Budyšin (SN/bn). „Wustajeńca je jenož jedna faseta wulkeho, mjezynarodneho projekta, z kotrymž chcemy zjawnosći skutkowanje Jana Buka bóle zbližić. ‚Mišter barbow‘, kotrehož stoćiny lětsa swjećimy, je serbske tworjace wuměłstwo do moderny wjedł, a to na swětowym niwowje. Přiwšěm wěnujemy jemu přemało kedźbnosće. Projekt ma wědu wo nim a jeho tworjenju přez generacije šěrić.“ To rjekny direktorka Budyskeho Serbskeho muzeja Christina Boguszowa we wobłuku wčerawšeje nowinarskeje konferency składnostnje wosebiteje, přichodnje pućowaceje přehladki „Wšo je krajina“, kotruž chcedźa zajutřišim, njedźelu, wotewrěć. Hač do spočatka lěta 2025 pokazaja ju najprjedy w Budyšinje a potom w Choćebuskim Serbskim muzeju a w tamnišej Wuměłstwowej hali Łužica, we Wrócławskim měšćanskim muzeju, w krajnym muzeju Lubuskeho wojewódstwa a skónčnje w Grodkowskej Wuměłstwowej zběrce Łužica. „Wosebitosći wustajeńcy stej elasticita a wotewrjenosć. Žro přehladki je wšudźe jenake, kóžde wustajenišćo pak změje swójski fokus.

Z wobrazom „W kerku“ Maje Nageloweje zahaji so aktualne čisło Rozhlada. Što so w tajkim kerku wšitko chowa, zhonja čitarjo, hdyž so bliže do njeho zanurja. Tak podawa hudźbnik, komponist, publicist, režiser a producent Syman Hejduška dohlad do swojich mnohostronskich hudźbnych projektow, načasneje serbskeje hudźby a swojich planow za přichod a wuznawa „Ja činju, štož činju, dokelž mam lóšt na to“. Goro Christoph Kimura a Ken Sasahara rozprawjataj wo serbsko-japanskich poćahach, při čimž swědči zapis Japančana Genzaburo Hiroe w hóstnej knize Arnošta Muki 1926 wo prěnim bjezposrědnim kontakće mjez Serbami a Japančanami. Nimo toho skićitaj awtoraj wobšěrny dohlad do sorabistiskeho slědźenja w Japanskej. Tuchwilu diskutuje so w feministiskej linguistice wo genderowej rěči jako srědk runostajenja žonow a mužow na rěčnej runinje. Thomas Menzel informuje w swojim přinošku „Wójna (genderowych) hwězdow“ wo wšelakich genderlinguistiskich konceptach a warnuje před tym, „genderlinguistiske namjety z němčiny njerozwažliwje do serbšćiny přewzać“.

Delnjoserb, farar, rěčewědnik a spisaćel Jan Bjedrich Fryco narodźi so 20. požnjenca před 275 lětami jako syn duchowneho w Gołkojcach. Kaž jeho tři lěta starši bratr Pomgajbog Kristalub wopyta Jan Bjedrich Fryco gymnazij, a to w Choćebuzu a Lubinje, a studowaše teologiju kaž bratr w Halle. W tamnišej syrotowni w Frankowych wustawach wuwučowaše wón jeje chowancow. 1769 jeho we Wětošowje ­ordiněrowachu, a wón bě tam hač do lěta 1773 archidiakon a rektor. W sćěho­wacych pjeć lětach fararješe w Korjenju a wot 1778 bě w ródnych Gołkojcach dwaj lětdźesatkaj z wosadnym fararjom. Jako so 1781 wulki dźěl Gołkojc přez wulki ­woheń wotpali, pěsnješe wón dwaj kěrlušej a da jej ćišćeć. Jeho najwjetši skutk za serbske pismowstwo bě přełožk Stareho zakonja do delnjoserbšćiny, kotryž bu 1796 ćišćany. Pjeć lět bě Fryco z pruskej wyšnosću Choćebuskeho wokrjesa zasakle wo ćišćersku dowolnosć wojował. Swoju „Rěčnicu“ a delnjoserbski słownik njemóžeše pobrachowacych pjenjez dla ćišćeć dać. Wón je tež zestawu Serbow w delnjołužiskim sakskim markhrabinstwje 1767 zestajił za Budarjowe wotkazanje pjenjez za chudych Serbow.

Wopomnišćo za padnjenych Prěnjeje swětoweje wójny w Słonej Boršći wobnowjene

Jědźeš-li přez Słonu Boršć, wuhladaš na wuchodnej kromje wsy wopomnišćo za padnjenych Prěnjeje swětoweje wójny. Markantnje na wyšinje postajeny pomnik ze zornowca ma za mału wjes nahladnu wulkosć a dosć bohate wuhotowanje. Wokoło njeho je zelenišćo připrawjene, nad nim wupřestrěwa wysoki dub swoje hałuzy a na nakromnym trawniku přeprošuja ławki k posydnjenju.

W minjenych lětach bě pomnik z algami porosćeny a měješe šěro-zelenkojty napohlad. Napisma běchu wupłokane a lědma hišće spóznać. Čim bóle nětko nadpadnje, zo su pomnik w zańdźenych měsacach wobnowili. Zornowc je wurjedźeny a so zaso jasny swěći. Horjeka spóznaješ zaso z dubowej a ławrjencowej hałžku wobwěncowany wojerski křiž. Wšitke napisy su čerstwje wumolowane a zaso derje čitać.

Poswjećenje w lěće 1920