Ludźo protestuja
Prezident pomhać njemóhł
Zajeće dweju politikarjow PiS zbudźa w Pólskej dale politisku zwadu
Waršawa. Pólska tči tele dny w politiskej krizy, kajkuž ju kraj minjene lětdźesatki wjace dožiwił njeje. Mnozy widźa samo strach namócnosćow. Konflikt pokazuje předewšěm bój wo móc mjez dotal knježacej narodno-konserwatiwnej stronu PiS z předsydu Jarosławom Kaczyńskim na čole a nowym knježerstwom ministerskeho prezidenta Donalda Tuska.
Kaczyński bě swojich přiwisnikow wčera na demonstraciju přećiwo nowemu knježerstwu do Waršawy zwołał. Hrožacych namócnosćow dla je maršal sejma Szymon Hołownia nuznje trěbne posedźenje parlamenta wo etaće za lěto 2024 chcyjo nochcyjo na přichodny tydźeń přestorčił.
Někotre čěske mysle k słowu lěta
Tak smy zaso hornjoserbske słowo lěta namakali. Tute hłosowanje so mi jara lubi, to je wašnje, ludźi z rěču zwjazować. Njeznaju pak dołhodobne wuslědki: Kóžde lěto namakaja so dwanaće słowow, ale wužiwaja je ludźo woprawdźe? Dopomina so hišće něchtó na sobukandidatow šmóratka? Ja nic. A wužiwa so šmóratko aktiwnje w rěči? W nowinach to widźu, w swojej generaciji štyrcećilětnych to słyšu, ale ći młódši to – kaž je mi přećel z tamneje generacije wujasnił – njepraja. Ale o.k., šmóratko je nowe słowo za nowu realitu. Dobyćer 2021 běchu běrneple, štož je jenož žort wostał. Nó haj, to wšo lěpje znajeće hač ja. Ale zašłej dwě lěće stej za mnje-Čecha hižo zajimawšej:
Zajeće w prezidentskim palasće
Waršawa (dpa/SN). Policija je w Pólskej dweju wot sudnistwa zasudźeneju zapósłancow a něhdyšeju čłonow wotwoleneho knježerstwa PiS zajała. Wobaj běštaj sej do toho do prezidentskeho palasta wućeknyłoj. Policija je wobeju w palasće zajała. Prezident Andrzej Duda, kiž pochadźa z rjadow PiS, bě dopołdnja bywšeho nutřkowneho ministra Mariusza Kaminskeho a toho statneho sekretara Macieja Wasika w prezidentskim palasće přijał, jako chcyše policija jeju do jastwa dowjezć. Waršawske sudnistwo bě wobeju w decembru znjewužiwanja zastojnstwa dla k jastwu dweju lět zasudźiło. Nětko měještaj swoje chłostanje nastupić.
Ministerski prezident Donald Tusk statnemu prezidentej Andrzejej Dudźe wumjetuje, zo je zajeće politikarjow haćić spytał. „Apeluju na Was, knježe prezidento, skónčće tutón spektakl, kotryž móže nas do strašneje situacije wjesć“, rjekny Tusk we Waršawje. Wón warnowaše Dudu a předsydu PiS Jarosława Kaczyńskeho, zo změjetaj so za swoje zadźerženje zamołwić. Duda porno tomu je sej wěsty, zo jemu zastojnstwo dowola, wusud sudnistwa ignorować.
Referendum eura dla
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Češa měli w referendumje wo zawjedźenju eura wothłosować, dokelž je to demokratiski srědk, kotryž wobkedźbuje měnjenja ludźi, přeje sej Alena Schillerová, bywša financna ministerka ze strony ANO. Politikarka skedźbni na naprašowanje Centruma slědźenja za měnjenjemi z lońšeho junija, w kotrymž běchu so tři štwórćiny wobydlerjow přećiwo nowej měnje wuprajili. „Euro njeje tema w našej stronje. Budźemy wojować za čěsku krónu, dokelž je sylna měna“, je sej Schillerová wěsta. Zdobom podšmórny, zo maja někotre kraje europasma rozdźělny hospodarski a płaćenski niwow a zo su bóle zadołžene hač Čěska.
Wuspěšny apel zwěrjatownje
Waršawa (dpa/SN). Naležna próstwa zwěrjatownje w Pólskej wo pomoc hladajo na bližacu so žołmu šćipateje zymy je 120 psam nachwilnje nowe doma wunjesła. Pomocnicy su wot wuspěcha „Akcije zyma“ přemóženi, sćelak TVN24 njedźelu rozprawješe. Hodźiny dołho běchu ludźo kónc tydźenja před zwěrjatownju w Krakowje w dołhich rynkach čakali, zo bychu sej psa wotewzali. Wšitke psy su ćopły přebytk namakali, rjekny zastupowaca nawodnica zwěrjatownje Małgorzata Paletko sćelakej.
Juh Pólskeje bědźi so tuchwilu ze žołmu zymy. W nocy móža temperatury z městnami hač na minus 16 stopnjow spadnyć. Hižo minjeny pjatk bě dom zwěrjatow KTOZ w Krakowje w socialnych medijach wo pomoc prosył. „Dokelž bydla někotre z našich zwěrjatow we wotewrjenych klětkach, dyrbimy je nuznje w ćopłych rumnosćach zaměstnić. Móžnosće zwěrjatownje pak su wokomiknje wučerpane“, zamołwići informowachu. Njedźelu wječor zdźělichu, zo su wšitke psy pola ludźi priwatnje zaměstnić móhli. „Smy njesměrnje dźakowni a hnući“, zwěrjatownja piše.
Puć Donalda Tuska wobćežny
Přiwisnicy dotalneho pólskeho knježerstwa so nowej politice wobaraja
Waršawa. Start noweho knježerstwa w Pólskej je wobćežny. Wosebje wo medije howri horcy a zasakły bój. Zamołwići a žurnalisća, kotřiž běchu dotalne narodno-konserwatiwne knježerstwo strony Prawo a sprawnosć (PiS) podpěrowali a opoziciju po swojich mocach wočornjeli, nochcedźa swoje dźěłowe městno nowemu knježerstwu ministerskeho prezidenta Donalda Tuska přewostajić. Bój wo medije saha hač k ćělnym rozestajenjam w redakcijach a před nimi. Strona PiS nowemu knježerstwu wumjetuje, zo njezakonsce jedna. Prezident Andrzej Duda mjenowaše to anarchiju. Ludźo mjeztym tež wědźa, zo su sej zamołwići žurnalisća swoju swěrnu słužbu na dobro knježerstwa PiS z hoberskimi sumami pjenjez zapłaćić dali, kaž z namakanych mzdowych podłožkow wuchadźa. Knježerstwo PiS bě sebi přichilene medije wulkomyslnje podpěrowało. Polakam je to hotowy šok.
Měrliwy silwester w Čěskej
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Tysacy ludźi, mjez nimi wjele wukrajnikow, běchu minjenu njedźelu nowe lěto 2024 na Praskim Staroměšćanskim kaž tež na Wjacławskim naměsće powitali. Eva Kropáčová, rěčnica Praskeje policije, zdźěli póndźelu rano, zo su wobydlerjo čěskeje stolicy započatk noweho lěta měrniši swjećili hač lěto do toho. Policija trjebaše jenož někotrych bijeńcow dla zakročić a někotrych swjećacych z pjenježnymi pokutami pochłostać, dokelž běchu njedowolene praskotaki wotpalili. Třinaće ludźi dowjeze wuchowanska słužba do chorownje, sydom ludźi zranichu so w zwisku z praskotakami.
Zwada wo medije dale traje
Pólski prezident Duda weto zapołožił – zjawno-prawniske sćelaki rozpušćene
Waršawa (dpa/SN). W Pólskej traje ćahańca mjez nowym knježerstwom Donalda Tuska a wotwolenym konserwatiwnym knježerstwom PiS wo kontrolu zjawno-prawniskich medijow dale. „Powěsćowe sćelaki měli funkciju spjelnić, pokazać, što je realita, dalokož móžno, bjez komentara“ rjekny nowy wiceminister za digitalizowanje Michal Gramatyka wčera jako zaměr. W rozmołwje z priwatnym telewizijnym sćelakom wón zdobom připowědźi, zo měli zjawno-prawniske medije „chětro wotbyć“.
Dźeń do toho bě kulturny minister Bartlomiej Sienkeiwicz formalnje připowědźił, zjawno-prawniski telewizijny sćelak TVP, pólske radijo a powěsćernju PAP rozpušćić, dźěłowe městna pak zachować. Minister reagowaše tak na weto prezidenta Andrzeja Dudy. Tón bě plany knježerstwo nastupajo financowanje zjawno-prawniskich z třomi miliardami złotych (690 milionow eurow) za lěto 2024 wotpokazał.
Zrudne hody w Čěskej
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Smjerć někotrych wuknjacych a wuwučowacych na Karlowej uniwersiće w Praze zawostaja přeco hišće hłuboki šok w mnohich čěskich swójbach a měješe wězo tež swój wliw na swjate dny w susodnym kraju. Minjeny štwórtk popołdnju bě na znatym kubłanišću k najhóršemu masakrej w stawiznach Čěskeje dóšło. 24lětny student filozofiskeje fakulty David K. bě rano swojej maćeri sms-ku pósłał, w kotrejž pisa, zo chce sej žiwjenje wzać. Mać sposrědkowa wobsah krótkopowěsće policajskim zastojnikam w Hostounju blisko Prahi, kotřiž pósłachu patrulju do domu studenta. Tam nańdźechu nana Davida K. zatřěleneho. Na to namołwi Praska policija wšěch wuknjacych a wuwučowacych w twarjenju filozofiskeje fakulty w Celetnej hasy dom wopušćić, wšako bě K. mjeztym po puću do Prahi. Zastojnicy policije čakachu na fakulće na njeho, dokelž měješe tam přednošk. Někotři studenća podachu so po namołwje do hłowneho twarjenja filozofiskeje fakulty na Jana Palachowym naměsće. Jenož: K.
