Iniciatiwa přećiwo brónjenju

Mittwoch, 21. Mai 2025 geschrieben von:

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Někotre dźesatki wědomostnikow a akademikarjow namołwichu čěske knježerstwo, namakać diplomatiske rozrisanje wojerskich rozestajenjow, město toho, zo inwestuje do brónjow. Zastupjerjo iniciatiwy, kotraž rěka „Vědci proti zbrojení“ (Wě­domostnicy přećiwo brónjenju) pisaja w swojim namołwjenju dnja 9. róžownika, zo su tuchwilne kóšty za brónjenje brojenje zjawnych pjenjez. Za nich je diplomatija najlěpši srědk, dobre zwiski mjez statami po wšěm swěće zdźeržeć. Mjez podpisarjemi su mjez druhim ­imunologa Václav Hořejší, so­ciologa Jan Kelle kaž tež ekologa Emil Tkadlec. Kritikarjo iniciatiwy warnuja nawopak před strašnym populizmom, informuje nowinarska agentura ČTK.

Čěska je we wójnje Ruskeje přećiwo Ukrainje lěta 2024 z wosebitej iniciatiwu za přidatnu municiju na so skedźbniła. Tak chcyše kraj 800 000 granatow za ukrainsku artileriju wobstarać, kotraž tehdy prózdnych składow dla nuznje municiju trjebaše.

Z wójskom přećiwo mjedwjedźam

Dienstag, 20. Mai 2025 geschrieben von:

Bratislava (dpa/SN). Stajnje zaso dochadźa w Słowakskej k tragiskim zražkam mjez ludźimi a brunymi mjedwjedźemi. Nětko zasadźuje kraj pod Wysokimi Tatrami wójsko, zo by při mjedwjedźowym managemenće pomhało. Knježerstwo w Bratislavje je zasadźenju 50 powołanskich wojakow hač do kónca oktobra přihłosowało. Woni maja pomhać, zwěrjata wuslědźić a wobkedźbować.

Prěni króć běchu wojacy na ležownosći muzeja pod hołym njebjom w Pribylinje na sewjeru čłonskeho kraja EU zasadźeni, při čimž su mjedwjedźa morili. Jeho su z pomocu trutow a kamerow našli, kiž na prudy ćopłoty reaguja. „Technika wójska we wulkej měrje tomu přinošuje, mjedwjedźe wuslědźić a identifikować“, rjekny Filip Kuffa, statny sekretar we wobswětowym ministerstwje.

„Kawalerka w ruce rozbuchnyła“

Freitag, 16. Mai 2025 geschrieben von:

Afera bydlenja dla wobwliwuje prezidentski wólbny bój w Pólskej

Waršawa. Mało dnjow do wólbow no­weho prezidenta debatuja Polacy wo ­aferje, kotraž móhła na škodu kandidata něhdy knježaceje strony Prawo a sprawnosć (PiS) Karola ­Nawrockeho być.

W Pólskej je z wašnjom, zo kandidaća za zastojnstwo prezidenta – cyłkownje 13 jich zajutřišim, njedźelu, nastupi – tež swoje cyle wosobinske wobstejnosće zjawnje wotkrywaja. Tak dyrbja sprawnje rjec, kelko pjenjez na swojim konće maja a što hewak hišće wšitko wobsedźa. Tak je kandidat knježaceje Wobydlerskeje platformy, Waršawski měšćanosta Rafał Trzaskowski, přeradźił, zo priwatnje dźesać lět stare awto wužiwa. Ludźo chcychu tež wědźeć, kelko bydlenjow kóždy z kandidatow ma. Kandidat PiS Nawrocki twjerdźeše, zo je přewšo skromny čłowjek a zo ma, kaž kóždy normalny Polak, jeničke bydlenje. Žurnalisća pak spěšnje wuslědźichu, zo tomu tak njeje a zo ma tón hišće dalše bydlenje w Gdańsku. Tele „misnjenje“ wšak njeby žadyn skandal było, njeby-li so wukopało, kak je Nawrocki k bydlenju přišoł.

Z Ferrarijom přespěšny był

Mittwoch, 14. Mai 2025 geschrieben von:

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Před dwěmaj tydźenjomaj hordźeše so Filip Turek na Instagramje we wšelakich widejach ze swojim Ferrarijom. Turek je bywši awtowy wubědźowar a tuchwilu zapósłanc prawicarskeje frakcije „Patrioća za Europu“ w Europskim parlamenće. Zo ma Ferrari, za njeho snano ničo wosebiteho njeje. Zo pak je z wjace hač 320 kilometrami w hodźinje po puću był, zajimuje nětko zastojnikow policije. 39lětny politikar twjerdźi, zo je widejo na awtodróze blisko Mnichowa natočił. Wužiwarjo interneta pak spóznachu awtodróhu D5 blisko Plzenja. To­hodla přepytuje čěska policija nětko zajima­wy pad. „Za překročenje předpisaneje spěšnosće wo wjace hač 50 km/h zwonka gmejnow hrozytej wodźerjej chłostanskoprawniske jednanje a pjenježna pokuta mjez 7 000 a 25 000 krónow (280 do 1 000 eurow). Tež zakaz wodźenja awtow mjez 6 do 18 měsacow jemu kiwa“, zdźěli Josef Bocán, rěčnik policajskeho prezidija. Nimo toho wuchadźa policija z toho, zo je Turek swój tachometer za čas wodźenja sam fotografował.

Donald Trump: You will win!

Donnerstag, 08. Mai 2025 geschrieben von:

Kandidat PiS we wólbnym boju sej pomoc prezidenta USA zaručił

Waršawa. Minjeny tydźeń a kónc tydźenja su Polacy zaso marathon swjedźenjow a zarjadowanjow dožiwili, kiž so takle kóžde lěto wospjetuje.

Štwórtk bě tež w susodnym kraju swjedźeń 1. meje. Dźeń po tym wopomnichu Polacy swjatk pólskeje chorhoje. Wšón kraj steji tónle dźeń – mjeztym 20 lět – cyle w znamjenju čerwjeno-bě­łeje chorhoje, kotraž wšudźe zmawuje. Jenož dźeń po tym wěnuja so ludźo Dnjej wustawy, štož je tohorunja wažny swjedźeń. 3. meja je swobodny dźeń. Přičina je róč­nica prěnjeje pólskeje wustawy z lěta 1791, kiž bě zdobom prěnja swojeho ­razu po wšej Europje a kotraž je hišće dźensa wažny zakład demokratiskich wustawow.

Zelenskyj za pomoc dźakowny

Mittwoch, 07. Mai 2025 geschrieben von:

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Pólske ministerstwo za wonkowne naležnosće chce swoju zwadu z Čěskej njejasnosćow hranicy dla skónčnje roz­risać, informowaše pólski dźenik Fakt minjeny kónc tydźenja. Po informacijach z Waršawy běchu w 1950tych lětach ­mjezu mjez woběmaj krajomaj wopak po­stajili. Tohodla wobsedźa Češa 368 hek­tarow wjace, kotrež słušeja poprawom Pólskej. 1992 załožištej wobaj krajej komisiju, kotraž so ze zmylkom zabě­raše. W lěće 2005 poskićichu Češa swojim sewjernym susodam financne narunanje, kotrež pak Polacy wotpokazachu. Dźesać lět pozdźišo zestajichu w Praze ­lisćinu z ležownosćemi za Pólsku, poskitk pak zaso cofnychu. Nowinarjo pólskeje no­winy Fakt su sej nětko wěsći, zo chcedźa so pólscy a čěscy fachowcy hišće raz chutnje z problemom zaběrać a nowu komisiju załožić. Zastupjer won­kowneho ministerstwa we Waršawje ­měni, zo su wólby do čěskeho sejma ­nazymu 2025 nowy zadźěwk za rozri­sanje konflikta.

Dźeń wuswobodźenja wopominali

Montag, 05. Mai 2025 geschrieben von:
Składnostnje 80. róčnicy wuswobodźenja koncentraciskeho lěhwa Dachau pola Mnichowa podachu so tam přisłušnicy nabožneho zhromadźenstwa katolskeho misiona Drježdźany pod nawodom swojeho měšnika Marcina Ogóreka. Na programje wuprawy stejachu nócne modlenje, pólsko-němska Boža mša z wjacorymi biskopami a wodźenje po wopomnišću kaceta. Manja a Tadeusz Bujnowski stejitej tule před taflu, kotraž dokumentuje dźeń wuswobodźenja lěhwa 29. apryla 1945 přez ameriske wojerske jednotki. Wot lěta 1933 do 1945 zawlečechu tam nacionalsocialisća něhdźe 200 000 ludźi z europskich krajow, mjez nimi wjele duchownych, tak tež serbskeho kapłana Alojsa Andrickeho. Na dnju wuswobodźenja nańdźechu tam hišće 32 335 žiwych, wuhłódnjenych a chorych muži, žonow kaž tež dźěći. W skótnych wagonach pak ležachu ćěła tysacow zahinjenych. Foto: Jolanta Bombera-Rječcyna

Šwikaja płunowy pedal Trumpa

Freitag, 02. Mai 2025 geschrieben von:

Pólske medije hódnoća prěnje sto dnjow zastojnstwa prezidenta USA

Waršawa. Sto dnjow trajace zastojnstwo prezidenta USA Donalda Trumpa je tež pólskim medijam nastork, na jeho dotalnu bilancu zhladować. Přezjedni sej su, zo je Trump swoju druhu dobu z njesměrnej energiju zahajił. Gazeta Wybor­cza tituluje, zo steji wón „z wotmachom na płunowym pedalu“. Jako jeničke „pozitiwne“ wšak medije hódnoća, zo je wjetšinu swojich wólbnych přilubjenjow přesadźił. Wupokazanje ilegalnych migrantow wón runje tak zasakle zwoprawdźa kaž njesměrnje ­brutalne pušćenja ­tysacow přistajenych w ministerstwach. Zo při tym kritiske medije šwikajo ze swojich nowinarskich konferencow wuzamkuje, w Pólskej tohorunja registruja. Kritisce pak wob­kedźbuja Polacy tež imperialne ambicije, kaž planowane přiswojenje Grönlandskeje abo přizamknjenje Kanady jako 51. zwjazkowy stat USA.

Pokład złotakow namakałoj

Mittwoch, 30. April 2025 geschrieben von:

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Pjeć wučbnych šćežkow budu čěske a němske pomniki hórnistwa w Rudnych horinach zwjazować. Projekt, kotryž rěka „Šćežka slěbra“, ma zhromadne dźěło na woběmaj bokomaj hranicy spěchować, podšmórny Petr Mikšíček, rěčnik agentury Krušnohoří (Rudne horiny) čěskej nowinarskej agenturje ČTK. Wot lěta 2019 je montanowy region Rudne horiny/Krušnohoří do lisćiny kulturneho herbstwa UNESCO zapisany. 22 objektow reprezentuje najwažniše hórnistwowe kónčiny kaž tež epochi saksko-čěskeho rudneho hórnistwa.

Bamž tež koparjow rady witał

Freitag, 25. April 2025 geschrieben von:

Polacy waža sej žiwjenje a skutkowanje zemrěteho Franciskusa

Waršawa. Smjerć bamža Franciskusa je Polakow překwapiła. Hišće jutrowničku jědźeše wón w swojim papamobilu po Pětrowym naměsće a je so – byrnjež słaby – při woknje wěriwym pokazał. Wšitcy sej myslachu, zo so nawoda katolskeje cyrkwje po dołhim lěkowanju w chorowni zaso wustrowja. Powěsć wo jeho smjerći padny tež do přihotow swjatočneho posedźenja sejma k 1000. róčnicy krónowanja pólskeho krala Bolesława Chrobłeho jutře w Gnieznje njedaloko Poznanja. Prezident Pólskeje Andrzej ­Duda dyrbi swoje plany změnić a pojědźe z mandźelskej Agatu do Roma na swjatočne chowanje. Přewodźeć budźe jeho nawoda sejma Szymon Hołownia.

Chróšćan Šulerjo

Neuheiten LND