Na mustrowanje „přeprošeni“
Pólska planuje wojerske wukmanjenje 100 000 ciwilistow
Waršawa. Politiska nalada w Pólskej je w prašenju měra a wójny dźělena. Na jednym boku čakaja wšitcy na pozitiwne wuslědki jednanjow wo měr w Ukrainje. Napjeće slěduja medije rozmołwy zastupjerjow USA z Ukrainu w Sawdi-Arabskej a so nadźijeja, zo tež Ruska měrowemu rozrisanju přihłosuje. Wučerpanosć ludźi po třoch lětach wójny je wočiwidna. Na druhim boku reaguje Pólska na nowe wěstotne połoženje, po tym zo bě prezident USA Donald Trump připowědźił, zo Europu hižo dlěje při jeje zakitowanju njepodpěruje. Wšěm je jasne, zo dyrbi so Pólska bóle hač dotal cyle sama na móžnu wójnu přihotować. Tež tam su kruće wo tym přeswědčeni, zo so Ruska wojersce na zapadnu Europu měri.
Ćah přespěšnje po puću był
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Nakładny ćah połny bencola, kotryž bě pjatk tydźenja w Hustopečach nad Bečvou z kolijow wuskočił, bě přespěšnje po puću. Minjeny štwórtk zdźěli Jan Kučera, generalny inspektor čěskeje železniskeje inspekcije, zo bě ćah z 95 km/h do dwórnišća w Hustopečach zajěł. Tam pak smědźa ćahi jenož 40 km/h spěšne być. Mjeztym je městno njezboža zaso mjenje abo bóle zawěsćene, zdźěli minjenu póndźelu Ladislav Okleštek, zamołwity za wobwod Olomouc.
Mnóstwo bencola w dnownej wodźe znižuja. Tuchwilu wotklumpuja fachowcy kapalnu maćiznu z dwaceći hrjebjow, kotrež jěd wotpopaduja. Petr Hladík, čěski minister za přirodoškit, je optimistiski. „Rjane a suche wjedro je nam jara pomhało“, wjeseli so politikar. Dešćikojte wjedro, kotrež su meteorologojo za přichodne dny připowědźili, móže so pak negatiwnje na škitne naprawy wuskutkować. Fachowc předewzaća Dekonta, kotryž dźěła na městnje njezboža, zdźěli nowinarjam powěsćernje ČTK, zo traje wotstronjenje jěda z pjeršće a dnowneje wody hišće znajmjeńša dwě lěće.
Wałęsa žada sej sprawny měr
Rozestajenje w Běłym domje mjez Polakami bjezradnosć a strachi zbudźa
Waršawa. Chětro bjezradnje reagowała je pólska towaršnosć na zjawne rozestajenja mjez prezidentom USA Donaldom Trumpom a ukrainskim prezidentom Wolodymyrom Zelenskim w Běłym domje we Washingtonje. Runjewon šokowani dyrbjachu Polacy tomu přihladować, kak Trump Zelenskeho ponižuje a z Běłeho domu wućěri. Hladajo na bližace so dojednanje mjez Tumpom a ruskim prezidentom Wladimirom Putinom nastupajo wójnu w Ukrainje bjez jeje a wobdźělenja Europskeje unije je sej nowina Fakt wěsta, zo Trump „Putinej Ukrainu k žratwje přewostaji“.
Medije drje su dale kruće poboku Ukrainy a wo wuradźowanjach EU ze Zelenskim w Londonje dokładnje rozprawjeja. Na druhim boku nichtó njewě, kak so naležnosć dale wuwije. Po wukazu Trumpa, přetorhnyć wojersku pomoc za Ukrainu, ćahi w Pólskej z wojerskej techniku USA steja. Ministerskemu prezidentej Donaldej Tuskej pak je wažne Ukrainje dalšu pomoc skićić.
Kóždy dźesaty je wukrajnik
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Hač do kónca lěta 2024 zličichu w susodnym kraju 1 094 090 ludźi z wukrajnym pasom, wuchadźa z aktualneje rozprawy ministerstwa za nutřkowne naležnosće. Minjenu sobotu zdźěli powěsćernja ČTK w zwisku z tutej rozprawu, zo je dźesać procentow čěskeho wobydlerstwa z wukraja. To je 2,7 procentow wjace hač lěto do toho. Skoro 600 000 Ukrainjanow, najwjetša skupina zapućowarjow, je so w susodnym kraju zasydliło. Druha najwjetša skupina wukrajnikow su Słowakojo. 11 768 Němcow bydli tuchwilu w Čěskej a tež 2 209 Rakušanow je tam swoju nowu domiznu namakało.
Čěska darjenska iniciatiwa Dárek pro Putina (dar za Putina) je 72 milionow krónow (2,79 milionow eurow) nahromadźiła. Za tute pjenjezy chcedźa ukrainskim wojakam helikopter typa Black Hawk kupić, informuja zastupjerjo iniciatiwy na swojej webstronje. 20 400 ludźi bě so na akciji wobdźěliło. Iniciatiwa Dárek za Putina hromadźi wojerski material, z kotrymž podpěruje ukrainsku armeju w swojim wojowanju přećiwo Ruskej.
Wutrobne słowa Tuska za Merza
Pólska z wólbnym dobyćom CDU/CSU zasadnje spokojom
Waršawa. Wólby zwjazkoweho sejma minjenu njedźelu su tež w medijach Pólskeje wulku kedźbnosć zbudźili. Bjezposrědnje po wozjewjenju wuslědkow je ministerski prezident Donald Tusk wólbnemu dobyćerjej Friedrichej Merzej z wutrobnymi słowami gratulował. Pólske medije wobkedźbuja, zo su we Waršawje z wólbnym dobyćom CDU/CSU dosć spokojom. Wšako z tym liča, zo so na dotalnych němsko-pólskich stykach ničo njezměni. Zo změje nowa koalicija unije a SPD w zwjazkowym sejmje jenož snadnu wjetšinu, tohorunja zaznawaja.
Spokojom su z Merzom tež tohodla, dokelž so pólscy staćenjo němskeje AfD boja. Wustupowanje strony hladajo na wukrajnikow a wšelakore wuprajenja načolnych politikarjow AfD Pólsku znjeměrnja. Tak wužiwa AfD stajnje zaso zapřijeće srjedźna Němska w zwisku z nowymi zwjazkowymi krajemi. Maršał sejma Szymon Hołownia so w tym zwisku prašeše, hdźe widźi AfD potom wuchodnu Němsku? Snano tola w Pólskej?
Dobyćerjej wólbow zbožo přeli
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Po wólbach do zwjazkoweho sejma gratulowachu zastupjerjo knježerstwowych kaž tež opoziciskich stronow Friedrichej Merzej k jeho dobyću. Čěski premierminister Petr Fiala wjeseli so na pohłubšenje čěsko-němskich zwiskow a na zhromadne dźěło za sylnišu Europu. Andrej Babiš, šef opozicije, podšmórny, zo je wólbny wuspěch Křesćansko-demokratiskeje unije dobra powěsć za Němsku, Europu kaž tež za Čěsku. Tomijo Okamura, šef čěskeje prawicarskeje strony SPD (Swoboda a Direktna Demokratija) zdźěli po wólbach powěsćerni ČTK, zo bě sej hišće sylnišu AfD přał. Okamura sćěhowaše wobličenje wuslědkow w jednaćelni AfD. Jeho strona by 8,1 procent hłosow nažnjała, bychu-li Češa minjenu njedźelu wolili. Babišowa strona Ano pak by wólby z 34,7 procentami dobyła. Druhe městno z 18,5 procentami hłosow by sej koalicija Spolu z Fialowych wobydlerskich demokratow, z křesćanskich demokratow a ze strony Top 09 wuwojowała. To wozjewi naprašowarnja STEM minjenu póndźelu.
Spěšny spad ličby bretonsce rěčacych
20. januara 2025 su w Rennes, stolicy Bretoniskeje, najnowše wuslědki sociolinguistiskeho přepytowanja wo stawje bretoniskeje rěče wozjewili. Po zwěsćenjach studije instituta TMO, kotruž su regionalne zarjady wobdźěłali, je so ličba bretonsce rěčacych w minjenych šěsć lětach na ekstremne wašnje pomjeńšiła. Slědźerjo su aktualnje jenož 107 000 nałožowarjow bretonšćiny zwěsćili. Je to dokładnje połojca mjenje hač za čas poslednjeho přepytowanja w lěće 2018 (214 000).
Do tuteje ličby njeje 20 200 dźěći zapřijatych, kotrež so w šuli dwurěčnje abo tež po metodźe imersije kubłuja. Mjenowanu metodu nałožuja wot lěta 1977 skutkowace pěstowarnje a šula Diwan, kotrež su tež jako inspiracija při załoženju projekta Witaj we Łužicy słužili
Wčera hosćo, dźensa njewitani
Nastajenje Polakow k ukrainskim ćěkancam tema we wólbnym boju
Waršawa. Najnowše wuwiće w zwisku z wójnu w Ukrainje tež w Pólskej jara dokładnje sćěhuja. Zhladowanja na tutón konflikt wšak su dosć rozdźělne. Při tym dźe wosebje wo Ukrainjanow, kotřiž běchu sej po wudyrjenju wójny 24. februara 2022 do Pólskeje wućeknyli.
Z Ukrainy pochadźaca wědomostnica Olena Babakowa, docentka na wysokej šuli za financne hospodarstwo Waršawskeje uniwersity, je połoženje ukrainskich ćěkancow w Pólskej přepytowała. Tak wona zwěsći, zo je so nastajenje Polakow k ćěkancam minjeny čas pohubjeńšiło. Po jeje dopóznaćach dominuje w medijach negatiwne rozprawnistwo. Bě-li loni hišće 64 procentow ludźi integraciju ukrainskich ćěkancow do pólskeje towaršnosće witało, chwali sej to wokomiknje runje hišće 55 proc. pólskich wobydlerjow. 19 proc. ludźi integraciju za dobru nima. Na wšěch 56 proc. wočakuje, zo so ukrainscy ćěkancy po skónčenju wójny zaso do swojeje domizny wróća.
Bobry twarske dźěła přewzali
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Bobry z regiona Brdy su tuchwilne medialne hwězdy w susodnym kraju. Zwěrjata běchu wšelake štomy pušćili a z tym rěku Klabavu zaraćili. Ze swojim „dźěłom“ su spěšniši byli hač zamołwići za krajinoškitnu kónčinu, kiž planuja hižo šěsć lět wožiwjenje přirody wokoło rěki Klabavy. Zarjady běchu samo 30 milionow čěskich krónow (1,2 milionaj eurow) za spěchowanje projekta přizwolili. Nětko pak njejsu pjenjezy wjace trjeba, dokelž běchu bobry dźěło fachowcow přewzali a samo přez nóc dokónčili.
Trump Kaczyńskemu imponuje
Rozdźělne reakcije w Pólskej na noweho prezidenta USA
Waršawa. Postupowanje noweho prezidenta USA Donalda Trumpa Polacy jara dokładnje wobkedźbuja. Při tym so zhladowanje knježerstwa a zastupnikow bywšeho knježerstwa chětro rozeznawa.
Předsyda hač do 2023 knježaceje narodno-konserwatiwneje strony Prawo a sprawnosć (PiS) Jarosław Kaczyński je runjewon zahorjeny: „Donald Trump zastupuje wšitke hódnoty, kotrež su tež našej stronje přewšo wažne. Wón ma křesćansku wutrobu.“ Nimo toho Trump dwusplažnosć zastupuje. Swójba z nanom a maćerju je zakład towaršnosće, Kaczyński potwjerdźi. Nic naposledk nowy prezident we Washingtonje naležnje přećiwo ilegalnej migraciji wojuje: Wo ćěkancow dźě tež w Pólskej njerodźa.
