Marjanu Domaškojc wopominali

Dienstag, 01. März 2022 geschrieben von:
Župa Delnja Łužica je 150. narodniny serbskeje spisowaćelki Marjany Domaškojc wopominała. Župan dr. Pětš Šurman (2. wotprawa) wuzběhny zasłužby awtorki, kotraž bě 1929 jako prěnja Delnjoserbowka dźiwadłowu hru „Z chudych žywjenja“ w swojej maćeršćinje spisała a so aktiwnje w towarstwje Maśica Serbska angažowała. „Wona kaž tež jeje sotra Liza zasłužatej sej čestnu taflu, najlěpje tu w gmejnje“, namjeto­waše Šurman na wčerawšim wopominanju při rowje Domaškojc w jeje ródnej wsy Cazowje. Mjez hosćimi swjatočnosće běštaj mjez druhim tež Gołkojčanski ­wjesnjanosta Karsten Schreiber (SPD) a krajny rada wokrjesa Sprjewja-Nysa Harald Altekrüger (CDU, 4. a 5. wotlěwa). Foto: Diana Šejcowa

Na koncerće sobu skutkować

Montag, 28. Februar 2022 geschrieben von:
Budyšin (SN/CoR). Wójna na Ukrainje tež Serbski ludowy ansambl zaběra. Tam su sej přemyslili, kak ukrainskemu ludej najlěpje pomhać. Z próstwu wo sobuskutkowanje na beneficnym koncerće za podpěru Ukrainjanow wobroćeja so woni wuměłcy SLA na akterow serbskich lajskich skupin. „Naše móžnosće jako kulturne skupiny su tajke, zo móžemy beneficne koncerty organizować, pjenjezy zběrać a je pomocnym załožbam přepodać. To mamy jako Serbski ludowy ansambl předwidźane a chcemy z wami hromadźe beneficnej koncertaj wuhotować“, rěka w zdźělence referenta za nowinarstwo a zjawnostne dźěło SLA Stefana Cuški. Terminaj za beneficnej koncertaj stej 12. a 13. měrc popołdnju resp. nawječor w Budyskej měšćanskej hali „Króna“. Wobhospodarjer „Króny“ městno ansamblej za to darmotnje přewostaji. Předwidźane su znajmjeńša 15 mjeńšin trajace kulturne přinoški jednotliwych skupin, štož pak móže wariěrować a wotwisuje wot mnóstwa sobuskutkowacych cyłkow. Hač do jutřišeho w 10 hodź. maja so zajimcy za beneficnu akciju přizjewić. Prěnje přizjewjenja mjeztym hižo su.

Nowe dopóznaće wo dźiwadle

Montag, 28. Februar 2022 geschrieben von:
W rjedźe Łužiske literarne dopołdnjo Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła Bu­dyšin je wčera na tamnišim hłownym jewišću režiser, awtor, wjelelětny dźiwadźelnik a čestny čłon NSLDź Michał Lorenc wo stawiznach Budyskeho dźiwadła čitał, tónraz pod titulom „70. stawizna – tajna misija a wotkryta legenda“. W lěće 2013 bě po dwanaće lětach rešeršow jeho kniha „Bautzener Theatergeschichten“ wo wjac hač 600 lětach dźiwadłowych stawiznow města Budyšina wušła. Tamnišim 69 ­kapitlam je 82lětny awtor nětko dalši z nowymi dopóznaćemi dodał. Po wčerawšim čitanju su sej ludźo knihu wot awtora signować dali. Foto: Maćij Bulank

Marjana Domaškojc

Montag, 28. Februar 2022 geschrieben von:
Dźensa před 150 lětami narodźi so w Cazowje (Zahsow) pozdźiša delnjoserbska pěsnjerka a spisowaćelka Marjana Domaškojc swójbje wjesneho krawca. 45 lět dźěłaše wona w bliskim Choćebuzu w tekstilnej fabrice. Jako wědoma Serbowka chodźeše čas žiwjenja w narodnej drasće. Srjedź 1920tych lět zezna Domaškojc redaktorku Serbskeho Casnika a spisowaćelku Minu Witkojc, kotraž ju do basnjenja a pisanja pohonjowaše. Tak wozjewješe basnje wo přirodźe a wjesnym žiwjenju. Zdobom ludźi namołwješe pěstować maćeršćinu a ludowe tradicije, zo by so serbstwo zachowało. Jeje najwjetše literarne dźěło bě 1929 spisana socialnokritiska hra „Z chudych žywjenja“, prěnja swojeho razu w serbskej dramatice. Po wozjewjenju w časopisu „Łužica“ pak njejsu kruch w Serbach hrali, ale w čěskim přełožku Karela Kyasa 1932 w Praze, Mladej Boleslavje a druhdźe w Čěskej. Žadanje nacijow, w hrě jewjacemu so židowskemu wikowarjej dać negatiwny raz, wona wotpokaza, na čož bu wot fašistow wobkedźbowana. Dalšu lóštnu hru „Šwickojc pytaju źowku“ je NSLDź 1977 wuspěšnje předstajało. Domaškojc zemrě 11. žnjenca 1946 w Cazowje. Manfred Laduš

Čitajće w nowym rozhledźe (25.02.22)

Freitag, 25. Februar 2022 geschrieben von:

Jörga Müllerowe foto cyrkwje w ruskej Litkowce pyši titulnu stronu měrcowskeho Rozhlada. Wone je dźěl wustajeńcy „5x Němska po cyłym swěće“, kotruž hišće hač do 24. apryla w Budyskim Serbskim muzeju pokazuja. Marija Suchec je sej tam fota, portretowace wšědne žiwjenje potomnikow něhdyšich němskich wupućowarjow, bliže wobhladała a přehladku doporuča. W krajach, hdźež zwobraznjeni ludźo bydla a swoju kulturu a wašnja haja, su Němcy jako mjeńšina žiwa, z čimž nastawaja zajimawe paralele k Serbam.

Wopismo biskopa Bruna II.

Freitag, 25. Februar 2022 geschrieben von:

Dźensa před 800 lětami podpisa Mišnjanski biskop Bruno II. wopismo, kiž mjenuje 13 zwjetša serbskich sydlišćow w Hornjej Łužicy a k tomu sydom małych Božich domow, kotrež Budyskej cyrkwi swj. Pětra a 1221 załoženemu tachantstwu podstejachu. Wšitke we wopismje mjenowane wsy su tam prěni króć pisomnje naspomnjene. Z łaćonskorěčneho dokumenta zhonimy, zo ma wjes Bukewicz jednu tajku mjeńšu cyrkej. Serbja mjenuja swoju wjes Bukecy. Podate wjesne mjena běchu po tym ze serbskeho pomjenowanja wotwodźeli.

Nětčiše němske mjeno Hochkirch jewi so prěni raz hakle 1368 jako Hoynkirch, štož na wysoko stejacu a daloko widźomnu cyrkej pokazuje. Klukš jako tehdy hižo wosadna wjes rěkaše 1222 kaž nětko Klix. 60 lět pozdźišo rěka w dokumenće wo knježku nad Klukšom „Waltherus de Kluiz“, w lěće 1334 mjenuje wopismo knježka Jenchin von Clux. Pochad mjena je tohorunja staroserbske Klukuš, mjez kerčinami ležaca městnosć.

Přihotuja „dźeń rědkich chorosćow“

Donnerstag, 24. Februar 2022 geschrieben von:
Z wosebitej wustajeńcu na Drježdźanskim hłownym dwórnišću chcedźa na „dźeń rědkich chorosćow“ skedźbnić, kotryž wotměje so 28. februara. We wobłuku k tomu zahajeneje akcije, na kotrejž wobdźěla so po wšej Němskej dwaceći chorownjow, hdźež ludźi z rědkimi chorosćemi lěkuja, je nimale sto pacientow portret wo sebi molowało a z informaciju wo sebi a wo chorosći wudospołniło. Dwaceći dźěłow chcedźa přichodnu póndźelu runočasnje w Berlinje, Hamburgu, Kölnje a Magdeburgu pokazać. Tež dwójnikaj-holčce z Hainewaldy stej wobrazaj přinošowałoj. Jeju mać so na akciji k „dnjej rědkich chorosćow“ wosebje angažuje. Foto: Jürgen Männel

Jan Kósk

Donnerstag, 24. Februar 2022 geschrieben von:
Dźensa před 25 lětami zemrě wučer a kulturnik Jan Kósk w Barće. Wón bě so 4. nazymnika 1930 w Chrósćicach w skromnych poměrach narodźił. Bě šuler gymnazijow w Čěskej Lipje a Warnoćicach. Wuchodźiwši Serbski wučerski wustaw w Radworju bu wón nowowučer w Njebjelčicach a Bóšicach. Sta so z fachowym wučerjom serbšćiny a z diplomowym pedagogu. Wjele lět wukonješe zamołwitu funkciju sektorownika w kul­turnym ministerstwje NDR a je so jako tajki wobšěrnje a z angažementom za rozkćěw našeje powołanskeje kultury a ludoweho wuměłstwa zasadźał. Na organizowanju a přewjedźenju sydom centralnych festiwalow serbskeje kultury měješe wažny podźěl. Postarał je so wo wukrajne wuprawy. Swojich wulkich nazhonjenjow na polu serbskeje kultury dla je po zjednoćenju Němskeje jako njeparujomny fachowc w zwjazkowym ministerstwje nutřkowneho skutkował. Je tež spisowaćelił a basnił. Wot njeho je mjez druhim činohra „Nalětnje njewjedro“, kotraž měješe w Budyskim NSLDź prapremjeru. Dale spisa poem „Z rańšej hwězdu sony du“ a někotre spěwy.

Choćebuz (SN/CoR). Pod hesłom „Za serbsku kulturu a wuměłstwo“ je so minjeny kónc tydźenja prěni raz Syć młodych serbskich iniciatiwow zetkała. Choćebuski Kolektiw wakuum bě do Studija 26 a galerije Fango na dwudnjowske zetkanje přeprosył. Něhdźe 20 zastupjerjow mjez druhim z cyłkow Baraka z festiwala Nukstock, z techno-hudźbneho festiwala „Meta solis“, ze Swobodneho społka, ze Zhorjelskeje Lětnjeje filmoweje akademije, z Čornochołmčanskeho Krabatoweho młyna, z Lipšćanskeho Centruma za imersiwne medijowe wuměłstwo, hudźbu a technologiju, ectoplastica a Hitnesscluba a ze Serbsko-waliziskeho přećelstwa bě pódla.

We wobłuku němsko-pólskeho Interreg-projekta su w Muzeju Budyšin minjeny pjatk wosebitu wustajeńcu „1 000 lat Górnych Łużyc – ludzie, grody, miasta — 1 000 Jahre Oberlausitz – Menschen, Burgen, Städte“ z online-přednoškom kuratorki dr. Harriet Bönisch wotewrěli.

Budyšin (bry/SN). Bywša jednaćelka Słowjanskeho hrodźišća Raduš dr. Bönisch widźi słowjanske wobsydlenje Łužicy skerje w dobje 11. lětstotka, zasadnje pak je jara ćežko wjele namakankow časowe zarjadować. Připućowanje Słowjanow njeje hišće cyle wujasnjene. Harriet Bönisch rysowaše staw wědy wo Łužičanach a Milčanach jako dwěmaj najwjetšimaj kmjenaj hladajo na rozšerjenje ­a twarske wašnje słowjanskich hrodźišćow jako sydlenskich srjedźišćow.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND