Polacy boja so wupokazanja
Dekrety noweho prezidenta USA Donalda Trumpa zbudźeja njeměr
Waršawa. Zapokazanje noweho prezidenta USA Donalda Trumpa a wosebje jeho prěnje dekrety bjezposrědnje po tym su w medijach Pólskeje hoberski wothłós zbudźili. Jara wobšěrnje rozprawjeja nowiny wo gigantiskim balu prošenych hosći w krasnych šatach a woblekach, wo tym, kak je Trump z wulkim tesakom swjedźensku tortu nakrał, abo kak je po podpisanju stow dekretow ludźom pisaki mjetał. Přiwšěm su reakcije na noweho prezidenta Ameriki rozdźělne.
Pólska přewozmje nawod Rady EU
Waršawa (dpa/SN). Pólska je dźensa oficialnje předsydstwo Rady Europskeje unije – zastupnistwo wšěch 27 čłonskich krajow – za přichodne poł lěta přewzała. W běhu dnja chcyše ministerski prezident Donald Tusk ćežišća skutkowanja předstajić. W Straßbourgu su za to zhromadne posedźenje Europskeho parlamenta a Rady EU planowali.
Pólska chce so w přichodnych šěsć měsacach wosebje wo zesylnjenje europskeje wěstoty a hospodarstwa starać. Liberalno-konserwatiwne knježerstwo ministerskeho prezidenta Donalda Tuska zasadźuje so tež za wyše zakitowanske wudawki. Europa měła wot Ruskeje nadpadnjenu Ukrainu dale wojersce podpěrować.
Dalši dypk programa pólskeho prezidentstwa je bój přećiwo wukrajnym prócowanjam wliw na politiku druhich krajow wukonjeć a wopačne informacije šěrić. Woni měli mjezynarodnje skutkowacym předewzaćam swobodu a wěstotu garantować. Nimo toho chce so Pólska za energijowu změnu zasadźić.
Njezbožo w Hornim Dvořišću
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. W minjenym tydźenju třěleše Čěska swój najwjetši satelit, kotryž rěka SATurnin-1, do swětnišća. Jeho daty maja zakitowanju a wěstoće susodneho kraja słužić. Satelit, kotryž ma stajnje zemju fotografować, njeje wotwisny wot technologije z wukraja. Raketa Space X Falcon-9 z USA sćeleše minjenu wutoru satelit do swojeje wobkružneje čary. Tři dny pozdźišo předstajichu zastupjerjo instituta Research Test and Aerospace Institute w nadawku zakitowanskeho ministerstwa tutu technisku připrawu nowinarjam w Praze. „Hač dotal njemějachmy tajke wukonliwe satelity“, praješe generalny direktor instituta Josef Kašpar. „Připrawa budźe nam dokładne daty dodawać, kotrež su za naš kraj jara wažne“, je sej Kašpar wěsty.
Stare rany Polakow dale bola
Ukrainski prezident z prašenjemi žurnalistow so rozestajeć dyrbjał
Waršawa. Ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj je předwčerawšim, srjedu, do Waršawy přijěł. Jeho mjeztym třeći wopyt po zahajenju wójny njeběchu wěstotnych přičin dla připowědźili. Na lisćinje oficialnych rozmołwnych partnerow stejachu prezident Andrzej Duda, ministerski prezident Donald Tusk kaž tež Waršawski wyši měšćanosta a kandidat za zastojnstwo prezidenta Rafał Trzaskowski. Na nowinarskej konferency chwaleše hósć z Kijewa skutkownu pomoc Pólskeje na dobro Ukrainy w boju přećiwo ruskim nadpadnikam. Wot Europskeje unije pak sej žadaše, zo trójce telko bróni produkuje kaž dotal, zo njeby jenož Ukrainje pomhała, ale so zdobom sama hrožacemu ruskemu nadpadej wobarała. Konferenca wotběža w diplomatiskej atmosferje.
Přepytuja přičiny wohenja
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Praske wyše sudnistwo je bywšeho čěskeho wojaka wurubjenja bydlenjow w Ukrainje dla, na wosom lět jastwa zasudźiło. Muž bě so 2022 w Ukrainje dobrowólnikam přizamknył a hromadźe z nimi přećiwo ruskim agresoram wojował. Při tym pak bě wšelake bydlenja w nadběhowanych kónčinach wurubował. Sudnicy maja jeho njeskutki za socialnje škódliwe. W swojim rozsudźe zdźělichu, zo je zasudźeny wojowanja znjewužiwał a so na njedobro potrjechenych wobohaćował. Rubjene předmjety bě za wójnsku dobytwu wudał.
Brónjenje Ukrainy zesylnić
Zakitowanscy ministrojo pjeć europskich krajow wuradźowali
Waršawa (dpa/SN). Němska chce zhromadnje ze štyrjomi dalšimi europskimi partnerami ukrainsku brónjowu industriju w boju přećiwo Ruskej zesylnić. „Hdyž pjenjezy tu su, hdyž su kapacity zawěsćene, potom je Ukraina sama najbóle kmana, swoje wojerske jednotki z brónjemi a materialom zastarać“, rjekny zakitowanski minister Boris Pistorius (SPD) na kóncu zetkanja ze swojimi kolegami z Pólskeje, Francoskeje, Wulkeje Britaniskeje a Italskeje w nakromnej štwórći pólskeje stolicy Waršawy. Dźensa je Pistorius do Kijewa dojěł.
Móžnosće zhromadneho dźěła z Ukrainu na polu wobrónjenja njejsu dotal wučerpane, rjekny pólski zakitowanski minister Władysław Kosiniak-Kamysz. Wo tym su tež z ukrainskim zakitowanskim ministrom Rustemow Umjerowom rěčeli, kiž bě z widejom přizamknjeny. „2025 ma so z lětom wutwara brónjenskeje industrije w Europje stać“, Kosiniak-Kamysz rjekny. Europa měła pokazać, zo njemóže jenož zhromadne předstawy citować, ale zo je tež přesadźi.
Prezident radšo sněhakował
Swjatočnosć pólskeho knježerstwa dwójce zasćinjena była
Waršawa. Pólska je z nowym lětom prezidentstwo Rady EU – zastupnistwa wšitkich čłonskich krajow Europskeje unije – na přichodne poł lěta wot Madźarskeje přewzała. Składnostnje toho je knježerstwo minjeny kónc tydźenja na wulku swjatočnosć do Waršawskeho Narodneho dźiwadła přeprosyło. Zarjadowanje z wjace hač 1 800 hosćimi pak bě zasćinjene.
Poprawom je prezidentstwo Rady EU knježerstwu ministerskeho prezidenta Donalda Tuska składnosć, po lěće 2011 znowa wuspěšne čłonstwo w EU woswjećić a tole wotpowědnje pokazać. Tuž su wulkopósłancow wšitkich europskich krajow přeprosyli. Dwě sydle w dźiwadle pak stej prózdnej wostałoj.
Zaso čěski běrow w Syriskej
Marek Krawc rozprawja wo aktualnych temach w susodnym kraju
Praha. Čěska ma zaso swoje wulkopósłanstwo w Syriskej, zdźěli minjeny štwórtk wječor wonkowny minister Jan Lipavský. Vítězslav Pivoňka je w Damaskusu jako nowy diplomatiski zastupnik za čěske naležnosće zamołwity. Spočatk decembra, jako wuswobodźichu zběžkarjo kraj wot knjejstwa Bashara al-Assada, ćeknychu čěscy diplomaća njepřehladneho politiskeho połoženja dla do Prahi. Mjeztym su so zaso do swojich běrowow nawróćili, informuje Jan Lipavský. Politikar podšmórny minjeny kónc tydźenja po telefonaće ze swojim kolegu w zastojnstwje Antonyjom Blinkenom, zo budźe Čěska w Syriskej tež zajimy USA zastupować a wobydlerjam humanitarnu pomoc poskićeć. Nimo toho wobkedźbuje jara dokładnje so wuwiwacu situaciju w krizowym kraju a je w zwisku z tamnišim nowym knježerstwom.
Trjebaja Samojo zhromadnu rěč?
Wot 80ych lět 20. lětstotka su Samojo (prjedy Lapojo mjenowani), bydlacy wosebje na sewjeru Norwegskeje, Šwedskeje a Finskeje, njewočakowane wuspěchi na polu zachowanja swójskeje identity a rěče žnjeli. W třoch mjenowanych krajach je so Samam samo poradźiło mjeńšinowe parlamenty załožić; samiska rěč so do šulow a medijow zadobywa. To pak njerěka, zo su wšitke problemy na etniskorěčnym polu hižo rozrisane. Wokomiknje su w budgetach wšitkich třoch połnócnych krajow planowane wurazne přikrótšenja nastupace zhromadnu rěčnu instituciju Sámi Giellagáldu, kotraž škita, podpěra a posylnjuje nałožowanje wšitkich dźewjeć wariantow samišćiny. Ole Henrik Magga, politiski nawoda a načolny předstejićel samiskeho wozrodźenja, rěči w tym zwisku samo wo „direktnej katastrofje“. Zastupjerjo Sámi Giellagáldu zdobom sudźa, zo móhli mjenowane naprawy samo k „dospołnemu wotemrěću někotrych po ličbje mało wužiwanych wariantow rěče, kaž na přikład ume abo pite, wjesć“.
Serbsko-čěske adwentne dźiwy
Hdys a hdys dyrbimy w Serbskim seminaru něšto wobnowić. Dokelž słuša dom čěskemu statej a wobhospodarja jón kultusowe ministerstwo, njesměmy w někotrych padach sami wěcy wobnowjeć. Ně, dyrbimy na ministerstwo zazwonić a potom čakać, doniž njepřińdźe rjemjeslnik, kotryž je ze statnym zarjadom dźěłowe zrěčenje podpisał. Elektrikarjo na přikład dojězdźuja do Prahi nimale ze sakskeje mjezy. Su to mužojo starši hač šěsćdźesat, kotřiž su wšědnje połdra hodźiny ze swojeje sudetskeje domizny hač do hłowneho města po puću. Husto přemysluju, kajki swět smy w Čěskej natwarili, zo jenož mało młodźiny rjemjesło wukonja. Štó pak so stara wo wobnowjenje našeje wokoliny, hdyž stari mužojo wjac njejsu?
