebać dešćikojte wjedro. Hamburg bě lětsa zarjadowar swjatočnosćow 33. róčnicy jednoty Němskeje pod hesłom „Horiconty wotewrěć“. Klětu je Mecklenburgsko-Předpomorska hosćićel swjedźenja jednoty. Protokolariski wjeršk bě swjatočne zarjadowanje z wodźacymi zastupnikami stata, ministerskimi prezidentami krajow a 130 prošenymi hosćemi. Wyši měšćanosta Hamburga Peter Tschentscher (SPD) zasadźowaše so za demokratisku Němsku, kotraž čuje so zamołwita za sylnu Europu.

McCarthy wotsadźeny

srjeda, 04. oktobera 2023 spisane wot:
Washington (dpa/SN). Prěni króć w stawiznach USA su předsydu Domu reprezentantow z wothłosowanjom parlamenta z toho mócneho zastojnstwa wotsadźili. Wjetšina komory parlamenta hłosowaše wčera za to, republikanskeho předsydu Kevina McCarthyja ze zastojnstwa pušćić. Pozadk je nutřkostronske rokoćenje mjez republikanami přećiwo McCarthyjej. Tón bě so minjeny kónc tydźenja z pomocu demokratow w poslednim wokomiku wo to postarał, zo njedóńdźe k hrožacej blokadźe etata, dokelž su srědki za tute lěto přetrjebane. Zdobom pak jemu wumjetowachu, zo je wjacore dojednanja frakcije ranił a zo je tak dowěru zapósłancow zhubił. Nětko su dojednanja mjet knježacymi republikanami a demokratami hišće ćeše.

Njezbožo z 21 smjertnymi woporami

srjeda, 04. oktobera 2023 spisane wot:

Venedig (dpa/SN). Po ćežkim njezbožu busa z 21 wopodstatnjenymi smjertnymi woporami wčera wječor w Venedigu statne rěčnistwo pad přepytuje. Předewšěm přičina njezboža ma so wuswětlić. Bus bě wot laguny do směra kraja po puću a wot mosta 15 metrow hłuboko na železniske kolije zrazył. Po tym je so jězdźidło zapaliło. Wjacore italske medije wuchadźeja z toho, zo měješe busowy šofer strowotniski problem. Na městnje njezboža njeje žanych slědow, zo je wón jězdźidło borzdźił. Tež 40lětny šofer je mjez smjertnymi woporami. Po informacijach zamołwiteje prefektury je mjez mortwymi wobydler z Němskeje. Znajmjeńša štyri woporow su z Ukrainy. Zarjady mjeztym zdźěla, zo je ćežko wopory wohenja dla identifikować. Předewšěm sedźachu w busu turisća, kotřiž běchu sej jedyn dźeń historiske stare město wotkryli. Při njezbožu je so 15 wosobow ćežko zraniło.

Fachowcy nětko wobrazy a wideja kamerow wuhódnoća, zo móhli přičinu njezboža wotkryć. Tež 70 lět stary most chcedźa přepytować.

„Wšitke temy na blido“

srjeda, 04. oktobera 2023 spisane wot:

Zetkanje swětoweje synody katolskeje cyrkwje w Romje zahajene

Rom (dpa/SN). W Romje zetkawaja so wot dźensnišeho wuzwoleni zastupnicy k swětowej synodźe katolskeje cyrkwje, zo bychu wo přichodnym puću cyrkwje wuradźowali. Sta biskopow, lajkow a jednotliwe žony na generalnu zhromadźiznu – tak oficialny titul – we Vatikanje wočakuja. Wobdźělnicy chcedźa nowe puće za sobuskutkowanje cyrkwinskeje bazy wotkryć. Wobrěčeć chcedźa pak tež temy, kotrež su we wobłuku cyrkwje skerje njepřijomne, na přikład róla žonow abo wobchadźenje z homoseksualnymi.

Sej sami pomhać

srjeda, 04. oktobera 2023 spisane wot:

Fundamentalne změny drje zetkanje swětoweje synody we Vatikanje njewunjese. Tole woprawdźe wočakować, by tež přeoptimistiske było. Wuspěch drje wobsteji w tym, zo wo łoskoćiwych prašenjach kaž wo nastajenju k homoseksualnym mandźelstwam abo wo žonach w cyrkwinskich zastojnstwach rěča. Nic naposledk wšak dyrbjeli biskopja – wjetšina wšěch wobdźělnikow synody – swoje dotalne nastajenje do prašenja stajeć.

Změny w katolskej cyrkwi su dotal stajnje z praktiskeho žiwjenja wurostli. Dopominam so derje na skandal, jako sej prěnje młode poriki zwěrichu, so zhromadnje do muskich abo žónskich ławkow sydnyć. Pozdźišo zbudźichu prěnje zmužite ministrantki zadźiwanje w cyrkwjach. Hdyž dyrbja serbscy wěriwi hižo bórze prěnje wosady hromadu połožić, dokelž nimaja sami hižo dosć duchownych, njetrjebaja na pomoc z Vatikana čakać. Potom wědźa sej samo pomhać, tež z pomocu angažowanych lajkow. Marko Wjeńka

Wo Janku Šajatoviću zhonili

srjeda, 04. oktobera 2023 spisane wot:
We wobłuku lětušeho Krabatoweho tydźenja su so zajimcy minjenu njedźelu w Miłočanskej skale „Při Krabatowym kamjenju“ na slědy Janka Šajatovića podali. Po postrownych słowach předsydy towarstwa Kamjenjak Huberta Langi sposrědkowa jim Hans-Jürgen Schröter dohlad do swojich slědźenjow. Kulowski genealoga je fakty na temu „Janko Šajatović – Krabat Hornjeje Łužicy“ zběrał. Jörg Tausch powědaše wo tym, kak Krabat jeho wuměłsce wobwliwuje. Mjez druhim je wón na skulptury pokazał, kotrež je wón we wobłuku rězbarskeje dźěłarnički w Miłoćicach zhotowił a kotrež su w skale nastajene. Foto: Feliks Haza

Starosće a strachi

srjeda, 04. oktobera 2023 spisane wot:

Mnichow (dpa/SN). W němskej awtomobilowej branši tuchwilu derje běži. Tola hladajo na přichod su starosće a strachi. Kaž wuchadźa z tak mjenowaneho wobchodneho klimoweho indeksa, kotryž bu zawčerawšim wozjewjeny, je septemberske hódnoćenje chětro rozdźělne. Aktualne połoženje hódnoći branša z 20,9 dypkami, štož je 7,7 dypkow wjace hač w awgusće. Wočakowanja pak wostanu hladajo na hódnotu 44,6 dypkow minus jata niske. Hódnoty pohibuja so po skali minus sto do plus sto dypkow.

Mjeztym je to hižo štwórty měsac, w kotrymž stej hódnoće aktualneho połoženja a wočakowanja tajkej rozdźělnej, zdźěli fachowc instituta Ifo Oliver Falck. Tuchwilu je wočakowanje chětro negatiwne a to k tomu přinošuje, zo je wotstawk dale a wjetši. Tajke pesimistiske wuprajenja je branša posledni raz w zwisku z financnej krizu podała.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND

Nowe poskitki knihow LND namakaće w lětušim wudaću Nowinkarja!

Nowinkar 2025