Praha. Někotre dźesatki wědomostnikow a akademikarjow namołwichu čěske knježerstwo, namakać diplomatiske rozrisanje wojerskich rozestajenjow, město toho, zo inwestuje do brónjow. Zastupjerjo iniciatiwy, kotraž rěka „Vědci proti zbrojení“ (Wědomostnicy přećiwo brónjenju) pisaja w swojim namołwjenju dnja 9. róžownika, zo su tuchwilne kóšty za brónjenje brojenje zjawnych pjenjez. Za nich je diplomatija najlěpši srědk, dobre zwiski mjez statami po wšěm swěće zdźeržeć. Mjez podpisarjemi su mjez druhim imunologa Václav Hořejší, sociologa Jan Kelle kaž tež ekologa Emil Tkadlec. Kritikarjo iniciatiwy warnuja nawopak před strašnym populizmom, informuje nowinarska agentura ČTK.
Čěska je we wójnje Ruskeje přećiwo Ukrainje lěta 2024 z wosebitej iniciatiwu za přidatnu municiju na so skedźbniła. Tak chcyše kraj 800 000 granatow za ukrainsku artileriju wobstarać, kotraž tehdy prózdnych składow dla nuznje municiju trjebaše.
Bratislava (dpa/SN). Stajnje zaso dochadźa w Słowakskej k tragiskim zražkam mjez ludźimi a brunymi mjedwjedźemi. Nětko zasadźuje kraj pod Wysokimi Tatrami wójsko, zo by při mjedwjedźowym managemenće pomhało. Knježerstwo w Bratislavje je zasadźenju 50 powołanskich wojakow hač do kónca oktobra přihłosowało. Woni maja pomhać, zwěrjata wuslědźić a wobkedźbować.
Prěni króć běchu wojacy na ležownosći muzeja pod hołym njebjom w Pribylinje na sewjeru čłonskeho kraja EU zasadźeni, při čimž su mjedwjedźa morili. Jeho su z pomocu trutow a kamerow našli, kiž na prudy ćopłoty reaguja. „Technika wójska we wulkej měrje tomu přinošuje, mjedwjedźe wuslědźić a identifikować“, rjekny Filip Kuffa, statny sekretar we wobswětowym ministerstwje.
Waršawa. Mało dnjow do wólbow noweho prezidenta debatuja Polacy wo aferje, kotraž móhła na škodu kandidata něhdy knježaceje strony Prawo a sprawnosć (PiS) Karola Nawrockeho być.
W Pólskej je z wašnjom, zo kandidaća za zastojnstwo prezidenta – cyłkownje 13 jich zajutřišim, njedźelu, nastupi – tež swoje cyle wosobinske wobstejnosće zjawnje wotkrywaja. Tak dyrbja sprawnje rjec, kelko pjenjez na swojim konće maja a što hewak hišće wšitko wobsedźa. Tak je kandidat knježaceje Wobydlerskeje platformy, Waršawski měšćanosta Rafał Trzaskowski, přeradźił, zo priwatnje dźesać lět stare awto wužiwa. Ludźo chcychu tež wědźeć, kelko bydlenjow kóždy z kandidatow ma. Kandidat PiS Nawrocki twjerdźeše, zo je přewšo skromny čłowjek a zo ma, kaž kóždy normalny Polak, jeničke bydlenje. Žurnalisća pak spěšnje wuslědźichu, zo tomu tak njeje a zo ma tón hišće dalše bydlenje w Gdańsku. Tele „misnjenje“ wšak njeby žadyn skandal było, njeby-li so wukopało, kak je Nawrocki k bydlenju přišoł.
Praha. Před dwěmaj tydźenjomaj hordźeše so Filip Turek na Instagramje we wšelakich widejach ze swojim Ferrarijom. Turek je bywši awtowy wubědźowar a tuchwilu zapósłanc prawicarskeje frakcije „Patrioća za Europu“ w Europskim parlamenće. Zo ma Ferrari, za njeho snano ničo wosebiteho njeje. Zo pak je z wjace hač 320 kilometrami w hodźinje po puću był, zajimuje nětko zastojnikow policije. 39lětny politikar twjerdźi, zo je widejo na awtodróze blisko Mnichowa natočił. Wužiwarjo interneta pak spóznachu awtodróhu D5 blisko Plzenja. Tohodla přepytuje čěska policija nětko zajimawy pad. „Za překročenje předpisaneje spěšnosće wo wjace hač 50 km/h zwonka gmejnow hrozytej wodźerjej chłostanskoprawniske jednanje a pjenježna pokuta mjez 7 000 a 25 000 krónow (280 do 1 000 eurow). Tež zakaz wodźenja awtow mjez 6 do 18 měsacow jemu kiwa“, zdźěli Josef Bocán, rěčnik policajskeho prezidija. Nimo toho wuchadźa policija z toho, zo je Turek swój tachometer za čas wodźenja sam fotografował.
Waršawa. Minjeny tydźeń a kónc tydźenja su Polacy zaso marathon swjedźenjow a zarjadowanjow dožiwili, kiž so takle kóžde lěto wospjetuje.
Štwórtk bě tež w susodnym kraju swjedźeń 1. meje. Dźeń po tym wopomnichu Polacy swjatk pólskeje chorhoje. Wšón kraj steji tónle dźeń – mjeztym 20 lět – cyle w znamjenju čerwjeno-běłeje chorhoje, kotraž wšudźe zmawuje. Jenož dźeń po tym wěnuja so ludźo Dnjej wustawy, štož je tohorunja wažny swjedźeń. 3. meja je swobodny dźeń. Přičina je róčnica prěnjeje pólskeje wustawy z lěta 1791, kiž bě zdobom prěnja swojeho razu po wšej Europje a kotraž je hišće dźensa wažny zakład demokratiskich wustawow.
Praha. Pólske ministerstwo za wonkowne naležnosće chce swoju zwadu z Čěskej njejasnosćow hranicy dla skónčnje rozrisać, informowaše pólski dźenik Fakt minjeny kónc tydźenja. Po informacijach z Waršawy běchu w 1950tych lětach mjezu mjez woběmaj krajomaj wopak postajili. Tohodla wobsedźa Češa 368 hektarow wjace, kotrež słušeja poprawom Pólskej. 1992 załožištej wobaj krajej komisiju, kotraž so ze zmylkom zaběraše. W lěće 2005 poskićichu Češa swojim sewjernym susodam financne narunanje, kotrež pak Polacy wotpokazachu. Dźesać lět pozdźišo zestajichu w Praze lisćinu z ležownosćemi za Pólsku, poskitk pak zaso cofnychu. Nowinarjo pólskeje nowiny Fakt su sej nětko wěsći, zo chcedźa so pólscy a čěscy fachowcy hišće raz chutnje z problemom zaběrać a nowu komisiju załožić. Zastupjer wonkowneho ministerstwa we Waršawje měni, zo su wólby do čěskeho sejma nazymu 2025 nowy zadźěwk za rozrisanje konflikta.
Waršawa. Sto dnjow trajace zastojnstwo prezidenta USA Donalda Trumpa je tež pólskim medijam nastork, na jeho dotalnu bilancu zhladować. Přezjedni sej su, zo je Trump swoju druhu dobu z njesměrnej energiju zahajił. Gazeta Wyborcza tituluje, zo steji wón „z wotmachom na płunowym pedalu“. Jako jeničke „pozitiwne“ wšak medije hódnoća, zo je wjetšinu swojich wólbnych přilubjenjow přesadźił. Wupokazanje ilegalnych migrantow wón runje tak zasakle zwoprawdźa kaž njesměrnje brutalne pušćenja tysacow přistajenych w ministerstwach. Zo při tym kritiske medije šwikajo ze swojich nowinarskich konferencow wuzamkuje, w Pólskej tohorunja registruja. Kritisce pak wobkedźbuja Polacy tež imperialne ambicije, kaž planowane přiswojenje Grönlandskeje abo přizamknjenje Kanady jako 51. zwjazkowy stat USA.
Praha. Pjeć wučbnych šćežkow budu čěske a němske pomniki hórnistwa w Rudnych horinach zwjazować. Projekt, kotryž rěka „Šćežka slěbra“, ma zhromadne dźěło na woběmaj bokomaj hranicy spěchować, podšmórny Petr Mikšíček, rěčnik agentury Krušnohoří (Rudne horiny) čěskej nowinarskej agenturje ČTK. Wot lěta 2019 je montanowy region Rudne horiny/Krušnohoří do lisćiny kulturneho herbstwa UNESCO zapisany. 22 objektow reprezentuje najwažniše hórnistwowe kónčiny kaž tež epochi saksko-čěskeho rudneho hórnistwa.
Waršawa. Smjerć bamža Franciskusa je Polakow překwapiła. Hišće jutrowničku jědźeše wón w swojim papamobilu po Pětrowym naměsće a je so – byrnjež słaby – při woknje wěriwym pokazał. Wšitcy sej myslachu, zo so nawoda katolskeje cyrkwje po dołhim lěkowanju w chorowni zaso wustrowja. Powěsć wo jeho smjerći padny tež do přihotow swjatočneho posedźenja sejma k 1000. róčnicy krónowanja pólskeho krala Bolesława Chrobłeho jutře w Gnieznje njedaloko Poznanja. Prezident Pólskeje Andrzej Duda dyrbi swoje plany změnić a pojědźe z mandźelskej Agatu do Roma na swjatočne chowanje. Přewodźeć budźe jeho nawoda sejma Szymon Hołownia.