Kooperacijana šulskim polu

Donnerstag, 24. November 2022 geschrieben von:

Praha (dpa/SN). Čěska a Ukraina chcetej na polu šule a wědomosće wušo hromadźe dźěłać. Wutoru podpisa čěski šulski minister Vladimir Balas ze swojim ukrainskim kolegu Serhijom Škarletom w Praze wotpowědne kooperaciske zrěčenje. Wažny dypk zrěčenja je mjez ­druhim mjezsobne připóznaće šulskich wuswědčenjow a wotzamknjenjow.

Dźesaćtysacy ukrainskich dźěći su ze swojimi swójbami ruskemu nadpadej do EU-kraja Čěskeje wućeknyli. W čěskich pěstowarnjach a šulach wučinja jich podźěl mjeztym nimale 3 procenty. Na uniwersitach je tuchwilu wjace hač 4 000 ukrainskich staćanow zapisanych.

Z mjezsobnym připóznaćom wotzamknjenjow chcetej krajej zawěsćić, zo móža wójnscy ćěkańcy za pad nawróta do Ukrainy bjez přetorhnjenja z dźěłom abo wukubłanjom pokročować. Čěska strona pak kritizowaše, zo so tuchwilu wjele ukrainskich dźěći na online-wučbje wobdźěla, kotraž so wot šulow w domiznje poskićuje. „To chcemy w přichodźe redukować. Dźěći bychu tak wjace chwile měli, so w nowej wokolinje socialnje zažiwić“, praji Vladimir Balas.

Nakupowanske wulěty k susodej

Mittwoch, 23. November 2022 geschrieben von:

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Tyzka cigaretow za mjenje hač sto krónow (štyri eura), wulka bleša běžiteho płokanskeho srědka za 200 krónow (wosom eurow), drasta, zymske črije, dźěćace wozyčki, buncle abo nowe horncy – pólske kupjelowe městačko Kudowa-Zdrój je tuchwilu nakupowanski raj Čechow. Tam su mjenujcy wudźěłki wšědneje potrjeby wo wjele tuńše hač w jich domiznje.

Centrum městačka, po kotrymž dundachu hižo znate wosobiny kaž Johann Wolfgang von Goethe abo Winston Churchill, znaje jenož mało z čěskich kupcow, kotřiž jědu tele dny sem rumpodicha honić. Jich puć kónči skerje w jednej z kućikatych haskow wulkeje wi­kowanskeje přestrjenje na kromje městačka.

Přećiwo nowemu reaktorej

Freitag, 18. November 2022 geschrieben von:

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Knježerstwo zwjazkoweho kraja Hornja Awstriska kritizuje plany čěskich politikarjow, w južnočěskej atomowej milinarni Temelín tak mjenowany mały modularny reaktor (SMR) natwarić. Krajny zamołwity za energijowu politiku ­Stefan Kaineder ma tute předewzaće za „eksperiment z atomowej milinu“, kotryž knježerstwo Hornjeje Awstriskeje tole­rować njeměło. Zdobom připowědźi ­Kaineder wotpowědne kroki přećiwo wutwarej milinarnje.

Maksimalne płaćizny za domjacnosće

Donnerstag, 17. November 2022 geschrieben von:

Hižo před tydźenjemi bě so domjacnosćam w Pólskej zaručiło, zo wostanu ­płaćizny za milinu tež w lěće 2023 na lětušim niwowje, hačrunjež jenož hač do postajeneje hranicy přetrjeby. Tuta garantija měješe płaćiwosć hač do maksimalneje cyłolětneje přetrjeby wot 2000 kilowattow na hodźinu (kWh) na domjacnosć, 2600 kWh na domjacnosć z dźěsćom abo zbrašenej wosobu abo 3000 kWh za swójby z wjace dźěćimi (ze znajmjeńša třomi dźěćimi).

Konkretna płaćizna miliny by při tym dale wostała wotwisna wot zastaranskeho předewzaća w regionje. Po informacijach pólskeho portala přirunanja płaći­znow Rachuneo sahachu přerězne płaćizny za elektroenergiju na přikład w okto­brje 2022 wot 0,72 złotych (0,16 eurow) na kWh w najtuńšej kónčinje Zielonej Górje hač do 0,80 złotych (0,18 eurow) w najdróšej kónčinje – stolicy Waršawa.

Čěska planuje mini-reaktory

Montag, 14. November 2022 geschrieben von:

Móhli narunanje za wobswětoškódne brunicowe milinarnje być

Praha/Bayreuth (dpa/SN). Zwjazkowe knježerstwo chce so klětu w aprylu wot atomoweje energije rozžohnować. Cyle hinak postupuja porno tomu w susodnej Čěskej. Tam chce liberalno-konserwatiwny kabinet podźěl atomoweje mocy na produkciji miliny hač do lěta 2040 na wjace hač połojcu rozšěrić. Klučowu rólu maja při tym „atomowe mini milinarnje“ – nowe jadrowe milinarnje w małym formaće – zabrać.

Petr Závodský z energijoweho koncerna CEZ je za plany zamołwity. „Jedna so wo připrawy ze samsnym principom kaž pola wjetšich reaktorow, ale ze snadnišim wukonom“, wón wuswětla. Tež tu nastawa para, kotraž ćěri turbinu a generator, kotryž zaso milinu produkuje. Nic jenož wukon je snadniši, niše su tež inwesticiske kóšty. Nowe kuzłarske słowo nuklearneje industrije rěka „Small Modular Reactor“ (SMR), potajkim małe modularne reaktory. „Tu njerěčimy wo reaktorach z Ruskeje abo Chiny, ale jenož wo produktach zapadnych zhotowjerjow“, Závodský potwjerdźi.

„Młode žony přewjele pija“

Freitag, 11. November 2022 geschrieben von:

Dale a snadniša ličba porodow w Pólskej zjawnosć chětro zaběra

Waršawa. Nawoda pólskeje knježaceje strony Prawo a sprawnosć (PiS) Jarosław Kaczyński ze swojej dowólbnej jězbu pokročuje. Minjenu sobotu, 5. nazymnika, přebywaše wón w Ełku, měsće na sewjerowuchodźe kraja. Štož tam snadnu ličbu porodow nastupajo rjekny, je so jara spěšnje do medijow cyłeho swěta dóstało. Jeho słowa „žony žane dźěći nimaja, dokelž přewjele pija“ citujetej tež ame­riska nowina „The Washington Post“ a wulkobritaniski dźenik „The Guardian“. „Berliner Kurier“ samo přispomnja, zo Kaczyński ze swojimi wuprajenjemi ludźi dale a bóle nastróža. W Szczecinje a Poznanju přewjedźene naprašowanje wšak wujewja hinaše přičiny. Młodym ludźom pobrachuja wotpowědne wuměnjenja, swójbu załožić a so wo potomnistwo starać. Woni wobžaruja, zo je přemało žłobikow a pěstowarnjow, ale tež, zo su bydlenja předrohe. Žony pak so samodruhosće boja, dokelž dyrbja lěkarjo w padźe komplikacijow při porodźe po nowych zakonskich předpisach na dobro dźěsća a nic maćerje rozsudźić.

„Pólska zabywa, zo je w EU“

Freitag, 04. November 2022 geschrieben von:

Reakcije na planowanu atomowu milinarnju rozdźělne

Waršawa. Kaž je pólski kabinet zdźělił, da wón w kraju prěnju atomowu milinarnju natwarić (SN rozprawjachu). Na srjedownej nowinarskej konferency ministerski prezident Mateusz Morawiecki zaruči, zo budźe wona wěsta a milina čista. Samsny dźeń bě sejm projekt wobzamknył. Inwesticiju miliardow złotych zwoprawdźa w kooperaciji z ameriskim koncernom Westinghouse Nuclear.

Wonkowny minister USA Antony Blinken Pólskej gratulowaše, zo bě so za jich technologiju rozsudźiła. „To je hoberski krok do přichoda w boju přećiwo klimowej změnje. Tale milinarnja dźě zmóžni, wustork wuhlikoweho dioksyda wo 26 milionow tonow wob lěto pomjeńšić“, wón potwjerdźi. Morawiecki wobhladuje předewzaće jako „historiski wokomik“ za swój kraj. Wobaj politikarjej rěčeštaj wo nimale stotysac nowych dźěłowych městnach za inženjerow a atomowych fachowcow we woběmaj statomaj. Z hesłom „Milina z atoma w kóždym domje“, a to hižo za dźesać lět, spyta knježerstwo towaršnosć za projekt přeswědčić. Reakcije su přiwšěm chětro rozdźělne.

W Pólskej twarja prěnjej atomowej milinarni

Donnerstag, 03. November 2022 geschrieben von:

W běhu njecyłeho tydźenja je Pólska wozjewiła, zo chce w přichodnych lětach dwě atomowej milinarni twarić. Ministerski prezident Mateusz Mazowiecki bě minjeny štwórtk wozjewił, zo je ministerska rada so za twar prěnjeje pólskeje milinarnje z techniku US-ameriskeho koncerna Westinghouse rozsudźiła. Wonkowny minister USA Anthony Blinken podźakowa so pjatk a podšmórny, zo su Zjednoćene staty horde, Pólskej ze sylnym partnerom na polomaj energije a wěstoty być.

Nastać ma prěnja nuklearna mili­narnja ze šěsć reaktorami na samym se­wjeru Pólskeje, w Pomorskim wojewódstwje, w Lubiatowje-Kopalinje, hdźež je narodna mjeńšina Kašubow doma. Njedaloko wottam bě Pólska hižo we wosomdźesatych lětach jadrowu milinarnju natwarić započała, projekt pak po politiskim přewróće spočatk 1990tych lět spušćiła. Twarske dźěła chcedźa w lěće 2026 zahajić a z prěnjeho bloka wot lěta 2033 milinu zdobyć.

Symbol přećelstwa

Mittwoch, 02. November 2022 geschrieben von:

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Tež w susodnym kraju knježachu kónc tydźenja za tuchwilny počas skerje přewysoke temperatury. W Husinecu w južnych Čechach naměrichu sobotu 23,8 stopnjow. To je wospjet nowy rekord, zdźěli Filip Smola z čěskeho Hydrometeorologiskeho Instituta (ČHMÚ). Hižo štwórtk a pjatk wjeselachu so Češa nad nadpřerěznymi temperaturami.

Knihomanija w susodnym kraju

Mittwoch, 26. Oktober 2022 geschrieben von:

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Vít Rakušan, minister za nutřkowne naležnosće, chce přichodny štwórtk na posedźenju knježerstwa wo dalewjedźenju namjeznych kontrolow diskutować. Tuchwilu dyrbja pućowacy policajskim zastojnikam při hranicy mjez Čěskej a Słowakskej swoje wupo­kazy pokazać. Naprawa bu hižo hač do 28. oktobra podlěšena, tola Rakušan chce ju hišće dalšich 15 dnjow płaćić dać. Bjez přizwolenja EU smědźa jeje čłonske kraje pak jenož maksimalnje dwaj měsacaj ­namjezne kontrole přewjesć.

Neuheiten LND