22. Budyske lětnje dźiwadło přeproša znowa na woblubowanu dansku kriminalnu komediju, a to pod hesłom „Olsenowa cwólba wupućuje“. Jutře za tydźeń je premjera na Hrodźe planowana.

Tójšto kultury w jednej nocy

Mittwoch, 31. Mai 2017 geschrieben von:

Budyšin (CS/SN). Dołhu nóc kulturow w Budyšinje 10. junija wuhotuje lětsa 15 zarjadnišćow, telko kaž hišće nihdy. Poprawom je jich hišće wjace, dokelž na někotrych městnach wjacore institucije zhromadnje wustupuja. Tak maja prěni króć tež zarjadnišća z wokrjesa składnosć, swoje poskitki předstajić. To płaći na přikład za Gersdorffski palais, w kotrymž Korzymska galerija Fox plastiki rězbarja Nanda Kallweita pokazuje. Tam pak je tež cityjowa galerija Brilke zaměstnjena. Nimo­ toho wobsedźer domu wodźenja po objekće poskića, kaž na wčerawšej nowinarskej konferency informowachu.

Kaž před tysac lětami

Dienstag, 30. Mai 2017 geschrieben von:

Dešno (mih/SN). Za Dešnjanskim do­mizniskim muzejom wotmě so minjeny kónc tydźenja časowa jězba do słowjanskeho srjedźowěka. Swójby w jednorej rubjanej a wołmjanej drasće, wojacy w brónidle, ale tež zemjenjo běchu tam swoje lěhwo natwarili. Jenož mało kro­čelow wopytowar trjebaše a bě nadobo wjace hač tysac lět wróćo w času, w kotrymž běchu woheń hišće z kamjenjom zakřesali, jako wrjećeno rejwaše, płat na krosnach tkać sej tójšto prócy žadaše a jědźny plan cyle hinaši wupadaše hač w dźensnišej kuchni.

Kaž hižo w minjenych lětach běchu sobuskutkowacy z cyłeje Němskeje, ale tež z Pólskeje, Čěskeje, Běłoruskeje a Danskeje, mjez nimi čěska skupina Skjaldborg kaž tež pólskej Drużyna Wojów Serbo-Łużyckich Bieloboh a Drużyna Byk. Dohromady 60 historiskich rjemjeslnikow je sobotu a njedźelu wopytowarjam srjedźowěkowske wašnje žiwjenja zbližiło.

„Nimale 2 000 ludźi je nas kónc tydźenja wopytało. Tež wjedrowy bóh bě nam přichileny“, wjeseleše so nawodnica Dešnjanskeho muzeja Babette Zenkerowa.

Wojerecy (CRM/SN). Na hudźbno-literarnej matineji, zarjadowanej stajnje njedźelu připołdnju wot Wojerowskeho wuměłstwoweho towarstwa na tamnišej hrodowej žurli, su wčera hudźbne mi­niatury z cyle swojoraznym powabkom prapředstajili.

Lyriska skica „Z kóždym skokom tři schodźenki“ bywšeho profesora matematiki Detlefa Seydela, kiž jako wuměnkar w Berlinje swój wuměłstwowy konik wuspěšnje dale pěstuje, běše Budyskemu komponistej Janej Cyžej nastork k nowej kompoziciji. Hudźba ma předležacemu tekstej wotpowědować, po tejle zasadźe je so serbski hudźbnik tež tónraz měł.

Štyri wot logisce myslaceho tekstarja na kruty dypk fiksěrowane štučki wotpowědnje inteligentnje hudźbnje přenjesć bě so komponistej na (zaso) frapěrowace wašnje poradźiło. Připosłucharstwo, z jara hibićiwym předsydu přećelskeho kruha Martinom Schmidtom na čole, wědźeše to, dosć koncentrowanje słuchajo, wotpowědnje hódnoćić.

Jan Lajnert

Montag, 29. Mai 2017 geschrieben von:
Wučer a spisowaćel Jan Lajnert narodźi so 22. meje 1892 chěžkarskej swójbje w Rakecach. Po studiju wučerstwa w Rych­bachu bě wón mjez druhim wot lěta 1922 do 1934 wučer a kantor w Delnim Wu­jězdźe. Tam załoži sobu sokołsku jednotku Delni Wujězd a towarstwo Zahrodka. W narěči při poswjećenju chorhoje Zahrodki 1923 wón zhromadźenym přiwoła: „Poslednja hodźinka je, zo so tale kupa wobtwjerdźi, hdyž nochce póžrěta być. Tej twjerdźiznje stej serbska rěč a serbske wašnje.“ Lajnert dirigowaše chóry Zahrodki a towarstwow Handrij Zejler we Łazu a Statok w Minakale. 1928 wuńdźe zběrka jeho lyriki „Wyskow sapy, sylzow kapy“. 1934 nacije Lajnerta z Łužicy wuhnachu. Wot lěta 1946 bě docent a po Michale Naw­ce druhi direktor Serbskeho wučerskeho wustawa. Wot 1951 nawje­dowaše šulu w Bošecach. W LND wuńdźe jeho dźěćaca kniha „Žana chójna pře­wysoka“, zběrka basnjow „Šěrik, měrik, bałdrijan“ a čisło 13 „Serbskeje poezije“. Wón zestaja słownik „Rostlinske mjena serbske-něm­­­­ske-­łaćonske“. Lajnert zemrě 14. nowembra 1974. Manfred Laduš

Čitajće w nowym rozhledźe (26.05.17)

Freitag, 26. Mai 2017 geschrieben von:

Wjele rěči so lětsa wo kubłanju – we wobłuku nastorkow foruma iniciatiwnikow za Serbski sejm, kotryž wotmě so spočatk lěta, w zwisku z wobmjezowanej ličbu dorosta za wučerstwo abo hladajo na najnowše wobaranja přećiwo minimalnym ličbam šulerjow a lětniki přesahowacej wučbje serbšćiny w Delnjej Łužicy. Wšitke diskusije maja ze spěchowanjom serbskeje rěče a z městnami z jeje rewitalizaciju činić. Zo pobrachuje za poslednju porjadna strategiska koncepcija, na to wšelacy wědomostnicy a druzy akterojo hižo lěta dołho skedźbnjeja. Leoš Šatava podawa w zawodnym přinošku junijskeho Rozhlada swoje „Barcelonske impresije“ z mjezynarodneje konferency wo rewitalizaciji indigenych a minorizowanych rěčow. Z dalšimi přinoškami wěnuje so Rozhlad tworjacemu wuměłstwu, architekturje, basnistwu, dźiwadłu, hudźbje a politiskim hibanjam.

Čitajće rozmołwu z konkretnym wuměłcom Reinhardom Royjom, kotrehož twórby su tuchwilu w awstriskim Linzu wustajene.

Sakska wustawa

Freitag, 26. Mai 2017 geschrieben von:
Dźensa před 25 lětami, 26. meje 1992, je Sakski krajny sejm wustawu Swobodneho stata Sakskeje schwali. Serbske Nowiny dźeń po tym pisachu: „Na swjedźenskim akće w Drježdźanach podpisa wčera prezident krajneho sejma Erich Iltgen saksku wustawu. Z tym nabudźe wona płaćiwosć. Wustawu bě do toho parlament kraja w hłosami CDU, SPD, Zwjazka 90/Zelenych a FDP schwalił. PDS bě přećiwo njej hłosowała. We wustawje připóznawa kraj prawo na dźěło, na přimějene bydlenje, na přiměrjene zežiwjenje a na kubłanje jako statne zaměry. Zdobom su w njej tež naše serbske narodne prawa wobkedźbowane.“ Serbske Nowiny po- dawk takle komentowachu: „Z artiklom čo. 6 dawa wustawa Serbam wuměnjenje a zaručenje za hajenje narodneho žiwjenja k spěchowanju a zdźerženju narodneje eksistency. A rěči so wo ‚serbskim ludźe‘, štož je ze statoprawniskimi konsekwencami zwjazane. Zapřijałoj stej so nětko tohorunja serbska chorhoj a serbski wopon, za čož je so swój čas w Serbskich Nowinach pleděrowało, dźiwajo na přikład Braniborskeje.“ MkWj

Kajki je staw serbskeho filma?

Mittwoch, 24. Mai 2017 geschrieben von:

Analyza aktualneho połoženja zanjechaneho dźěsća našeje kultury

Film je zanjechane dźěćo serbskeje kultury. Njeje so radźiło jón runoprawnje z tamnymi wuměłstwami tworjaceho wuměłstwa, hudźby a literatury etablěrować. To wšak njebě wotpohlad. Medialne poskitki mjeńšin maja so ze strukturalnymi wosebitosćemi rozestajeć. Poli­tiske a financne wotwisnosće sadźeja wuměnjenja za medijowu produkciju. Hospodarsce njejsu filmy hladajo na małe wiki rentabelne. Film w serbskej rěči ma jenož mało publikuma. Němske podtitule móhli problem rozrisać, tak jednore pak to njeje, byrnjež němscy přihla­dowarjo synchronizaciju zwučeni byli.

Na spěchowanje pokazani

Trilogija so skónči

Mittwoch, 24. Mai 2017 geschrieben von:

Bórkowy (SN/CoR). Dźesaty króć wotměja so swjatki na Bórkowskej hrodowej horje­ Błótowske bajowe nocy. 25 předstajenjow z wjace hač 1 000 sobuskutkowacymi a wjace hač 50 000 přihladowarjemi tam dotal wotměchu. Pod wuměłskim nawodom Statneho dźiwadła Choćebuz je so sydom inscenacijow wokoło legendarneho serbskeho krala w lětach 2006 do 2012 jako wjeršk regiona etablěrowało. Po dwulětnej přestawce zwaži so Bórkowska gmejna lěta 2015 na nowozapočatk ze Serbskim ludowym ansamblom. Wot toho časa stara so Jěwa-Marja Čornakec wo nowe powěsće a baje.

Na lětušich předstajenjach wot 3. do 5. junija při Bismarckowej wěži skónči so trilogija wo krónje serbskeho krala pod hesłom „Nadźija“. Ignac Wjesela z Chrósćic tam jako lajski hrajer sobu skutkuje. Štóž chce wědźeć, kak stawizna wuńdźe, dyrbi so do Delnjeje Łužicy podać, wšako ju lětsa w Mortkowje njepředstaja. W předprogramje budźe widźeć dźěćacy musical „Kara w kraju lutkow“ Franka Kosyka, kotryž je lěta 2012 w Choćebuzu prapremjeru dožiwił. Šulerjo Delnjoserbskeho gymnazija tam sobu hraja.

Protyka „Moja Łužica“ wušła

Dienstag, 23. Mai 2017 geschrieben von:
Budyšin (SN). Tež za lěto 2018 je fotograf Wolfgang Wittchen znowa nasćěnowu protyku „Moja Łužica – Meine Lausitz – Mója Łužyca“ wuhotował. Dwutydźenska protyka ze 27 barbnymi łopjenami budźi wćipnotu na łužiske krajiny, jich woby­dlerjow a architektoniske twarjenja. Tak přeprošeja fota na jejkakulenje jutry na Budyskim Hrodźišku, do Minakała ke kobjelerjej Thomasej Schefflej a přewodźeja hwězdnych spěwarjow po Kulowje.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND