Jan Michał Haška

Montag, 29. Januar 2024 geschrieben von:
27. wulkeho róžka 1854 zemrě na Budyskim tachantstwje farar a šolastikar Jan Michał Haška. Wón bě awtor wjacorych serbskich nabožnych spisow, kotrež w te­hdomnišim času katolscy Serbja rady čitachu. Jan Michał Haška bě 1847 mjez za­łožerjemi Maćicy Serbskeje a bě tež hač do smjerće z jeje wuběrkownikom. Narodźi so 13. požnjenca 1778 do žiwnosćerskeje swójby w Kulowje. Wón bě chowanc Praskeho Serbskeho seminara, wopyta tam gymnazij a studowaše potom na Karlowej uniwersiće filozofiju a teologiju. Jan Michał Haška bě jedyn z wjace hač sto měšnikow, kotřiž hač dotal z Kulowskeje wosady wuńdźechu. 22 lět bě z kapłanom, doniž njebu 1824 z wosadnym fararjom w Chrósćicach, hdźež dźesać lět spomóžnje skutkowaše. 1834 bu šolastikar a wot 1842 kantor na Budyskim tachantstwje. W swojim Budyskim času je tójšto serbskich nabožnych knižkow spisał kaž 1848 „Katechismus teje křesćianskeje katolskeje wučbe“ a „Swjate sćenja, lekciony ha epistle ...“, a zhromadnje z Budyskim wučerjom Adolfom Sommerom modlerski spěwnik „Jezusowa winica ...“. Kruće zakitowaše Haška stare katolske serbske pismo a jeho gramatiku po Kulowskej narěči.

Meja wuspěšne lěto bilancowała

Freitag, 26. Januar 2024 geschrieben von:
Radwor (SN/MkWj). Na dźěła połne a wuspěšne lěto 2023 su čłonojo Radworskeho chóra Meja wčera zhladowali. Na hłownej zhromadźiznje w swojim domicilu „Słodeńku“ w něhdyšej lutowarni bilancowachu skutkowanje z mjeztym 129 lětami najstaršeho serbskeho lajskeho chóra. Wuměłske wjerški běchu lěćni koncert na farskej zahrodźe w Radworju, nazymski koncert w Pančicach-Kukowje a tradicionalny hodowny koncert, kotryž přewjedźechu 6. januara na žurli hosćenca „Meja“. Nimo toho wobrubichu wjacore Bože mšě a pěstowachu serbsku zhromadnosć z wulětom, přednoškami a zhromadnymi swjedźenjemi na jubilejach čłonow. Nowu chórowu maćiznu nazwučowachu sej na chórowym lěhwje w Zebnicach. Dalši wjeršk bě poswjećenje wopomnjenskeje tafle na česć załožerja chóra Jurija Słodeńka składnostnje toho 150. posmjertnych narodnin w septembru při zachodźe „Słodeńka“. Čłonojo dźakowachu so swojemu dirigentej Pětrej Cyžej, kiž chór wot lěta 2008 swěru nawjeduje, a Lubinje Žurowej, kotraž jeho zastupuje. Plan za nowe lěto je derje pjelnjeny a wopřija zaso tójšto wjerškow.

Chróšćanska lajska dźiwadłowa skupina předstaji jutře, sobotu, w 17 hodź. swoju inscenaciju „Alojs MOBILizuje“ na žurli Haslowskeho hosćenca. Poslednju składnosć, sej wjeselohru Wolfganga Bräutigama wobhladać, změja zajimcy zajutřišim, njedźelu, w 16 hodź., tohorunja w Haslowje. Foto: Feliks Haza

21. wulkeho róžka před 50 lětami zemrě w Praze nahle w 74. žiwjenskim lěće serbski žurnalist, spisowaćel a přełožer Jurij Wićaz. Wón bu w jednorym rowje na ­Olšanskim pohrjebnišću, najwjetšim wotpočinku stolicy Čěskeje, pochowany. Njeboćički bě sam w Praze bydlił. Jeho bołharska žona bě jeho wopušćiła a dźěći njejstaj Wićazec mandźelskaj měłoj. Přećeljo Serbow z Prahi su jeho row hladali a zapłaćili. K jeho stotym posmjertnym narodninam 19. winowca 1999 bu narowny kamjeń poswjećeny. Narowny kamjeń ze spominanskej taflu su Domo­wina, Towarstwo čěskich nowinarjow a čěske Towarstwo za měr a čłowjeske prawa zapłaćili. Towarstwo čěskich pře­ćelow Łužiskich Serbow postara so wo to, zo so row Wićaza za wuznamne wosobiny postaji. Na wotkryće pomnika ­porěčeštaj Jurij­ Łušćanski za Maćicu Serbsku a Domowinu a Jiří Mudra za towarstwo pře­ćelow.

Na nó, sej zadźiwany prajach, dočitawši nowinske wozjewjenje před­sydy Domowiny. „Na přeće Domowiny, kotraž přeješe sej centralny zakoń, nadźěła tehdyša frakcija CDU w korespondency ze SPD a PDS zakoń ze 17 paragrafami“, rěkaše minjeny pjatk oficialnje ze Serbskeho domu. Nowy sakski Serbski zakoń bě krajny sejm 20. januara 1999 w Drježdźanach schwalił, potajkim před 25 lětami.

Wěrne na teksće je, zo měješe zakoń 17 paragrafow. Wěrnosći njewotpowěduje, zo „nadźěła tehdyša frakcija CDU“ jón. Njewěrne dale je, zo by so to hejgn stało „w korespondency“ ze SPD a PDS.

Stawizny noweho serbskeho zakonja sahaja do wichorojteho časa politiskeho přewróta: Tehdy wutwori so serbska dźěłowa skupina, demokratisce ze zastupjerjemi serbskeje zjawnosće nastajena.

Wjace wopytowarjow hač loni

Dienstag, 23. Januar 2024 geschrieben von:
Dohromady pjeć „Wosebitych koncertow na spočatku lěta“ pod hesłom „Žiwjenske wjeselo?!“ bu ze zarjadowanjom předwčerawšim na Wojerowskim hrodźe (na foće wotlěwa: Waltraut Elise Elvers, Heidemarja Wiesnerec, Roman Stolbov a Julian Croatto) zakónčene. Wone su po słowach Heidemarje Wiesnerec, ini­ciatorki a organizatorki rjadu, „wulki zajim zbudźili. Mnozy chwalachu hladajo na interpretacije wysoku muzikalitu a hłuboku emocionalitu. Nimale wšudźe móžachmy wjace wopytowarjow zličić hač loni, koncert na žurli Budyskeho Serbskeho muzeja bě wupředaty.“ Šěsć kompozicijow, stworjenych mjez druhim wot Jana Cyža, Lukaša Čórlicha a Feliksa Brojera, zaklinčachu prapremjernje. Hižo nětko hotuje so Wiesnerec na klětuši 30. jubilej rjadu. Foto: Katrin Demczenko

Serbja mócnje sobu spěwali

Montag, 22. Januar 2024 geschrieben von:

Budyšin (SN/MiR). Na žurli Serbskeho ludoweho ansambla knježeše zašłu sobotu barowa atmosfera. Publikum so nad wuhotowanjom žurle a pohosćenjom přewšo wjeseleše. Předewšěm pak wobdźiwachu třihodźinski amizement, kotryž woblubowana band „5 an der Feier“ skićeše. Šěsć hudźbnikow bě na party składnostnje dźesaćlětneho wobstaća přeprosyło. Na wšěch 200 wopytowarjow, přede­wšěm Serbow, bě sej kartku za live-koncert wobstarało.

W oktobrje 2013 běchu mužojo při hudźenju něhdźe we Łužicy rozsudźili, band załožić. Kaž tehdy tak tež dźensa wodźeše Carsten Schneider jako confroncier publikum po programje, pućujo po swěće. Spontane přispomnjenja jeho mandźelskeje Evy-Marije wšitko skulojćichu. Publikum čuješe so kaž na wulkim swójbnym swjedźenju, hdyž so nowinki šěrja a z anekdotami na dawno zašłe časy dopomina. Wosebje powabne běše prašenje Carstena Schneidera na swojich „mužow“, hdźe su hižo wšudźe hudźili. Publikum wutrobiće a hejsujo přikleskowaše, dopominajo so na swój „młody čas“.

Ptačokwasnu sezonu zahajili

Montag, 22. Januar 2024 geschrieben von:
Prapremjera lětušeho delnjoserbskeho wječorneho ptačokwasneho programa Serbskeho ludoweho ansambla „Mjezy swětomaj“ kaž tež sćěhowace druhe předstajenje předwčerawšim na Komornym jewišću Choćebuskeho dźiwadła buštej po słowach SLA „jara derje přiwzatej“. Kruch z pjera Wita Bejmaka prezentuja balet, chór a orchester SLA kaž tež hóstnaj hrajerjej Božena Bjaršec (prědku naprawo) a Ignac Wjesela. Hornjoserbska premjera slěduje přichodnu sobotu w Radworskej wjacezaměrowej hali „Slawija“. Hač do 11. februara je sydom dalšich předstajenjow w Chrósćicach, Slepom, Budyšinje a Bukecach planowanych. Foto: Maćij Bulank

Budyšin (SN/bn). „Samo za linguistow dosć naročna lektura“ je po słowach dr. Sonje Wölkoweje najnowša publikacija rjadu „Spisy Serbskeho instituta“, kotruž wčera w Smolerjec kniharni něhdźe 20 zajimcam premjernje předstajichu. Kniha „Komplexität und soziolinguistische Typologie in den Flexionssystemen des Sorbischen“ z pjera prof. dr. Thomasa Menzela wotbłyšćuje mjez druhim „wuwićowe rozdźěle mjez delnjo- a hornjoserbšćinu w zwisku z jeju wšelakorymi sociolinguistiskimi wuměnjenjemi“ a rozjimuje prašenje, kak je so dual we woběmaj rěčomaj do dźensnišeho wobchowował. Wobswětlujo metodologiju swojeho slědźenja Menzel wuzběhny, zo złoži so na „wuběrnych rěčespytnikow, kotřiž su po Druhej swětowej wójnje započinali, serbšćinu strukturalistisce klasifikować. Naš nadawk je, na tymle zakładźe pokročować, při čimž pak mamy wobstajnje dale so wuwiwace linguistiske prudźenja wobkedźbować.“ Najwažnišo w tym zwisku su „socialne faktory, kotrež rěče takrjec wotwonka wobwliwuja“.

W žohnowanej starobje nimale 92 lět je prof. dr. sc. Helmut Faska 15. januara swój posledni puć nastupił. Rodźeny 1932 we Wuježku pod Čornobohom, na južnej kromje hornjoserbskeho rěčneho teritorija, wuži po Druhej swětowej wójnje składnosć a wopyta gymnazij w Českej Lípje, Warnoćicach a Liberecu. Bě tuž jedyn ze zastupjerjow tak mjenowaneje Warnočanskeje generacije. Nawróćiwši so do Łužicy, złoži 1951 maturu na Serbskej wyšej šuli w Budyšinje, hdźež skutkowaše na to dwě lěće jako wučer serbšćiny a sporta. Slědowaše studij sorabistiki a polonistiki w Lipsku, hdźež sta so čłon a předsyda Sorabije. 1957 poda so na dalši studij do Moskwy, na uniwersitu Lomonosowa.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND