Praha. Na rezerwnym wojerskim lětanišću Líně blisko Plzenja wotměwachu minjenu sobotu dźeń wotewrjenych durjow. Po trochowanju ekspertow je skoro 15 000 ludźi přišło, zo bychu sej historisku kaž tež modernu lětansku techniku wobhladali. Zdobom namołwjachu organizatorojo wopytowarjow jich w swojich prócowanjach wo zdźerženju lětanišća podpěrać.
Wulkokoncern VW planuje na přestrjeni lětanišća nowu fabriku za baterije. Štefan Koprda, nawoda europskeho zwjazka za wuwiwanje ciwilneho lětarstwa, zdźěli powěsćerni ČTK, zo njesłužeše dźeń wotewrjenych durjow protestej. Za čas zarjadowanja zběraše towarstwo „stop gigafactory“ podpisma ludźi, zo móhł so regionalny referendum nastupajo natwar naspomnjeneje fabriki přewjesć. Čěske knježerstwo podpěruje plany koncerna VW, natwar fabriki ma 120 miliardow krónow (pjeć miliardow eurow) płaćić.
Kaž su zašły tydźeń zapadne medije pisali, su wólby čěskeho prezidenta prěnje lětuše wažne wólby w Europje byli – a na zbožo su so derje skónčili. Ale je to woprawdźe tak jednore, kaž to wotwonka wupada? Běchu to antiwólby, wšako je zašły ministerski prezident Andrej Babiš najbóle njewoblubowany wodźacy politikar w čěskich stawiznach po přewróće.
Pola Babiša njeje problem, zo je Słowak, dokelž su Češa jara přichileni swojemu wuchodnemu susodej. Problem pola Babiša je chaotiski a hrózbniwy stil, permanentne łhanje a populizm – hdźež přińdźe, tam něšto slubi a přichodny dźeń powěda to nawopačne.
Waršawa. Pólska nadal njepřestawa, žadać sej wot Němskeje wotškódnjenja za načinjene škody w času wobsadnistwa w lětach 1939 do 1945. Wosebita parlamentariska komisija bě dohromady pjeć lět na tym dźěłała, wobličić hódnotu materielnych kaž tež njematerielnych stratow w Druhej swětowej wójnje, zawostajenych wot nacistiskich jednotkow.
Loni 3. oktobra sposrědkowa pólske wonkowne ministerstwo Němskej 1 500 stron wopřijacu, přewšo dokładnu rozprawu wo wójnskich škodach, a dósta nětko po třoch měsacach čakanja krótku strózbu wotmołwu: „Reparaciske prašenje je wotzamknjene, a němske knježerstwo njeplanuje w tej naležnosći jednać.“ Pólska ludnosć je zludana, dokelž njebě z tajkej ničo njewuprajacej reakciju ličiła. Nawoda narodno-konserwatiwneje strony PiS Jarosław Kaczyński k tomu praji: „Němcy spytaja sej tak škitnu barikadu natwarić, my pak ju přewinjemy!“
Bratislava (dpa/SN). Loni dotwarjeny třeći blok słowakskeje atomoweje milinarnje Mochová je so w nocy na srjedu prěni raz na milinowu syć přizamknył. Po poslednim přepruwowanju a přihłosowanju atomoweho dohladowanskeho zarjada su „paru do turbinow wodźili a blok 3 z wukonom najprjedy raz 20 procentow syći přizamknyli“, zdźěli zawčerawšim wobhospodarjenska firma Slovenske elektrarne (SE). Reaktor budźe „stabiliće zastaranja z energiju wuznamnje přinošować a klimowu neutralitu zaručić“, wujasni nawoda předsydstwa SE Branislav Strycek.
Słowakska mjezuje na Ukrainu kaž tež na Awstrisku. Knježerstwo we Wienje na atomowu milinarnju kritisce zhladuje, wšako je jenož něhdźe 165 kilometrow wot awstriskeje stolicy zdalena. Prěnje naprawy za twar třećeho reaktora su na stejnišću hižo w lěće 1987 zahajili. Hakle w lěće 2008 su tam dale twarili. Tak běchu financielne ćeže a rozestajenja z firmami, kotřiž tam sobu twarjachu, wina na tym, zo je so wšitko dlijiło. Tež awstriska wobswětoškitna organizacija Global 2000 njeje dołho planam přihłosowała.
Petr Pavel je z wólbow prezidenta Čěskeje republiki jako jasny dobyćer wušoł. SN su so mjez našimi přećelemi w Čěskej za tym wobhonili, što k wuslědkej wólbow měnja – prěni pjećo skutkuja aktiwnje w předsydstwje Towaršnosće přećelow Serbow (SPL). Měnjenja je zběrał Lukáš Novosad.
Eliška Oberhelová z Prahi: Wuličowanje wólbow sym slědowała při pječenju ptačkow za ptači kwas, kotryž smy njedźelu w Serbskim seminarje swjećili. Čěski prezident nima wulku prawomóc, tuž njetrjebamy poprawom přewulke naroki na njeho měć. Dyrbi jenož přistojny być a njesmě nas blamować. Tole dotalny prezident njeje spjelnił a tež Babiš to njeby. Z Petrom Pavelom to „budźe lěpje“ - na paradoksne wašnje běše runje tole Babišowe wólbne hesło. Na Praski hród přińdźe nazhonity diplomat, a hdyž hewak ničo: za njeho a jeho mandźelsku so njebudźemy hańbować trjebać.
Berlin. Po lětomaj přestawki koronapandemije dla wotměwaja so zaso, a to hišće hač do njedźele, 29. januara, Mjezynarodne wiki žiwidłownistwa, ratarstwa a zahrodnistwa, tak mjenowany Zeleny tydźeń w Berlinje. Wustajerjo z cyłeho swěta, wot Egyptowskeje hač do Vietnama, wšo dohromady je jich 62 krajow, so tam prezentuja. Wjetšinu přestrjenje mjez nimi zaběraja regiony Němskeje. Ruska, kotraž je hewak nimale połojcu wikoweje hale za swoje wustajenišća trjebała, njebě tónkróć přeprošena. Ukraina porno tomu, byrnjež w přehledźe scyła mjenowana njebyła, je znajmjeńša symbolisce ze skromnym informaciskim stejnišćom zastupjena.
Praha. Na Berlinali pokazaja lětsa čěskej filmaj. Lubowarjo dobreho kina móža so na dźěło režiserki Věry Chytiloveje „Sedmikrásky“ (stokraski) wjeselić. Film, kiž bě nastał w lěće 1966, chcedźa přihladowarjam we wobłuku „Retrospektiwa“ předstajić. Druhe dźěło rěka „Deniska umřela“ („Deniska je wumrěła“) a je přinošk studenta Philipa Kastnera. A hišće dalšej filmaj w čěskej koprodukciji mataj dobre šansy na mytowanje. Stej to reportaža „Eastern Front“ režiserow Vitalyja Manskeho a Yevhena Titarenka, kaž tež eksperimentalna dokumentacija „Poznámky z Eremocénu“ („Přispomnjenja z Eremocéna“) režiserki Viery Čákanyoveje.
Waršawa (JBR/SN). Pólska delegacija policistow je so pod nawodom generala Jarosława Szymczyka w decembru 2022 do Kijewa podała. Zastupjerjo delegacije zetkachu so tam ze swojimi ukrainskimi kolegami, zo bychu wo zhromadnym dźěle rěčeli. Na dompuću do Waršawy dósta pólski general „zajimawy“ dar, a to granatomjetak. Ukrainjenjo twjerdźachu, zo je bróń dawno hižo wusłužiła a njeje tuž wjace strašna. Na hłownym Waršawskim policajskim zarjedźe, jako spyta general wosebity dar na hinaše městno stajić, tón w jeho rukach njejapcy rozbuchny. Detonacija bě tak wulka, zo zhubi Szymczyk słuch, a dalša wosoba so zrani. Samo wjerch w dwěmaj rumnosćomaj so wułama.
Statne rěčnistwo, kotrež pad nětko přepytuje, njewidźi žanu winu generala. Hinak wšak mnozy Polacy. Na internetnych stronach čitaš wjele najwšelakorišich komentarow, na přikład tónle: „Tajki policajski general, kiž kmany njeje ze strašnej brónju wobchadźeć, njemóže swój nadawk dale wukonjeć.“ Tójšto ludźi žada sej nablaku wotstup Szymczyka, měnjo: „Wón njeje žadyn wopor, ale je sam wina na njezbožu.“